Η ζωή προχωράει αλλά οι ανισότητες, παγκοσµίως, έχουν πάψει να αµβλύνονται. Για την ακρίβεια, η µείωσή τους τις τελευταίες τρεις δεκαετίες δεν καταγράφεται πλέον. Το αντίθετο. Το χάσµα πλουσίων µε όλους τους… υπόλοιπους βαθαίνει. Συµπεριλαµβάνεται στους υπόλοιπους και η µεσαία τάξη, ακόµα και σε χώρες της οικονοµικής ελίτ. Ισως το πιο χαρακτηριστικό δείγµα αυτής της νέας φάσης συγκέντρωσης πλούτου σε λίγα χέρια καταγράφεται στις ΗΠΑ: το 1% των πλουσιότερων διαθέτει πλέον περισσότερο πλούτο από το σύνολο της µεσαίας τάξης της χώρας. Πρωτοφανές και αδιανόητο µόλις λίγα χρόνια πριν. Παγκοσµίως, το 1% του πληθυσµού κατέχει το 20% του παγκόσµιου εισοδήµατος και το 10% των ολίγων κερδίζει το 53% του παγκόσµιου πλούτου, σύµφωνα µε τη ∆ιεθνή Οργάνωση Εργασίας (∆ΟΕ).
Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση από τη διεθνή τάση, παρά τα βήµατα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, µετά τη λήξη της βαθιάς κρίσης που έπληξε τη χώρα. Η ∆ΟΕ εκτιµά ότι το µερίδιο των µισθών στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) αντιστοιχεί µόλις στο 35% του συνολικού εισοδήµατος στη χώρα. Την ίδια ώρα το µερίδιο κερδών στο ΑΕΠ ξεπερνά το 50% (για σύγκριση, ο ευρωπαϊκός µέσος όρος είναι στο 40,9%). Η σχέση, µε άλλα λόγια, κερδών-µισθών είναι άνιση.
Στη δύσκολη αυτή συγκυρία, η ακρίβεια και ο πληθωρισµός έρχονται να παίξουν καθοριστικό ρόλο τόσο στο ροκάνισµα του εισοδήµατος, ιδιαίτερα των ασθενέστερων εισοδηµατικά, όσο και στους µηχανισµούς που ενεργοποιούνται, συµβάλλοντας στην ανακατανοµή του πλούτου. Η µετακίνηση των αξιών δεν γίνεται µονοσήµαντα, αλλά έχει αρωγούς ακριβώς αυτούς τους µηχανισµούς που σε περιόδους έξαρσης του πληθωρισµού βλάπτουν σοβαρά την οικονοµία και την κοινωνία. Οπως επισηµαίνεται σε σχετικό άρθρο του «Economist», ο πληθωρισµός «αναδιανέµει τον πλούτο άδικα: από τους πιστωτές στους οφειλέτες, από εκείνους που έχουν µετρητά και οµόλογα σε εκείνους που κατέχουν πραγµατικά περιουσιακά στοιχεία, όπως σπίτια, και από εκείνους που συµφωνούν για συµβόλαια και µισθούς µε όρους µετρητών σε εκείνους που είναι αρκετά έξυπνοι ώστε να προβλέπουν υψηλότερες τιµές. Προκαλεί αυτό που
ο John Maynard Keynes ονόµασε “αυθαίρετη αναδιάταξη του πλούτου”» (https://www. powergame.gr/the-economist/1154760/oplousios-kosmos-antimetopizei-mia-odyniri krisi-plithorismou/).
