Ήταν 16-17 Ιανουαρίου 2020. Στην Αθήνα, σε κεντρικό ξενοδοχείο, έκανε μια περισπούδαστη εμφάνιση ο ηγέτης της Κυρηναϊκής και απόλυτος στρατιωτικός ηγέτης της Ανατολικής Λιβύης, Χαλίφα Χαφτάρ. Τόσο το πρωθυπουργικό γραφείο όσο και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών είχαν διαφορετική διάρθρωση και στρατηγική απ’ ό,τι μετά το 2023. Δεν ήταν τυχαίες οι συνομιλίες και οι φωτογραφίες που υπάρχουν με τον τότε υπουργό κ. Ν. Δένδια στο πλευρό του Λίβυου στρατάρχη, όπως και στελεχών των ελληνικών υπηρεσιών πληροφοριών.
Η Λιβύη, ένα failed state μετά τη βίαιη κατάρρευση του καθεστώτος Καντάφι, απότοκο της περίφημης Αραβικής Άνοιξης, βρισκόταν σε συνθήκες διχασμού και εσωτερικής σύγκρουσης. Με την κυβέρνηση της χώρας να ελέγχεται επί της ουσίας από την Τουρκία και να χαίρει διεθνούς νομιμοποίησης, και το κοινοβούλιο της χώρας να έχει την έδρα του στη Βεγγάζη και να χαίρει επίσης διεθνούς νομιμοποίησης. Έναν χρόνο πριν από τη δημόσια συνάντηση των Αθηνών, το 2019, είχε υπογραφεί από την κυβέρνηση Αλ Σαράτζ στην Τρίπολη το περίφημο μνημόνιο με την Τουρκία και η Άγκυρα, μεταφέροντας μισθοφορικές δυνάμεις ισλαμιστών, υπό την καθοδήγηση στελεχών των ειδικών της δυνάμεων και των μυστικών της υπηρεσιών, είχε συμβάλει τα μέγιστα στο να μην καταληφθεί η Τρίπολη από τις δυνάμεις του Χαφτάρ.
Στις συζητήσεις με τους Έλληνες αξιωματούχους, ο στρατάρχης είχε ζητήσει συνδρομή από την Αθήνα στο να ανακοπεί η «αερογέφυρα» μεταξύ Άγκυρας και Τρίπολης, εκπαίδευση των δυνάμεών του από Έλληνες αξιωματικούς, στήριξη προκείμενου να ανασχεθούν οι δυνάμεις της τζιχάντ και η ανάμειξη της Τουρκίας στα ζητήματα της Λιβύης. Σημειωτέον ότι τα κύρια πετρελαϊκά αποθέματα της Λιβύης ιχνηλατούνται στην Κυρηναϊκή και όχι στην Τριπολίτιδα, ενώ το κρίσιμο μέγεθος για τη χάραξη θαλάσσιων συνόρων και ΑΟΖ σε σχέση με την Κρήτη και την ελληνική επικράτεια συνίσταται γεωγραφικά στην Ανατολική Λιβύη και όχι στη Δυτική.
Όταν εξελίχθηκε η εν λόγω συνάντηση, η Αθήνα είχε κάθε λόγο, ενδεχομένως με πιο διακριτική διπλωματία από αυτήν που ακολουθήθηκε, να συνδράμει τον στρατάρχη, τις στρατιωτικές δυνάμεις του και το κοινοβούλιο της Λιβύης να αποσχισθούν από τη Δυτική Λιβύη. Αυτό θα ήταν προτιμότερο από μια εξέλιξη όπου Ελλάδα και Αίγυπτος θα «έκλειναν» τον εναέριο χώρο τους στον τουρκικό εφοδιασμό προς την Τρίπολη, αυξάνοντας τις πιθανότητες μιας γενικότερης πολεμικής εμπλοκής. Η ανεξαρτησία της Κυρηναϊκής θα προέκυπτε από τη συντονισμένη στήριξη στον Χαφτάρ όχι μόνον από την Ελλάδα, αλλά και από την Αίγυπτο, την Κύπρο, τη Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα, ενώ από την πλευρά της Ευρώπης η Γαλλία και φυσικά οι πιο αδιάφορες ΗΠΑ θα έβλεπαν με ενδιαφέρον την όλη εξέλιξη. Αντίστοιχα η Αθήνα θα μπορούσε τότε να ενθαρρύνει την Ιταλία αντί της Τουρκίας να αναλάβει ρόλο στη Δυτική Λιβύη.
Με δεδομένο ότι η ενιαία Λιβύη έχει υπογράψει τη διεθνή συμφωνία για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, θα μπορούσαν να κλείσουν, μέσω προσφυγής στη διεθνή διαιτησία αλλά κυρίως με διμερείς συμφωνίες, όλες οι θαλάσσιες ζώνες οικονομικής εκμετάλλευσης (ΑΟΖ) Κυρηναϊκής, Ελλάδας, Αιγύπτου, Κύπρου -όπως στον ενδιάμεσο χρόνο συνέβη με την Ιταλία- και στην παρούσα πλέον φάση οι αμερικανικές Exxon Mobil και Cevron, σε συνεργασία ενδεχομένως με την ιταλική Eni, θα αναλάμβαναν δράση σε όλη τη γεωπολιτική περιφέρεια.
Δυστυχώς όμως η Ελλάδα έχασε πολύτιμο χρόνο και έδειξε παροιμιώδη αδράνεια, με αποκορύφωμα ότι από το 2023 και μετά με την ίδια κυβέρνηση άλλαξε στρατηγική στην εξωτερική της πολιτική, «ποντάροντας» τα συμφέροντά της στα «ήρεμα νερά» με την Τουρκία. Σήμερα στο Λιβυκό θέμα και σε όλη τη συγκεκριμένη ζώνη προσμετράμε διαδοχικές ήττες και μόνον. Τα λάθη, οι εμμονές και οι φοβίες στη διεθνή πολιτική πληρώνονται σκληρά.
Εφημερίδα Απογευματινή
