Πριν από τρεις εβδομάδες περίπου, είχε γίνει στην Αθήνα μια ενδιαφέρουσα ετήσια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης του «Economist» με την ελληνική κυβέρνηση. Στο πλαίσιο αυτής, είδαμε μια ανταλλαγή απόψεων μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του καθηγητή του ΜΙΤ -και νομπελίστα οικονομολόγου- Ντάρεν Ατσέμογλου. Σε κάποιο σημείο της τοποθέτησής του, μιλώντας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας, ο πρωθυπουργός ανέφερε το εξής: «Στο τέλος της ημέρας, χρειάζεσαι μια καλά λειτουργούσα, αμερόληπτη δημόσια διοίκηση, που δεν κάνει χατίρια και δεν αντιμετωπίζει τους πολίτες διαφορετικά ανάλογα με το πώς ψηφίζουν. Η τεχνολογία είναι, σε μεγάλο βαθμό, μια λύση σε αυτό που ήταν -και σε κάποιο βαθμό εξακολουθεί να είναι- ένα συστημικό πρόβλημα όσον αφορά στη δημόσια διοίκηση».
Μπορεί να μην ακούγεται -και στην πραγματικότητα να μην είναι- πολύ ευχάριστο, αλλά ίσως η τεχνολογία είναι η μόνη λύση για να κοπούν τα πάσης φύσεως ρουσφέτια, παράτυπες εξυπηρετήσεις και «διευκολύνσεις». Η τεχνολογία και η διαφάνεια μαζί. Μια δημόσια διοίκηση απροσωπόληπτη, όπου ο ανθρώπινος παράγοντας θα παρεμβαίνει ελάχιστα και μόνο για τα απολύτως απαραίτητα ή σε έκτακτες συνθήκες. Να δούμε άλλο ένα παράδειγμα. Από τη Βουλή και την προ ημερών συζήτηση του νομοσχεδίου του υπουργείου Εθνικής Άμυνας στην αρμόδια επιτροπή. «Σκεφτείτε πόσοι κληρωτοί είναι σε πλοία. Ούτε 5%», είπε σε μια αποστροφή του λόγου του ο Νίκος Δένδιας. «Ξέρουμε όλοι τι γίνεται και ξέρουμε τι τραβάει οποιοσδήποτε υπουργός, ανεξαρτήτως κόμματος, αν διανοηθεί να πάει κληρωτός σε πλοίο. Μόνο ο Αρχιεπίσκοπος δεν τον παίρνει τηλέφωνο. Τι έννοια έχει; Μόνο τα πολεμικά μουσεία έχουν πληρότητα 300%, 400%».
Μέσα σε διάστημα λίγων ημερών, είχαμε στην ουσία μία τοποθέτηση από τον πρωθυπουργό και μία από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας, που έδειχναν, εμμέσως πλην σαφώς, ότι πρέπει να γίνουν αποφασιστικές κινήσεις για να «σώσουν» στην πραγματικότητα τους υπουργούς, τους γενικούς γραμματείς, όποιον έχει θέση ευθύνης στη δημόσια διοίκηση, από τους ίδιους τους τους εαυτούς. Να τους απαλλάξουν από την πίεση φίλων, συγγενών, γνωστών και κομματικών στελεχών για μικρά ή μεγάλα ρουσφέτια. Άλλοι ενδίδουν σε αυτά για να κερδίσουν τη συμπάθεια ή τις ψήφους, κάποιοι το κάνουν περίπου αναγκαστικά, άλλοι τα προκαλούν κιόλας. Πολλοί δε φυσικά με το αζημίωτο. Σημασία όμως έχει ότι γίνονται, και όσο κι αν δεν είμαστε πια στη δεκαετία του ’50 ή του ’60 -για την ακρίβεια έχει σημειωθεί τεράστια πρόοδος από τότε- το ρουσφέτι σε όλα τα επίπεδα παραμένει ενεργό.