Μιλώντας και για τη χώρα µας, οι ιδιοκτήτες σπιτιών και καταστηµάτων -και µάλιστα όχι µόνο αυτοί που διαθέτουν µεγάλο αριθµό ακινήτων, αλλά ακόµα και όσοι διαθέτουν ένα ή δύο ακίνητα- µε την εκτίναξη των ενοικίων και τις παράλογες αυξήσεις που ζητούν είτε για επαγγελµατική στέγη είτε για ενοικίαση είναι φανερό ότι παίρνουν µέρος στο παιχνίδι µιας «αυθαίρετης αναδιάταξης του πλούτου». Οι έχοντες και κατέχοντες ακίνητα για εκµετάλλευση, σε συνθήκες πληθωρισµού, έχουν το πλεονέκτηµα µιας πρόκλησης ανακατανοµής πλούτου εις βάρος αυτών που νοικιάζουν ένα κατάστηµα ή αναζητούν ένα σπίτι να µείνουν. «Αυτή η πολύπλευρη “ζύµωση” των περιουσιών θα µπορούσε να καταστρέψει τη µεσαία τάξη, η οποία “δένει” τις δηµοκρατίες, και να διαταράξει το κοινωνικό συµβόλαιο» επισηµαίνεται στο ίδιο άρθρο του «Economist».
Υπάρχει όµως και µια άλλη προσέγγιση στο πρόβληµα. Αν, πριν από περίπου 15 χρόνια, η Ελλάδα βίωνε µε δραµατικό τρόπο τι σηµαίνει να ζει µια χώρα πάνω από τις δυνατότητές της -µε την εξαέρωση των εισοδηµάτων, την κοινωνική αποσάθρωση και τα µνηµόνια-, φαίνεται πως πλέον το να ζουν οι κυβερνήσεις ανά την υφήλιο πέρα από αυτά που αντέχουν τα οικονοµικά τους δεδοµένα, πιστοποιούν ότι η κρίση χρέους δεν αποτελεί εδώ και καιρό «ελληνικό φαινόµενο». Το δηµόσιο χρέος του αναπτυγµένου κόσµου ανέρχεται πλέον στο 110% του ΑΕΠ. ∆εν απέχει και πολύ το ποσοστό αυτό από το χρέος της χώρας µας που, το πρώτο τρίµηνο του 2025, διαµορφώθηκε στο 152,5%. Είναι κοινό µυστικό ότι ο πληθωρισµός συντείνει στη µείωση του χρέους της χώρας µας, καθώς οι αποπληρωµές γίνονται ευκολότερες και µε «φθηνότερο χρήµα». Οµως η παρενέργεια αυτή δεν αναιρεί το γεγονός ότι παράλληλα µειώνονται οι πραγµατικοί µισθοί και η αγοραστική δύναµη των πολιτών, µειώνεται η αξία των αποταµιεύσεων, κάτι που βάζει σε δοκιµασία τη µεσαία τάξη κυρίως, ενώ τα οφέλη στο τέλος της ηµέρας είναι περιορισµένα, καθώς το µεγαλύτερο µέρος του ελληνικού χρέους είναι µακροπρόθεσµο, µε σταθερό επιτόκιο και µε την «παρουσία» ξένων πιστωτών και µηχανισµών, όπως ο ESM.
Συνεπώς το colpo grosso της µείωσης των δηµόσιων χρεών µε την αξιοποίηση του πληθωρισµού δεν φτουράει για πολύ. Γενικά δεν είναι ό,τι καλύτερο να ποντάρεις σε βραχυπρόθεσµα οφέλη από την άνοδο των τιµών, την ώρα που οι συνέπειες για τους επαγγελµατίες, τους µισθωτούς και τους συνταξιούχους είναι κάτι παραπάνω από δραµατικές. Αλλωστε, και στην Ελλάδα είναι η ακρίβεια και ο πληθωρισµός που αναδεικνύονται στον υπ’ αριθµόν ένα κίνδυνο τόσο για την όξυνση των ανισοτήτων, την κοινωνική συνοχή, αλλά και την επιζητούµενη πολιτική σταθερότητα. Αυτός είναι ο γρίφος τον οποίον η κυβέρνηση καλείται να επιλύσει, όσο µεγάλος και αν είναι ο βαθµός δυσκολίας. Αυτή είναι η πρόκληση και για την αντιπολίτευση, αρκεί να βρει τον δρόµο για µια εναλλακτική βιώσιµη πρόταση.
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή»
