Η πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ, οι επιμέρους εκθέσεις των κρατών-μελών της ΕΕ αλλά και ο ΟΟΣΑ καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: το Δημογραφικό αποτελεί πλέον οξύτατο πρόβλημα, που απειλεί ευθέως αρκετές χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και την Ελλάδα, η οποία γερνάει επικίνδυνα.
Αυτή η γήρανση του πληθυσμού δεν περιορίζει μόνο την οικονομική ανάπτυξη, αλλά διεμβολίζει κάθε πτυχή του μέλλοντος των κοινωνιών.
ΑΦΑΙΜΑΞΗ ΠΟΡΩΝ
Η βόμβα του Δημογραφικού έχει ήδη εκραγεί και στη χώρα μας. Ο «κακός γείτονας», η Τουρκία, γεννάει 1.000.000 παιδιά τον χρόνο και η Ελλάδα μόλις 68.000! Η πληθυσμιακή κατάρρευση φρενάρει και την οικονομία των χωρών, καθώς προκαλεί αφαίμαξη πόρων και απαιτεί πρόσθετες παρεμβάσεις, δοκιμάζοντας τις αντοχές κρατών και κοινωνιών.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΕ, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 15-29 ετών μειώθηκε από 18,1% το 2011 σε 16,3% το 2021. Αντίθετα λόγω αύξησης του πληθυσμού των ηλικιωμένων έως το 2050, το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών θα είναι περίπου 30% σε σύγκριση με περίπου 20% σήμερα. Κατά τη Eurostat, o πληθυσμός στην Ελλάδα από 10.438.000 το 2022 μειώνεται σε 7.777.000 το 2070. Επιπλέον, ο λόγος εξάρτησης των ηλικιωμένων από τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό αυξάνεται από 39 το 2022 σε 74,4 το 2050 και στη συνέχεια μειώνεται στο 66 το 2070.
ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Η λύση δύσκολη αλλά οι προτάσεις πολλές από κάθε πλευρά:
- – Ενίσχυση γεννήσεων με ηλικιακό μπόνους.
- – Οικονομικά μέτρα και κυρίως φορολογικές ελαφρύνσεις.
- – Φθηνή απόκτηση στέγης με χαμηλότοκα δάνεια και ενίσχυση του προγράμματος κοινωνικής κατοικίας.
- – Επαρκής και σταθερή χρηματοδότηση για τις δημογραφικές πολιτικές.
- – Δημιουργία προϋποθέσεων για επανακατοίκηση της υπαίθρου.
- – Μέτρα μέριμνας και παρότρυνσης με ιδιαίτερα κίνητρα για τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις για την εφαρμογή μέτρων προσωπικής-οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής.
- – Ειδικά ωράρια εργασίας σε γονείς.
- – Προγράμματα εκπαίδευσης για γονείς και στήριξη της παιδείας στην κατεύθυνση της θετικής γονεϊκότητας.
- – Βελτίωση της ποιότητας της μεταγεννητικής φροντίδας.
- – Μέτρα μέριμνας για τις πολύτεκνες οικογένειες και ενίσχυση των τρίτεκνων οικογενειών.
- – Προώθηση των αντιλήψεων υπέρ της οικογένειας και των θετικών επιπτώσεών της σε περιόδους κρίσεων.
ΓΕΡΝΑΜΕ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ…
Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά! Οι συνταξιούχοι αυξάνονται, οι γεννήσεις υποχωρούν. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα 2.500.000 συνταξιούχοι σήμερα στην Ελλάδα θα αυξηθούν στα 2.800.000 έως το 2040 και στα 3.000.000 έως το 2050. Οι άνω των 65 ετών, από 39% που ήταν το 2022 συγκριτικά με τον πληθυσμό εργάσιμης ηλικίας (20 έως 64 ετών), θα φτάσουν να αποτελούν το 60,6% έως το 2040 και το 74,4% το 2050.
Η αναλογία ασφαλισμένων – συνταξιούχων από 1,65 προς 1 σήμερα θα υποχωρήσει έως το 2030 στο 1,46 προς 1 και στο 1,23 προς 1 έως το 2050. Οι γεννήσεις υποχώρησαν το 2024 στις 68.467, από 71.465 που ήταν το 2023. Οι εργαζόμενοι από 4.100.000 που ήταν το 2022 θα μειωθούν στα 4.000.000 το 2030, στα 3.700.000 το 2040 και στα 3.300.000 έως το 2050.
