Για δεύτερη φορά μέσα σε τρία χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση βάζει στον πάγο τις προοπτικές ένταξης της Τουρκίας στους κόλπους της ευρωπαϊκής οικογένειας –χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και μία τέτοια διεύρυνση προς την ασιατική πλευρά δεν συνιστά ένα απαράδεκτο «ξεχείλωμα» της ΕΕ. Έτσι τουλάχιστον όπως είχαν φανταστεί την Ευρώπη οι αρχικοί εμπνευστές της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Δύο παράγοντες είναι αυτοί που συνεχίζουν να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην απόσταση μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας ως προς την εισδοχή της τελευταίας. Ο ένας είναι η εμμονή Ερντογάν στην παγίωση και de jure της de facto διχοτόμησης της Κύπρου, τη διχοτόμηση δηλαδή ενός κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Τούρκος πρόεδρος έναντι πάσης άλλης λύσης προκρίνει την ύπαρξη δύο κρατών. Γι’ αυτό, άλλωστε, επισκέφτηκε τα Κατεχόμενα ώστε να προβάλλει διεθνώς την επιδίωξή του αυτή. Ο άλλος παράγοντας, που έχει να κάνει με τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις οποίες καταπατάει το τουρκικό καθεστώς, αφορούν τον τρόπο λειτουργίας της Δημοκρατίας στην Τουρκία και την επιδείνωση της λειτουργίας αυτής, με αποκορύφωμα τις διώξεις των πολιτικών αντιπάλων του Τούρκου προέδρου, όπως η φυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου.
Η ευρωπαϊκή απόφαση με συντριπτική μάλιστα πλειοψηφία, έχει τη σημασία της. Διότι, αν και αναγνωρίζεται η γεωστρατηγική σημασία της Τουρκίας, πάνω στην οποία βασίζει και τους εκβιασμούς της διεθνούς κοινότητας ο Τούρκος πρόεδρος, εν τούτοις το τουρκικό αυτό πλεονέκτημα δεν υπερισχύει ώστε η Ευρώπη να αποδεχθεί την ένταξη σε αυτήν μιας χώρας που καταπατάει τις βασικές ευρωπαϊκές αρχές επί των οποίων έχει θεμελιωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το ερώτημα που εδώ και χρόνια πάντως κυριαρχεί είναι αν τελικώς οι δύο πλευρές, δηλαδή η ευρωπαϊκή και η τουρκική, θέλουν η μία την άλλη. Οπότε οι προϋποθέσεις που θέτει κάθε φορά η ΕΕ και αγνοεί η Τουρκία είναι ένα παιχνίδι προσχημάτων ώστε να μην αποκαλύπτονται οι πραγματικές διαθέσεις της μίας και της άλλης πλευράς. Ειδικώς δε, της ευρωπαϊκής που έχει νωπές στ’ αυτιά της τις παροτρύνσεις Ερντογάν προς τους συμπατριώτες του Τούρκους που διαβιούν στην Ευρώπη να κατακτήσουν ως κοινωνία τη Γηραιά Ήπειρο!
Διαχρονικά, έτσι όπως δείχνουν οι κατά καιρούς έρευνες της κοινής γνώμης στη γείτονα, ο τουρκικός λαός είναι στην πλειοψηφία του εναντίον της εισόδου της χώρας του στην ΕΕ. Σε παλαιότερη έρευνα, μάλιστα, αναδεικνυόταν ότι το 78% του πληθυσμού δεν εμπιστευόταν την Ευρώπη.
Επίσης σε δημοσκόπηση που είχε διενεργήσει το τουρκικό Ίδρυμα Στρατηγικών Μελετών, το 70% των Τούρκων ζητούσε τη διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Ακόμη και σήμερα είναι συντριπτικά υψηλό το ποσοστό των Τούρκων που θεωρούν ότι η ΕΕ αδικεί τη χώρα τους, καθώς δεν μπορούν να αντιληφθούν -και σ’ αυτό βεβαίως δεν βοηθάει και η τουρκική πολιτική ηγεσία- ότι οφείλουν να συνετιστούν σε όλα όσα έχουν συμμορφωθεί όλα τα μέλη της ΕΕ αλλά και τα υποψήφια προς ένταξη.
