Ας ξεκινήσουμε λίγο «προβοκατόρικα» για να προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το ζήτημα που έχει προκύψει με τον περιορισμό (;) της ελευθερίας του λόγου κάπως πιο σφαιρικά. Έστω λοιπόν ότι υπάρχει ένας κωμικός ηθοποιός, ένας σατιρικός παρουσιαστής, ένας stand up comedian ή κάποιος σε παρεμφερή ρόλο. Και κάνει μια παράσταση, δημόσια. Επιλέγει σε αυτή την παράσταση να πει εν είδει αστείου ότι το τανκ στην πύλη του Πολυτεχνείου έπρεπε να μη σταματήσει αλλά να ρίξει καμία βολή μέσα στο κτίριο. Ή να αστειευτεί με τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, λέγοντας ότι συμβαίνουν τροχαία συχνά και πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί στους δρόμους. Ή, πάλι, να πει ότι είχε πολλή ζέστη το καλοκαίρι του 1922 και βοήθησαν οι Τούρκοι τους Έλληνες της Σμύρνης να πέσουν στη θάλασσα να κάνουν κάνα μπάνιο.
Είναι αστεία όλα αυτά; Θα πει κανείς ότι το χιούμορ είναι μια υποκειμενική έννοια – και πράγματι είναι. Συνιστούν σάτιρα; Πάλι θα ειπωθεί ότι δεν μπορεί να δοθεί αντικειμενικός ορισμός και ότι σε κάθε περίπτωση η σάτιρα δεν έχει -ή δεν θα έπρεπε να έχει- όρια. Ας πούμε ότι συμφωνούμε. Υπήρχε περίπτωση, όμως, ένας που θα έλεγε κάτι από τα παραπάνω να μη γνώριζε τη χλεύη του κόσμου, την αποδοκιμασία στο διαδίκτυο και σε στήλες γνώμης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και λοιπά; Υπήρχε περίπτωση κάποια εταιρεία να τον επιλέξει κατόπιν ενός τέτοιου σχολίου για να της διαφημίσει κάποιο προϊόν ή υπηρεσία που παρέχει; Φαντάζομαι καθένας αντιλαμβάνεται ότι κάτι τέτοιο θα ήταν επί της ουσίας από πολύ δύσκολο έως αδύνατο.
Τότε γιατί ξεσηκώθηκε τέτοιος ντόρος γύρω από την περίπτωση του κωμικού Πάρι Ρούπου; Πριν επιχειρήσουμε να το απαντήσουμε, ας θυμηθούμε πρώτα τι ακριβώς έγινε. Σε stand up comedy εμφάνισή του στο πλαίσιο του «Αντιφασιστικού Σεπτέμβρη 2025» στα Λιπάσματα Δραπετσώνας -όπως ο ίδιος περιγράφει- είπε «κάποια αστεία με αντιφασιστικό περιεχόμενο». Το πρώτο αστείο είχε να κάνει με την ελληνική σημαία: «Γουστάρω κάθε φορά εδώ, γιατί έχει απέναντι αυτή την τεράστια ελληνική σημαία πάνω σε αυτό το καζάνι. Το οποίο, αν κρίνουμε από τη μυρωδιά, έχει μέσα βοθρολύματα. Άρα βγάζει απόλυτο νόημα». Για κάποιο λόγο η ταύτιση της ελληνικής σημαίας με τα βοθρολύματα είναι χιουμοριστική – αλλά είπαμε, πρόκειται για υποκειμενική έννοια.
