Είναι απολύτως λογικό να αναμένεται με πολύ ενδιαφέρον το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα, που έχει ως εξώφυλλο τον ίδιον και τίτλο «Ιθάκη». Και αυτό γιατί εκεί θα επιχειρείται να δικαιολογηθούν πολλά, οπότε θα μας δοθεί η ευκαιρία να διαπιστώσουμε αν τελικώς ο πρώην πρωθυπουργός κάνει την αυτοκριτική του και να δούμε τα επιχειρήματά του για την πολιτική που ακολούθησε και για την οποία από τα μέσα ήδη της θητείας του τον είχε καταδικάσει η κοινωνία στο πολιτικό περιθώριο – καθώς αυτό έδειχναν από τότε όλες οι έρευνες της κοινής γνώμης.
Ο τίτλος του βιβλίου «Ιθάκη» είναι βεβαίως συμβολικός. Στην ουσία του έχει πολλές έννοιες. Από τη μια πλευρά παραπέμπει στον Οδυσσέα -όχι του Τζόις, που πρέπει να έχεις υπομονή και αντοχή για να τον διαβάσεις- και στο ταξίδι της επιστροφής στην Ιθάκη. Ένα ταξίδι που είναι ο τελικός προορισμός. Είναι όμως και η επιστροφή, που είναι και ο τελικός στόχος. Μπορεί να θέλει να μας πει κάτι τέτοιο ο κ. Τσίπρας, ότι δηλαδή επιστρέφει στον στόχο. Αλλά εξίσου βέβαιο είναι ότι στην επιστροφή του θα συναντήσει και αυτός πολλούς μνηστήρες, μνηστήρες της Αριστεράς, τους οποίους πάντως ο ίδιος δημιούργησε με τη φυγή του, όπως άλλωστε και ο πραγματικός Οδυσσέας. Δεν ξέρουμε βεβαίως αν υπάρχει κάποια Πηνελόπη που να τον περιμένει με τη μορφή των ψηφοφόρων, αν μάλιστα λάβουμε υπ’ όψιν κάποιες μετρήσεις που δείχνουν τα ποσοστά του να είναι κάτω από αυτά και της κυρίας Καρυστιανού.
Υπάρχει βεβαίως και η άλλη εκδοχή του συμβολισμού της Ιθάκης, αυτή που προκύπτει από το εξαίσιο ποίημα του Καβάφη, καθώς σημασία δεν έχει ο προορισμός αλλά το ταξίδι αυτό καθαυτό. Από αυτό το ταξίδι υποτίθεται ότι «σοφός που έγινες με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν…».
Ποιον από όλους αυτούς τους συμβολισμούς έχει επιλέξει ο Αλέξης Τσίπρας για να παραπέμπει ο τίτλος και το περιεχόμενο του βιβλίου του δεν το ξέρουμε αν δεν το διαβάσουμε. Μπορούμε όμως να κρατήσουμε μια μικρή επιφύλαξη αν έγινε σοφότερος.
Το παρελθόν βεβαίως είναι αμείλικτον και ακολουθεί τους πάντες. Εξίσου βέβαιο είναι ότι δεν διορθώνεται, ενώ για να σβηστεί η μνήμη του παρελθόντος χρειάζεται να πείσει αυτός που το κουβαλάει ότι έχει αλλάξει δραματικά. Δύσκολο πολύ και χρειάζεται πολύς χρόνος, πράγμα που είναι δυσάρεστο για όποιον βιάζεται. Με την έννοια αυτή, δεν θα ήταν παράταιρος προς τις μελλοντικές βλέψεις του Αλέξη Τσίπρα ένας τίτλος για το βιβλίο του τού τύπου «Μάρτιαι Ειδοί», στο οποίο ο ποιητής φιλόσοφος Καβάφης συστήνει «τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή / και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις…».
Δεν χωρεί αμφιβολία ότι οι φιλοδοξίες του επανακάμπτοντος στην πολιτική σκηνή, με το συγγραφικό αυτό βήμα, είναι μεγάλες. Σίγουρα τροφοδοτούνται από το χάος που υπάρχει στην αριστερή αντιπολίτευση και τις αδυναμίες του ελληνικού σοσιαλιστικού κόμματος να ανακάμψει. Ευκαιρία, σου λέει, είναι να επιχειρήσω πάλι μία επάνοδο που θα μπορούσε να είναι θριαμβευτική. Μόνο που η επάνοδος αυτή έχει δύο αντικρουόμενες προϋποθέσεις. Η μία είναι να μην τον έχει ξεχάσει η κοινωνία. Και η άλλη να μην τον θυμούνται για όσα έχει κάνει! Δύσκολη ισορροπία, αν όχι αδύνατη.
Όμως αν φανούμε λιγάκι αισιόδοξοι ως προς το μέλλον και παραβλέψουμε τι μπορεί να προκύψει για τη χώρα από τους πολλούς αυτόκλητους μεσσίες, το βέβαιο είναι ότι πολιτικά δεν πρόκειται να πλήξουμε. Ειδικά μάλιστα αν παρατηρούμε όσα θα εκτυλίσσονται στον χώρο της αντιπολίτευσης, όπου θα ισχύει το «ο θάνατός σου (ο πολιτικός βεβαίως), η ζωή μου». Σκεφτείτε απλώς και μόνο στην πολιτική αρένα Ζωή, Αλέξη, Καρυστιανού, Κασσελάκη και Βαρουφάκη. Εμείς δεν θα βαρεθούμε, αλλά άλλος θα τρίβει τα χέρια του γιατί θα έχει βρει δουλειά για το καλοκαίρι. Ο Σεφερλής!
Πάντως, επειδή ο Αλέξης εμφανίζεται ως σοβαρότερος όλων αυτών, θα του ευχηθούμε αρχικώς καλοτάξιδο το βιβλίο του και να βρει και ο ίδιος την Ιθάκη του. Αν και φοβάμαι ότι στο τέλος από την πολλή προσπάθεια θα του πηγαίνουν γάντι κάποιοι άλλοι στίχοι του Αλεξανδρινού, που λένε ότι «στου καφενειού του βουερού το μέσα μέρος, σκυμμένος στο τραπέζι κάθετ’ ένας γέρος… και μες των άθλιων γηρατειών την καταφρόνια, σκέφτεται πόσο λίγο χάρηκε τα χρόνια…».
Άλλωστε sic transit gloria mundi αν δεν σκέφτεσαι την κατάληξη που περιγράφεται στο Πρώτο Σκαλοπάτι: «…εδώ που έφτασες, λίγο δεν είναι. Τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα…».
Εφημερίδα Απογευματινή
