Τι συζητάμε -μεταξύ άλλων φυσικά- φέτος το καλοκαίρι; Για τον λεγόμενο υπερτουρισμό. Ας μην προσπαθήσουμε να τον ορίσουμε, καθώς δεν φαίνεται να υπάρχει μια κοινά αποδεκτή μέτρηση πάνω από την οποία μπαίνει η πρόθεση «υπέρ» πριν από τη λέξη «τουρισμός». Ούτε ένας σκέτος αριθμός τουριστών, για παράδειγμα, ούτε ένα νούμερο αναλογικά με την έκταση ή με τον πληθυσμό μιας χώρας.
Ας δούμε, όμως, τι γίνεται στις γειτονικές ή στις κοντινές μας χώρες. Στη Βενετία, για παράδειγμα, ένα μικρό υποσύνολο της συνολικής επικράτειας της Ιταλίας, σε μια πανέμορφη λιμνοθάλασσα της Αδριατικής. Δέχεται περίπου 30.000.000 επισκέπτες κάθε χρόνο, με όσους έρχονται για ημερήσια εκδρομή και μόνο να πληρώνουν πλέον εισιτήριο των 10 ευρώ για να εισέλθουν. Στη Βαρκελώνη, τη δεύτερη πολυπληθέστερη πόλη της Ισπανίας, πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού, ο ετήσιος αριθμός των επισκεπτών που διανυκτέρευαν τουλάχιστον για ένα βράδυ είχε ξεπεράσει τα 16.000.000 – τώρα έχει υποχωρήσει κοντά στα 15 εκατομμύρια. Τα Κανάρια Νησιά, στον Ατλαντικό Ωκεανό, με αθροιστικό πληθυσμό περίπου τον μισό της Αττικής, δέχθηκαν πέρυσι σχεδόν 18.000.000 τουρίστες!
Αυτά λοιπόν τα πραγματικά φαινόμενα υπερτουρισμού παρατηρούνται σε ορισμένες, ενδεικτικά αναφερόμενες και μόνο, πόλεις και περιοχές της ευρύτερης «γειτονιάς» μας. Στην Ελλάδα, σε μια ολόκληρη χώρα δηλαδή, ο αριθμός των τουριστών ξεπέρασε για πρώτη φορά πέρυσι τα 40.000.000 και ενδέχεται φέτος να αυξηθεί έτι περαιτέρω. Ο κόσμος αυτός «απλώνεται» στην Αθήνα -η οποία πράγματι έχει συνοικίες που έχουν επιβαρυνθεί υπέρμετρα ή έχει αλλάξει ριζικά ο χαρακτήρας τους- στη Θεσσαλονίκη, σε μεγάλο μέρος της ηπειρωτικής Ελλάδας και συνολικά σε 115 νησιά που διαθέτουν λιμάνια και φέρνει έτσι τους επισκέπτες η ακτοπλοΐα μας.
Αν η πρωτεύουσα πλέον έχει καταφέρει να κερδίσει ένα στοίχημα δεκαετιών και να έχει τουρισμό δώδεκα μήνες τον χρόνο, στα νησιά και στους παραθαλάσσιους ηπειρωτικούς προορισμούς δεν ισχύει το ίδιο. Ο περιβόητος υπερτουρισμός, που φέρνει πολυκοσμία στις παραλίες, μεγάλη κίνηση στους δρόμους, δυσκολία εξυπηρέτησης στα καταστήματα εστίασης, κ.λπ., φέτος παρατηρήθηκε ουσιαστικά για τρεις εβδομάδες: Από την Κυριακή, 3 Αυγούστου, μέχρι και προχθές, Κυριακή, 24 Αυγούστου. Από τους δώδεκα μήνες του χρόνου, στην καλύτερη των περιπτώσεων ο ένας είχε φαινόμενα μαζικής εισροής τουριστών, του τύπου που δοκιμάζει τα όρια των αντοχών στις δημόσιες και ιδιωτικές υποδομές του συγκεκριμένου προορισμού.
Η αμφισβήτηση της παραδοχής αυτής είναι εύκολη. Όποιος αναγνώστης επιθυμεί, μπορεί να καλέσει οποιονδήποτε φίλο ή γνωστό ή συγγενή του σε οποιοδήποτε νησί ή άλλο παραθεριστικό προορισμό και να τον ρωτήσει αν τους υπόλοιπους έντεκα μήνες του χρόνου παρατηρείται έστω και για λίγες ημέρες το φαινόμενο του υπερτουρισμού. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα λάβει διαφορετική απάντηση.
Εξάλλου, τα φαινόμενα εν προκειμένω δεν απατούν. Στη Βενετία, στη Μαγιόρκα, στις Βαλεαρίδες Νήσους και αλλού, εκείνοι που καταγγέλλουν τις υπέρμετρες τουριστικές ροές, οργανώνουν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας ή προβαίνουν ακόμα και σε ακτιβιστικές ενέργειες είναι οι ίδιοι οι κάτοικοι, που ζουν το δικό τους μαρτύριο της σταγόνας, με τον ήχο του νερού που πέφτει να έχει αντικατασταθεί από τον διαρκή ήχο από τα ροδάκια της βαλίτσας κάθε τουρίστα στην πόλη τους.
Στα 115 ελληνικά νησιά με λιμάνι, στις ατελείωτες ακτογραμμές της ηπειρωτικής Ελλάδας, κανείς δεν βγήκε στις παραλίες να διώξει τους ξένους, ούτε ζήτησε να πληρώνουν εισιτήριο εισόδου για την έλευσή τους. Το αντίθετο μάλιστα: Αναζητούν τρόπους προσέλκυσης περισσότερων αλλοδαπών και φυσικά και εγχώριων επισκεπτών (και ει δυνατόν με μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη), απλά όχι μέσα σε αυτές τις τρεις εβδομάδες του Αυγούστου, αλλά με τέτοιον τρόπο ώστε να δημιουργήσουν σε βάθος χρόνου μια θερινή τουριστική περίοδο που θα διαρκεί από το Πάσχα μέχρι τον Οκτώβριο.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν βέβαια ότι κάποια δημοφιλή νησιά δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα σε βασικές υποδομές, όπως είναι η υδροδότηση, η αποκομιδή σκουπιδιών, η παροχή υπηρεσιών υγείας, κ.ά. Ούτε ότι συγκεκριμένες γειτονιές της Αθήνας δεν έχουν σοβαρό πρόβλημα, μεταξύ άλλων, εύρεσης στέγης. Αυτά είναι πολύ σημαντικά ζητήματα που χρήζουν άμεσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης. Σημαίνει απλά ότι αρκετό μελάνι χύθηκε μάλλον για τον υπερτουρισμό στην Ελλάδα και ίσως αξίζει να αφιερωθεί περισσότερος χρόνος και σκέψη στο πώς το τουριστικό προϊόν που προσφέρουμε θα βελτιωθεί, θα γίνει πιο ποιοτικό, βιώσιμο και ελκυστικό δώδεκα μήνες τον χρόνο, παρά στο να κυνηγάμε ανεμόμυλους.
Εφημερίδα Απογευματινή