Το δεύτερο αστείο είχε να κάνει με τους ναζί – απροσδιόριστο ποιους εννοεί με τον χαρακτηρισμό αυτόν. Τους νοσταλγούς του Χίτλερ; Όσους συμμετέχουν σε νεοναζιστικά κόμματα ή κινήσεις; Τους οπαδούς αυτών; Όλους τους παραπάνω; Τέλος πάντων, η λύση (ή το αστείο) είναι να τους σκοτώσουμε. «Μου αρέσει πάρα πολύ κάθε χρόνο όταν παίζουμε εδώ στα Λιπάσματα. Ιδανικό όνομα. Γιατί “Λιπάσματα” μου θυμίζει αυτό που θα έπρεπε να καταλήξουν να είναι όλοι οι ναζί. Είστε από αυτούς που λένε “μορφώστε τους ναζί”; Σόρι, δεν έχω αρκετό χρόνο για αυτό. Έχω μόνο μία ζωή και σκοπεύω να την περάσω με όσο λιγότερους από αυτούς γίνεται», ήταν η ατάκα του Πάρι Ρούπου. Ακολούθησε μία ακόμα ατάκα για τη μάχη του Μελιγαλά – άγνωστο αλλά σίγουρα ενδιαφέρον κοινωνιολογικά και ιστορικά, γιατί ένας νέος κωμικός επιλέγει να ανασύρει ένα γεγονός από μία από τις πιο μαύρες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, από τον αιματηρό Εμφύλιο Πόλεμο και μάλιστα σχεδόν οκτώ δεκαετίες μετά τη λήξη του, για να κάνει πλάκα.
Έχει λοιπόν το δικαίωμα ο Πάρις Ρούπος -και καθένας που είναι στη θέση του- να λέει όλα τα παραπάνω; Αναμφισβήτητα. Έχει δικαίωμα και κάθε πολίτης που θεωρεί ότι θίγεται ή προσβάλλεται να εκφράζει την αντίθεσή του χωρίς να τον υβρίζει ή να τον συκοφαντεί; Αναμφισβήτητα. Η ελευθερία του λόγου και της έκφρασης είναι συνολική και όχι επιλεκτική. Έχει δικαίωμα να οδηγήσει τον Πάρι Ρούπο στα δικαστήρια για αυτά που είπε; Ευτυχώς όχι. Θυμηθείτε και τη δικαστική περιπέτεια του ανθρώπου που είχε δημιουργήσει στο Facebook τη σατιρική σελίδα «Γέροντας Παστίτσιος» (χοντροκομμένο και ασεβές χιούμορ μεν, χιούμορ δε), που ταλαιπωρείτο επί χρόνια στις δικαστικές αίθουσες προτού παύσει η ποινική του δίωξη τελικά.
Υπάρχει ωστόσο και μία άλλη παράμετρος που έχει συγκεντρώσει τις περισσότερες αναφορές και σχόλια. Όλοι καθώς φαίνεται μπορούν λοιπόν να απολαμβάνουν τις ελευθερίες που προσφέρει μια δημοκρατική και ευνομούμενη Πολιτεία, εκτός από τις πιτσαρίες. Εκείνες υποχρεούνται να προσλαμβάνουν -ή να διατηρούν- ως συνεργάτες όσους τους υποδεικνύουν οι φορείς, τα κινήματα, οι συλλογικότητες κ.λπ. Γιατί προσέλαβε η πιτσαρία τον εν λόγω κωμικό πριν από μερικά χρόνια; Κατά βάση, για τον ίδιο λόγο που η Domino’s είχε προσλάβει παλιότερα την Έβα Λονγκόρια, η Pizza Hut τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, η Papa John’s τον Σακίλ Ο’ Νιλ κ.ο.κ. Γιατί πίστευε ότι δίνει προστιθέμενη αξία στο προϊόν και φέρνει πιο πολλούς πελάτες και καταναλωτές. Αν πιστεύει -και ίσως βάσιμα- ότι διώχνει περισσότερους πελάτες από όσους φέρνει, θα διακόψει τη συνεργασία μαζί του, όποιος και αν είναι αυτός.
Κατά τα άλλα, ο εν λόγω stand up comedian θα συνεχίσει τις παραστάσεις του κανονικά, ο κόσμος που θέλει να τον παρακολουθήσει από κοντά θα συνεχίσει να πληρώνει το εισιτήριό του για να τον βλέπει και ο ίδιος θα συνεχίσει να λέει ανεμπόδιστα ό,τι κρίνει ο ίδιος ως αστείο και σατιρικό. Και αυτό διότι, παρά το γεγονός ότι πολλοί διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους περί του αντιθέτου, η ελευθερία του λόγου και της έκφρασης συνεχίζει να προστατεύεται στη χώρα, με τρόπο αρκετά ισχυρό.
Εφημερίδα Απογευματινή