Όσοι γεννήθηκαν το ’60 είναι σήμερα συνταξιούχοι.
Οι συνταξιοδοτήσεις ετησίως φτάνουν τις 200.000, ενώ θα έπρεπε να είναι το πολύ 70.000-80.000 για να διατηρηθεί μια ισορροπία στο σύστημα. Επιπλέον, οι δαπάνες συνταξιοδότησης το 2030-2050 θα αυξηθούν από 12,7% σε 14% του ΑΕΠ. Να τονιστεί ότι στους άνδρες η προσδόκιμη ηλικία ζωής ανέβηκε στα 79 έτη και 2 μήνες το 2023 και στις γυναίκες στα 84 έτη και 4 μήνες. Δηλαδή αύξηση 1,5 έτους σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Τα όρια ηλικίας για σύνταξη και η σύνδεση της ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής των ατόμων άνω των 65 ετών θα εξεταστούν ξανά το 2030.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΥΣΗ;
Η διόγκωση του δημογραφικού προβλήματος έχει τεράστιες κοινωνικές προεκτάσεις. Μειώνονται δραματικά οι γεννήσεις, συνεπώς ο πληθυσμός γερνάει ραγδαία, η απρογραμμάτιστη ατεκνία αυξάνεται, η γήρανση του πληθυσμού φέρνει έλλειψη εργατικών χεριών. Ακόμη πιέζεται η οικονομία και το Ασφαλιστικό και οι παραγωγικές δυνατότητες της χώρας, ενώ οι δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης φτάνουν σε δυσθεώρητα ύψη, χωρίς ανάλογες εισροές στο σύστημα.
Επιπλέον, το οικονομικό πρόβλημα, το Στεγαστικό, η έλλειψη υποδομών, τα ισχνά δίκτυα κοινωνικής στήριξης, οι ελλείψεις στο Υγειονομικό προκαλούν πλήθος προβλημάτων που σχετίζονται άμεσα με το Δημογραφικό.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κινηθούμε σε δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, βελτίωση υποδομών στήριξης των ηλικιωμένων, μεγαλύτερη υποστήριξη από το κράτος των νέων οικογενειών με πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες, καλύτερη υγειονομική περίθαλψη και σταθερή εργασία, μισθολογικά κίνητρα, ειδικά σχεδιασμένη επιδοματική πολιτική, επιπλέον φοροαπαλλαγές, χαμηλότοκα δάνεια για αγορά πρώτης κατοικίας και δημιουργία κινήτρων που θα θέσουν στέρεες βάσεις παραμονής στον τόπο καταγωγής.
Πρέπει λοιπόν να κινηθούμε δραστήρια σε πέντε βασικούς τομείς:
1. Πλήρης στήριξη της οικογένειας. Σε εισόδημα, στέγη, κίνητρα παραμονής στον τόπο καταγωγής, παροχές σε παιδεία, υγεία, ευέλικτες δημόσιες υπηρεσίες και υποδομές.
2. Στήριξη νέων ζευγαριών. Με παιδικούς σταθμούς, δίκτυα μάθησης. Η σταθερότητα του εισοδήματος διώχνει την οικονομική ανασφάλεια. Σταθερό εισόδημα, αύξηση μισθού, τριετίες, επιδόματα παιδιών.
3. Στήριξη περιφέρειας. Με κίνητρα που ζωντανεύουν τα χωριά και τις μικρότερες πόλεις. Χωρίς ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο, ερημώνεται η περιφέρεια και οι οικογένειες δεν κάνουν παιδιά λόγω δύσκολων συνθηκών διαβίωσης. Δηλαδή δεν γεννιούνται παιδιά λόγω της αβεβαιότητας. Ο νέος για να ζήσει πρέπει να έχει προσιτή στέγαση, ασφάλεια στην εργασία και οικογενειακές παροχές αλλά και δυνατότητα πλήρους υγειονομικής περίθαλψης.
4. Εργασιακές ρυθμίσεις. Δηλαδή ειδικά ωράρια εργασίας, γονικές άδειες, επίδομα μητρότητας ώστε μητέρα και πατέρας να είναι κοντά στα παιδιά τους.
5. Ισορροπία εργασίας – οικογένειας. Απαραίτητα πρέπει να υπάρχει ισορροπία εργασίας και οικογενειακών υποχρεώσεων με βελτίωση δεξιοτήτων και ευκαιρίες απασχόλησης.
Εφημερίδα Απογευματινή