Τι μπορεί να κάνει λοιπόν η ψηφιοποίηση του κράτους; Η σωστή και σύγχρονη ψηφιοποίηση, όχι αυτή που απλώς μεταφέρει τη γραφειοκρατία από το πεδίο στο Διαδίκτυο. Αφαιρεί κατ’ αρχάς την επαφή του πολίτη με τη δημόσια διοίκηση, όπου είναι η αρχή για να φτάσουμε από ένα «γρηγορόσημο» μέχρι σε μια πολύ μεγαλύτερη εξυπηρέτηση. Ο πολίτης -ή ο επιχειρηματίας- δεν βλέπει κάποιον δημόσιο υπάλληλο από κοντά, βλέπει μια πλατφόρμα. Κατά δεύτερον, μπαίνουν συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία το ψηφιακό κράτος πρέπει να αναζητά αν πληρούνται μόνο του, με οριζόντια πρόσβαση σε όλες τις βάσεις δεδομένων που διαθέτει. Είσαι μέλος των Ενόπλων Δυνάμεων και ζητάς μετάθεση σε άλλη μονάδα; Είσαι φοιτητής και ζητάς μετεγγραφή από το ΑΕΙ που πέρασες σε άλλο ΑΕΙ; (εδώ σημειωτέον έγιναν σημαντικά βήματα διαφάνειας προ τετραετίας περίπου με τον νόμο Κεραμέως). Κάνεις αίτηση για οποιονδήποτε λόγο για κάποιο επίδομα ή για μια επιδότηση; Η απρόσωπη ηλεκτρονική διακυβέρνηση, εφοδιασμένη με τα κατάλληλα εργαλεία, πρέπει να είναι σε θέση να διεκπεραιώσει το αίτημά σου και να σου απαντήσει θετικά ή αρνητικά.
Κι αυτά σε συνδυασμό με διαφάνεια. Να δημοσιοποιείται στο Διαδίκτυο (ανωνυμοποιημένα πάντα) το σύνολο των δεδομένων: Πόσοι φοιτητές πήραν μετεγγραφή και επικαλούμενοι ποια αιτία, πόσοι στρατεύσιμοι πήραν απαλλαγή από τη στρατιωτική θητεία, πόσοι πήραν πόρους και από ποια ευρωπαϊκά προγράμματα και για ποιον σκοπό. Ανά περιφέρεια και ανά δήμο. Ίσως έτσι κάποιο μάτι να είχε δει εγκαίρως π.χ. την απότομη και υπέρμετρη αύξηση συγκεκριμένης κατηγορίας ζώων σε μια περιφέρεια της χώρας και να είχε πιθανώς αποτραπεί η συνέχιση της πρακτικής αυτής…
Και δεν είναι μόνο τα λεγόμενα ρουσφέτια. Η εξέλιξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, που θα διαθέτει και όλο τον όγκο των πληροφοριών, αλλά και τον τρόπο να τις επεξεργαστεί ορθά, θα βοηθήσει π.χ. τους εξηντάρηδες να μην τρέχουν στους εργατολόγους για να τους υπολογίσουν τη σύνταξη που δικαιούνται να λάβουν ή τους επιχειρηματίες να μη χρειάζονται τους αποκαλούμενους εσπατζήδες για να τους βοηθήσει κάποιος να ενταχθούν σε μια χρηματοδοτούμενη από την ΕΕ δράση. Κι όταν τα πράγματα εξελιχθούν ακόμα περισσότερο, εύκολα θα μπορεί, για παράδειγμα, να εντοπίσει οποιοσδήποτε αν ένας δήμος πλήρωσε τα πενταπλάσια για εγκατάσταση οδοφωτισμού από έναν άλλο ή μια περιφέρεια τα τριπλάσια για σωλήνες σε αντιπλημμυρικό έργο από κάποια άλλη.
Καλώς ή κακώς, η πλήρης και ολοκληρωμένη ψηφιοποίηση είναι η μόνη σοβαρή λύση.
Εφημερίδα Απογευματινή
