Στην παρούσα φάση της ιστορίας το ελληνικό κράτος αλλάζει οριστικά. Με σωρευτικές πρωτοβουλίες, νομοθετικές αλλά και με διοικητικές πράξεις, η διακυβέρνηση Μητσοτάκη οδηγεί τη γραφειοκρατία σε μια επόμενη εποχή. Δεν είναι μόνον ο Προσωπικός Αριθμός που θα αντικαταστήσει βαθμηδόν τον αριθμό της αστυνομικής ταυτότητας, τον ΑΦΜ για τις οικονομικές δοσοληψίες και τον ΑΜΚΑ στον ασφαλιστικό και ιατρικό τομέα. Είναι τα αρχεία πίσω από τους αριθμούς, που, αφού ψηφιοποιούνται, ενοποιούνται και συσχετίζονται, δημιουργούν μια νέα πραγματικότητα τόσο ως προς την εξυπηρέτηση του πολίτη όσο και ως προς τις δυνατότητες του κράτους να αποκτήσει γνώση εύχρηστη για τα δεδομένα που διατηρεί. Αυτό δεν αφορά μόνον τη φοροδιαφυγή, που έχουν ήδη φανεί τα ευεργετήματα της νέας εποχής μέσα από τα πλεονάσματα για τον κρατικό προϋπολογισμό τα οποία έχουν επιτευχθεί πλέον. Αλλά αφορά και τη διαφθορά, η οποία εξυπηρετείται από το χάος στις δημόσιες υπηρεσίες και την αποσπασματική διαχείριση των αρχείων των προσωπικών και περιουσιακών δεδομένων. Εξάλλου, μια από τις πλέον αντικανονικές λειτουργίες του κράτους, τις μονομερείς και αυθαίρετες στη σύλληψή τους, το να είναι υποχρεωμένος ο πολίτης σε κάθε συναλλαγή να εξυπηρετεί αυτός την κρατική γραφειοκρατία προσκομίζοντας σωρεία δικαιολογητικών και δεδομένων του, παύει να ισχύει.
Στο πέρασμα των προηγούμενων δεκαετιών υπήρξαν «φωτεινοί» πολιτικοί και τεχνοκράτες που εισήγαγαν σημαντικές καινοτομίες. Όπως η συγκρότηση του ΑΣΕΠ για την πρόσληψη των δημοσίων υπαλλήλων, τα ΚΕΠ για την εξυπηρέτηση των πολιτών στις συναλλαγές τους με το κράτος, η Διαύγεια για τη δημοσιότητα και τον έλεγχο των δημόσιων διαγωνισμών και συμβάσεων. Αλλά σε καμία περίοδο δεν σημειώθηκε, δεν υπήρχαν άλλωστε ανάλογες με το σήμερα τεχνολογικές δυνατότητες, σωρευτική δράση για να αλλάξει η γραφειοκρατία του κράτους. Για τον λόγο αυτό, οι γνωστές «γκρίνιες» και η απογοήτευση των πολιτών επαναλαμβάνονταν, οι ξένοι επιχειρηματικοί όμιλοι δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν την ελληνική επικράτεια, το ρουσφέτι και η κομματοκρατία έδειχναν κυριαρχικά έναντι των προθέσεων των εξαγγελιών και των δεσμεύσεων.
Οι νέες ρυθμίσεις που αφορούν το κράτος δεν περιορίζονται μόνο στις βάσεις δεδομένων, αλλά συμπληρώνονται από τις προσπάθειες που καταβάλλονται να επικρατήσουν η αξιολόγηση και η αξιοκρατία στους δημοσίους-κρατικούς υπαλλήλους. Επίσης, στο νομικό επίπεδο, να επισπευσθεί η έκδοση των δικαστικών αποφάσεων και να αποσυμφορηθούν τα δικαστήρια, που χρειάζονται επτά με δέκα χρόνια για μια τελεσίδικη απόφαση.
Βεβαίως, στην Ελλάδα ακόμη και στο υψηλότερο επίπεδο της εκτελεστικής εξουσίας, όταν αναφέρονται στην έννοια του «βαθέος κράτους», που θα πρέπει να εκλείψει, μιλούν για κομματικές, αυθαίρετες, σχεδόν παρακρατικές γραφειοκρατίες μέσα στη γραφειοκρατία, που λειτουργούν με διαφθορά, αναξιοκρατία και ευνοιοκρατία. Αυτή είναι μια «ελληνική ιδιαιτερότητα», που έρχεται σε αντίθεση με αυτό που ορίζεται σε άλλες χώρες, δημοκρατικές ή αυταρχικές, ως «βαθύ κράτος». Εκεί μιλούν για μόνιμες δομές αξιωματούχων του συστήματος διοίκησης και στρατηγικής της χώρας με όρους εθνικής ασφαλείας και συνολικής προσέγγισης από διαφορετικές κυβερνήσεις σταθερών προτεραιοτήτων και στόχων. Στην Ελλάδα, αντίθετα, μιλάμε για την κομματοκρατία και τη διαφθορά που κυριαρχεί υπέρ ιδιοτελών συμφερόντων έναντι του δημόσιου ή του κοινωνικού συμφέροντος.
Πάντως, ακόμη και σήμερα που μπορούμε, επιτέλους, να πιστέψουμε ότι η γραφειοκρατία και οι δημόσιες υπηρεσίες αλλάζουν, και θα αλλάξουν με τη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης συντριπτικά μέχρι το τέλος της δεκαετίας, δεν ισχύει το ίδιο για το περιφερειακό κράτος. Αυτό που λειτουργεί μέσα από τους φορείς και τις εξουσίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Εκεί οι συνθήκες και η λειτουργικότητα των υπηρεσιών τόσο στο πεδίο της αποτελεσματικότητας όσο και σε εκείνο της διαφθοράς και της ευνοιοκρατίας όχι μόνον δεν αλλάζουν, αλλά επιβαρύνονται. Όσο μάλιστα περνούν από την κεντρική διοίκηση στην περιφερειακή αρμοδιότητες και διαχείριση κονδυλίων τόσο το πρόβλημα αλλά και η απόσταση κεντρικού και περιφερειακού κράτους θα μεγαλώνουν – σε βάρος των πολιτών. Αυτό είναι μείζον πρόβλημα, που γιγαντώνεται και θα κριθεί στη χρήση των νέων τεχνολογιών.
Εφημερίδα Απογευματινή
