Η Ελλάδα διέθετε μέχρι πρότινος ένα πλεονέκτημα στην «κινούμενη άμμο» της Λιβύης ως προς την επικύρωση του μνημονίου Τουρκίας – Λιβύης του 2019, που κατά έναν παράλογο τρόπο φέρνει τις ΑΟΖ των δύο χωρών να γειτνιάζουν.
Το πλεονέκτημα προσδιοριζόταν στο γεγονός ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων του συγκεκριμένου failed state στο μέτωπο της Βορείου Αφρικής, που εδρεύει επί της Κυρηναϊκής, δεν επικύρωνε αυτή τη συμφωνία την οποία είχε υπογράψει η κυβέρνηση εθνικής ενότητας της χώρας, που συνεχίζει να υποστηρίζει η διάδοχη, επίσης έωλη, κυβέρνηση Ντμπεϊμπά, πλήρους επιρροής από την Τουρκία. Η Βουλή των Αντιπροσώπων της διχασμένης και υπό αναρχία δομών χώρας έχει έδρα το Τομπρούκ και είναι αμέσου επιρροής του στρατηγού Χαφτάρ και της οικογένειάς του, που έχουν τη βάση τους στη Βεγγάζη.
Η Ελλάδα μετά το 2019 διατηρούσε περισσότερο στην ανεπίσημη διπλωματία και λιγότερο στη δημόσια διπλωματία της μια δημιουργική σχέση με την οικογένεια Χαφτάρ. Πάντως, τον Ιανουάριο του 2020 ο τότε υπουργός Εξωτερικών, κ. Ν. Δένδιας, υποδεχόταν τον στρατηγό Χαφτάρ με πλήρη δημοσιότητα στην Αθήνα και συζητούσε μαζί του σε κεντρικό ξενοδοχείο της πλατείας Συντάγματος. Από τότε πολλά δεν έγιναν και η αλλαγή ηγεσίας στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών μάλλον περιέπλεξε τα ζητήματα, αφού ο κ. Γ. Γεραπετρίτης και δρώντες στην ελληνική εξωτερική πολιτική προτιμούσαν το κλίμα υπεροψίας στη σχέση με την οικογένεια Χαφτάρ παρά την εντατικοποίηση των επαφών και της συνδρομής από την πλευρά της Ελλάδας.
Η χώρα μας, μάλιστα, μετά και την τραγωδία της ανθρωπιστικού τύπου αποστολής στη Λιβύη ή και την περίοδο των «ήρεμων νερών», μετά το 2023, του διαλόγου με την Τουρκία, μάλλον, ξέχασε τη Λιβύη, πέραν του Μεταναστευτικού και της διατυπωμένη διπλωματικής αντίδρασης στο να θεωρηθεί σοβαρή η συμφωνία Λιβύης – Τουρκίας.
Κατά τη διάρκεια του 2024 έφθαναν στην ελληνική πρωτεύουσα αποσπασματικά πληροφορίες για την αναβάθμιση των επαφών του στρατηγού Χαφτάρ με την Άγκυρα και την όλο και πιο τυπική προσέγγισή τους. Σε μια χώρα με απορρυθμισμένο το υπουργείο Εξωτερικών της και ανύπαρκτες, μετά την υπόθεση Predator, υπηρεσίες πληροφοριών, φυσικά και δεν υπήρξε κάποια προσπάθεια να μην εξελιχθούν οι σχέσεις Χαφτάρ – Άγκυρας με τον τρόπο που εξελίχθηκαν υπό τον συντονισμό Φιντάν – Καλίν.
Τις τελευταίες εβδομάδες έγινε γνωστό με τον πλέον επώδυνο τρόπο η νέα τάξη πραγμάτων που έχει διαμορφωθεί σχετικά. Όταν ανακοινώθηκε ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, υπό την επιρροή Χαφτάρ, συγκρότησε τεχνική επιτροπή για την επανεξέταση και την πιθανή κύρωση του μνημονίου του 2019 Τουρκίας – Λιβύης για τις θαλάσσιες ζώνες τους οικονομικής εκμετάλλευσης, που παρακάμπτει τα ελληνικά δικαιώματα και την Κρήτη.
Η συγκυρία δεν είναι τυχαία. Ελλάδα και Τουρκία έχουν υποβάλει Θαλάσσιους Χωροταξικούς Σχεδιασμούς που φυσικά αποκλίνουν, αφού οι αυθαίρετες θέσεις της Τουρκίας συμπεριλαμβάνονται από την πλευρά της. Υπάρχουν οι ανακοινώσεις της Αθήνας για τα θαλάσσια πάρκα και το πλέον σημαντικό σε πρακτικό επίπεδο, η δημοπράτηση «οικοπέδων» νοτίως της Κρήτης για έρευνα και εξόρυξη ενεργειακών αποθεμάτων στον αμερικανικό κολοσσό της Chevron.
Τα τελευταία 24ωρα επικρατεί ένταση μεταξύ Λιβύης και Ελλάδας, με μια ανακοίνωση από την πλευρά του υπουργείου Εξωτερικών στην Τρίπολη που καταλογίζει στην Ελλάδα ότι με τις παραχωρήσεις στη Chevron παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης και μια απάντηση από το υπουργείο Ενέργειας της χώρας μας -υπουργός πλέον ο κ. Παπασταύρου- ότι «η Ελλάδα ασκεί στην πράξη τα κυριαρχικά της δικαιώματα στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας». Μιλά μάλιστα το υπουργείο για πρόθεση διαλόγου, αλλά «εντός της διεθνούς νομιμότητας», όπως σημειώνεται.
Έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η συγκυρία για την Ελλάδα, το καλύτερο είναι να αποφευχθούν η ένταση και οι συζητήσεις περί διεξόδου. Με δεδομένη την ανάληψη έργου από τη Chevron, μια διακριτική παρέμβαση του αμερικανικού παράγοντα προς την Τρίπολη αλλά και την οικογένεια Χαφτάρ εκτιμάται ως εξόχως αποτελεσματική. Κάποια στιγμή, στο μέλλον, θα μπορούσαν να εξελιχθούν συζητήσεις για μια πιο οριστική λύση. Οι εκκρεμότητες μερικές φορές είναι διέξοδος.
Εφημερίδα Απογευματινή
