Τα οικονομικά θα έχουμε άφθονο χρόνο και περιθώριο να τα συζητήσουμε από την ερχόμενη εβδομάδα, όταν θα έχουν γίνει οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού το Σάββατο στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, θα έχει απαντήσει σε αρκετές σχετικές ερωτήσεις την Κυριακή στη συνέντευξη Τύπου και θα έχει γίνει -ως είθισται- η εξειδίκευση των μέτρων από τους συναρμόδιους υπουργούς σε ξεχωριστή συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα.
Καθώς, όμως, το καλοκαίρι (ημερολογιακά τουλάχιστον!) ολοκληρώθηκε μόλις προχθές και η θερινή σεζόν για τους περισσότερους έκλεισε, αξίζει να στρέψουμε την προσοχή μας σε ένα φαινόμενο που για πρώτη ίσως φορά παρατηρήθηκε τόσο έντονα στις ελληνικές παραλίες και όχι μόνο: Στα πλοία της γραμμής, στις ταβέρνες, στις καφετέριες και αλλού. Δεν είναι οικονομικό το ζήτημα με το οποίο καταπιανόμαστε σήμερα, είναι βαθιά κοινωνικό – και στο βάθος πολιτικό.
Τι είχαμε συνηθίσει, λοιπόν, τις τελευταίες δεκαετίες σε όλα αυτά τα μέρη κάθε καλοκαίρι; Τις φωνές και τα παιχνίδια των παιδιών. Νηπίων ακόμα, μεγαλύτερων παιδιών, εφήβων. Άλλους τους ενοχλούσαν και τους χαλούσαν τη θερινή ραστώνη και για άλλους ήταν ένα ευχάριστο θέαμα και ακρόαμα μέσα στις ζεστές ημέρες του καλοκαιριού. Συγκρίνετε αυτές τις εικόνες με εκείνες που αντίκρισε ένας παραθεριστής σε οποιαδήποτε γωνιά της χώρας φέτος. Ένα πέπλο ησυχίας και σιωπής, ασυνήθιστο για μια μεσογειακή χώρα με έντονο ταμπεραμέντο, όπως η δική μας, κάλυπτε τις κάποτε πολύβουες παραλίες, τα καράβια, τα εστιατόρια, κ.ά.
Προφανώς δεν ήταν όλα τα παιδιά έτσι και είναι επίσης προφανές ότι δεν έγιναν ξαφνικά εκκλησίες τα παραθεριστικά μέρη.
Αλλά κάτι πλέον έχει αλλάξει ριζικά: Ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των παιδιών –δεν τολμώ ακόμα να πω η πλειονότητα- περνάει τις ώρες των καλοκαιρινών του διακοπών με ένα κινητό στο χέρι. Της μαμάς του, του μπαμπά του ή ακόμα και δικό του. Παιδιά 8 και 9 ετών πλέον διαθέτουν δικό τους κινητό τηλέφωνο. Στις ξαπλώστρες, κάτω από τις ομπρέλες, μέσα στις σκηνές, πάνω στην άμμο, παντού συναντάς μικρά και μεγάλα παιδιά να χαζεύουν, να σκρολάρουν, να κοιτάνε ένα κινητό ή ένα τάμπλετ. Στα εστιατόρια, στα καφέ και στις ταβέρνες, οι παρέες των ενηλίκων τρώνε και συζητούν και στις διπλανές καρέκλες τα παιδιά βλέπουν ταινίες, σειρές ή βιντεάκια στο TikTok. Παρέες εφήβων κάθονται μόνες τους και επίσης είναι καθένας ξεχωριστά απορροφημένος από ένα κινητό.
Να κάνουμε μια παραδοχή: Κάθε γενιά βλέπει με επιφυλακτικότητα και καχυποψία τις συνήθειες της νεότερης γενιάς. Εν προκειμένω, π.χ., ως προς την προσκόλληση με τις οθόνες, το Game Boy και το Game Gear τη δεκαετία του ’90, τις παιχνιδομηχανές και τα DVD τη δεκαετία του ’00 κ.ο.κ. Η κατάσταση, ωστόσο, σήμερα είναι τελείως διαφορετική και το επίπεδο κινδύνου σαφώς υψηλότερο. «Αν μόνο ένα παιδί σε μια τάξη διαθέτει κινητό, τότε όλα έχουν πρόσβαση σε ένα κόσμο πορνογραφίας και βίας», έλεγε προ μηνών (στους «Times») η Βρετανίδα ακτιβίστρια και συγγραφέας Σομά Σάρα. «Μπείτε σε ένα καφέ ή σε ένα μέσο μαζικής μεταφοράς και θα δείτε 7χρονα να σκρολάρουν σε τάμπλετ, είναι παράνοια. Τους δίνει απευθείας πρόσβαση στο πιο ακραίο πιθανό περιεχόμενο με ένα κλικ».
Όπως σημειώνει ο συγγραφέας Jonathan Haidt στο βιβλίο του «The anxious generation» (ίσως ένα αρκετά χρήσιμο ανάγνωσμα για πολλούς γονείς), η μετάβαση από τα απλά στα έξυπνα κινητά πριν από μια δεκαπενταετία περίπου, έφερε μια αύξηση στην κοινωνική απομόνωση, τη στέρηση ύπνου, τη διάσπαση προσοχής και τον εθισμό.
Οι έρευνες και οι μελέτες που έχουν γίνει στο κομμάτι της αρνητικής επίδρασης που έχει συναισθηματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά στα παιδιά η χρήση των κινητών από μικρή ηλικία είναι πραγματικά αμέτρητες και τα αποτελέσματά τους μόνο προβληματισμό και ανησυχία προκαλούν. Βήματα θετικά γίνονται σε θεσμικό επίπεδο – για παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε πρωτοβουλία για την προστασία των παιδιών στο διαδίκτυο, με τη δοκιμή μιας νέας εφαρμογής επαλήθευσης ηλικίας και η χώρα μας είναι ανάμεσα στις λίγες που εφαρμόζεται πιλοτικά αυτό το μοντέλο.
Στην Ελλάδα ήδη από πέρυσι «απαγορεύεται εντός των σχολικών χώρων, κτιρίων και υπαίθριων χώρων, η εμφανής κατοχή ή και η χρήση κινητού τηλεφώνου ή άλλης ηλεκτρονικής συσκευής ή παιχνιδιών που διαθέτουν σύστημα επεξεργασίας εικόνας και ήχου, για συνομιλία, βιντεοσκόπηση ή οποιαδήποτε άλλη χρήση από τους μαθητές/τριες», όπως σημειώνει η σχετική υπουργική απόφαση. Ο έλεγχος της τήρησης του μέτρου αυτού από το υπουργείο Παιδείας και τις αρμόδιες διευθύνσεις πρέπει να είναι διαρκής, ενώ βέβαια οι διευθυντές των σχολικών μονάδων και οι εκπαιδευτικοί (όπως και ατομικά κάθε γονιός) έχουν το δικό τους μερίδιο ευθύνης.
Το ζήτημα είναι πολύ πιο σοβαρό απ’ ό,τι πολλοί ίσως πιστεύουν, με συνέπειες μακροπρόθεσμες, που θα αργήσουν να φανούν πλήρως. Θα επανέλθουμε.
Εφημερίδα Απογευματινή