Υπάρχει και σήμερα μία σημαντική πλειονότητα υψηλόβαθμων υπαλλήλων της τουρκικής διοίκησης που επιλέγουν άλλες εναλλακτικές συμμαχίες: τον τουρκόφωνο κόσμο, το Ιράν, την Κίνα και τη Ρωσία η οποία εδώ και χρόνια έχει γίνει ο δεύτερος σημαντικός εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, μετά τη Γερμανία.
Το συμπέρασμα είναι ότι οι Τούρκοι δεν αισθάνονται Ευρωπαίοι. Ως πιο φιλικές χώρες θεωρούν το Αζερμπαϊτζάν και το Πακιστάν. Με άλλα λόγια, η Τουρκία γαντζώνεται στην ασιατική της πλευρά, που απέχει βεβαίως πολύ απ’ ο,τιδήποτε ευρωπαϊκό.
Από την άλλη πλευρά, δεν είναι και όλες οι ευρωπαϊκές χώρες υπέρ της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Μερικά από τα εναντίον της τουρκικής ένταξης επιχειρήματα που προβάλλουν μπορούν να κατανεμηθούν σε διάφορες κατηγορίες.
-Από ιστορικής, λόγου χάριν, πλευράς οι Ευρωπαίοι πολέμησαν μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα για να απελευθερωθούν από τον τουρκικό ζυγό.
-Από γεωγραφικής πλευράς, το 95% του εδάφους της βρίσκεται στην Ασία.
-Από θρησκευτικής πλευράς, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεμελιώσει την ταυτότητά της στις ιουδαιοχριστιανικές αξίες, ενώ από πλευράς ηθικών αξιών, μετράει και το γεγονός ότι η Τουρκία πεισμόνως αρνείται την αναγνώριση του ιστορικού γεγονότος της Γενοκτονίας των Αρμενίων, πράγμα που αποτελεί σοβαρό μειονέκτημα ώστε να αποκτήσει η γείτων χώρα την ιδιότητα του μέλους της ΕΕ.
-Από κοινωνική οπτική, δεν μπορεί να μη ληφθεί υπ’ όψιν η μεγάλη ανισορροπία μεταξύ του δυτικού τμήματος της Τουρκίας που βρίσκεται πιο κοντά στο ευρωπαϊκό επίπεδο και του ανατολικού που είναι υπανάπτυκτο. Η ανισορροπία αυτή μπορεί δυνητικώς να εξελιχθεί σε πηγή κοινωνικής αναταραχής.
-Από οικονομικής πλευράς, επίσης δεν πρέπει να παραγνωρίζεται η μεγάλη απόσταση μεταξύ του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της Τουρκίας και του μέσου ευρωπαϊκού των «27».
-Τέλος, όσον αφορά τις σχέσεις της Τουρκίας με τους γείτονές της,
(α) πολλοί Ευρωπαίοι υποστηρίζουν ότι η Ένωση δεν μπορεί να αρχίσει διαπραγματεύσεις ένταξης με μία χώρα της οποίας τα στρατεύματα κατέχουν ακόμη τμήμα ευρωπαϊκού εδάφους, που είναι η Βόρειος Κύπρος, ενώ αρνούνται να αναγνωρίσουν και κράτος-μέλος της ΕΕ, δηλαδή την Κυπριακή Δημοκρατία, (β) η ΕΕ θα κινδυνεύσει με διάλυση κάποια στιγμή, αν συνεχίσει τη χωρίς τέλος διεύρυνση, βάζοντας έτσι τέλος σε κάθε πιθανότητα να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στις διεθνείς υποθέσεις.
Εφημερίδα Απογευματινή
