Η παρουσίαση του νέου πολιτικού εγχειρήματος του Αλέξη Τσίπρα θα μπορούσε, θεωρητικά, να αποτελέσει μια ευκαιρία σοβαρής συγκροτημένης και ουσιαστικής επανεκκίνησης. Μια στιγμή αποστασιοποίησης από τα βαρίδια του παρελθόντος και ανάδειξης ενός διαφορετικού αφηγήματος, προσαρμοσμένου στις απαιτήσεις της εποχής. Αντί γι’ αυτό, είδαμε μια σκηνή που περισσότερο θύμιζε συνύπαρξη γνώριμων πρωταγωνιστών, παρά το ξεκίνημα μιας νέας πολιτικής σελίδας. Τα πρόσωπα ήταν σχεδόν όλα ανακυκλωμένα, άλλα από τον ΣΥΡΙΖΑ, άλλα από παρακλάδια του, αλλά πάντως προϊόντα της ίδιας δεξαμενής. Νέα πρόσωπα; Ελάχιστα έως ανύπαρκτα. Και αυτό από μόνο του λέει πολλά.
Το επιστημονικό συμβούλιο, η «τεχνοκρατική ασπίδα» ενός σύγχρονου κόμματος, κάθε άλλο παρά ξεδίπλωσε κάτι πρωτοποριακό. Αντίθετα, επιβεβαίωσε την αίσθηση ότι η προσπάθεια μοιάζει περισσότερο με ανασύνταξη παλαιών δυνάμεων, παρά με σχηματισμό μιας ομάδας που διεκδικεί να μιλήσει πειστικά για το αύριο. Ακόμη και ο ίδιος ο κ. Τσίπρας, στην πρώτη του ουσιαστική πολιτική επανεμφάνιση μετά την αποχώρησή του από την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ, έδειξε να μην έχει απομακρυνθεί από το μοτίβο των παλιών χρόνων. Οι αναφορές στις τράπεζες, στην πλουτοκρατία, στους ισχυρούς που καταδυναστεύουν τη χώρα, θύμισαν τις ρητορικές της περιόδου 2012–2015. Το αν τότε δούλεψαν και είχαν αποτέλεσμα ή αν απλώς έτυχε η συγκυρία να σηκώσει το κύμα, είναι ένα άλλο ζήτημα. Το βέβαιο είναι πως σήμερα η επανάληψη μοιάζει κουραστική. Και κυρίως, είναι επανάληψη.
Γιατί λοιπόν να εμπιστευτεί κάποιος αυτό το νέο μόρφωμα που ετοιμάζεται να μας παρουσιάσει σε πανελλαδική τουρνέ μάλιστα; Επειδή ο Αλέξης Τσίπρας παραμένει αναμφίβολα δημοφιλής σε ένα κομμάτι του κόσμου; Επειδή θεωρείται έντιμος και το αυτοδιαφημίζει λες και κάποιος του το αμφισβήτησε; Αυτά είναι επιχειρήματα που μπορεί να συγκινούσαν μια κοινωνία θυμωμένη και έτοιμη να τιμωρήσει το παλιό σύστημα όπως έγινε το 2015.
Ίσως όχι όμως μια κοινωνία η οποία σήμερα έχει διαφορετικές αγωνίες: από το εισόδημά της μέχρι την τεχνολογική μετάβαση και από την ασφάλεια στην καθημερινότητα μέχρι την αξιοπιστία της χώρας διεθνώς. Επιπλέον, η περίοδος διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ δεν υπήρξε άμοιρη προβλημάτων· ούτε πολιτικών λαθών ούτε θεσμικών σκιών. Όσο κι αν επιχειρείται σήμερα να παρουσιαστεί μια σχεδόν αγιογραφική εικόνα εκείνης της περιόδου, η συλλογική μνήμη δεν είναι τόσο βολική όσο φαντάζονται κάποιοι. Οι λωτοφάγοι ευτυχώς είναι είδος προς εξαφάνιση.
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του Τσίπρα δεν βρίσκεται ούτε στο αφήγημα ούτε στα πρόσωπα. Βρίσκεται στο πολιτικό κενό της αντιπολίτευσης απέναντι στον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ο Ανδρουλάκης προσπαθεί, αλλά η προσπάθειά του δείχνει να έχει «ταβάνι». Το ΜέΡΑ25 και οι λοιποί σχηματισμοί διατηρούν υψηλό βαθμό επιθετικότητας απέναντι στον Τσίπρα, λειτουργώντας περισσότερο ως εμπόδιο παρά ως πιθανός σύμμαχος. Και έτσι, το νέο κόμμα χτίζει το αφήγημά του κυρίως πάνω στην απουσία πειστικής εναλλακτικής.
Το ερώτημα όμως παραμένει: τι προτείνει εν τέλει ο Τσίπρας; Μέχρι στιγμής ακούμε γενικόλογες φράσεις για ένα «νέο κοινωνικό συμβόλαιο», για ένα ταξίδι «στις καθαρές θάλασσες της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας» κ.ά. Όλα ακούγονται σωστά – όπως ακούγονται σωστά σε κάθε πολιτικό λόγο πριν να αποκτήσουν περιεχόμενο. Το θέμα είναι τι υπάρχει από πίσω. Και μέχρι στιγμής, πίσω από τις λέξεις δεν φαίνεται κάτι που να ανατρέπει τα δεδομένα.
Ίσως πράγματι ο Τσίπρας να κρατάει άσους στο μανίκι. Ίσως να εμφανιστούν νέα πρόσωπα, νέες προτάσεις, μια πιο ρεαλιστική και σύγχρονη ατζέντα. Ίσως. Αλλά προς το παρόν, η εικόνα παραμένει αυτή ενός εγχειρήματος που δεν έρχεται να ταράξει τα νερά. Αν μάλιστα ο Μητσοτάκης επιλέξει αιφνιδιασμό με εκλογές την άνοιξη, δεν θα είναι καθόλου αυτονόητο ότι ο Τσίπρας θα προλάβει να πατήσει γερά στο νέο του έδαφος.
Το νέο κόμμα ξεκινά με φόρα, αλλά όχι με φρεσκάδα. Και αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα: η ανανέωση δεν είναι υπόσχεση, είναι πράξη. Και ακόμη δεν έχουμε δει ούτε υποψία από αυτήν. Θα περιμένουμε…
Εφημερίδα Απογευματινή
