Η στρατιωτική δικτατορία των µουλάδων, που κυβερνά το Ιράν για σχεδόν 50 χρόνια, έχει ξεµείνει από επιλογές. Η τολµηρή επιδροµή του προέδρου Τραµπ στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις υπονοµεύει περαιτέρω ένα καθεστώς, που ήδη ταλανίζεται από πολλαπλές ταπεινώσεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Για τους µεσαιωνικούς µουλάδες και τους βίαιους στρατηγούς τους δεν υπάρχει βέλτιστος τρόπος για να επιτευχθεί πρόοδος, δεν υπάρχει αξιόπιστη απάντηση που να µη συνεπάγεται περισσότερη ταπείνωση που ισοδυναµεί µε συνθηκολόγηση.
Το τέλος των ηµερών τους πλησιάζει. Η αµερικανική επιδροµή είναι απλώς ακόµη ένα καρφί στο φέρετρο. Ενα καθεστώς το οποίο µόλις πρόσφατα πίστευε ότι ήταν σε καλό δρόµο για να κυριαρχήσει στη Μέση Ανατολή, µε το τοξικό µίγµα του ισλαµισµού και του αντισηµιτισµού, τώρα υποχωρεί σε όλα τα µέτωπα. Οι τροµοκράτες εντολοδόχοι, τους οποίους προώθησε και χρηµατοδότησε µε τεράστια έξοδα και µέσω των οποίων διέσπειρε τον φόβο και τον τρόµο, είναι ανίκανοι. Η «Χαµάς» παλεύει να επιβιώσει, χωρίς να µπορεί να απειλήσει κανέναν, εκτός από τους ανυπεράσπιστους Παλαιστίνιους που τολµούν να αµφισβητήσουν την εξασθενηµένη δύναµή της. Η «Χεσµπολάχ», µια πολύ πιο τροµερή επιχείρηση που κυριαρχεί στον νότιο Λίβανο και κάποτε θεωρούνταν η αιχµή του δόρατος σε περίπτωση που το Ισραήλ επιτεθεί στο Ιράν, έχει αποκεφαλιστεί.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η «Χεσµπολάχ» δεν έχει κουνήσει ούτε το µικρό της δαχτυλάκι για να βοηθήσει τους χρηµατοδότες της, ακόµη και όταν το Ισραήλ χτυπά το Ιράν από τον ουρανό. Ο µεγάλος σύµµαχος του Ιράν, ο Σύρος δικτάτορας Μπασάρ αλ Ασαντ, έχει εκθρονιστεί και µαραζώνει εξόριστος στη Μόσχα (όπου σύντοµα µπορεί να τον συναντήσουν ορισµένα µέλη του ιρανικού καθεστώτος). Το Ιράν χρησιµοποίησε τη Συρία ως βάση από την οποία η ∆ύναµη Κουντς (Quds Force), ο βραχίονας της ξένης λεγεώνας των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης, µπορούσε να προκαλέσει κάθε είδους χάος σε ολόκληρη την περιοχή. Η Συρία ήταν επίσης ο αγωγός µέσω του οποίου διοχέτευε όπλα και χρήµατα στους εντολοδόχους της, αλλά τώρα βρίσκεται στα χέρια δυνάµεων εχθρικών προς το ιρανικό καθεστώς.
Ταπείνωση
Και σαν να µην έφταναν όλα αυτά, ήρθε η µεγαλύτερη ταπείνωση από όλες: το Ιράν έχασε τον έλεγχο του εναέριου χώρου του από την ισραηλινή αεροπορία. Ως αποτέλεσµα, το Ισραήλ είναι σε θέση να επιτίθεται ατιµώρητα. Η ιρανική πολεµική αεροπορία έχει εξουδετερωθεί, πολλοί από τους στρατιωτικούς διοικητές της χώρας έχουν σκοτωθεί, όπως και βασικοί πυρηνικοί επιστήµονες, ενώ τα αποθέµατα και οι εκτοξευτές πυραύλων της υποβαθµίζονται ανελέητα από την ισραηλινή αεροπορική δύναµη. Η κυριαρχία του Ισραήλ στον ιρανικό εναέριο χώρο άνοιξε τον δρόµο για την επίθεση των ΗΠΑ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις. Τα βοµβαρδιστικά B-2 Stealth ήταν ικανά να ρίχνουν τις υπερβόµβες τύπου «bunker buster» σε τοποθεσίες θαµµένες βαθιά κάτω από το έδαφος, χωρίς να εντοπίζονται. Εφτασαν, εξαπέλυσαν τα πυροµαχικά τους και αποχώρησαν, χωρίς το Ιράν να εκτοξεύσει εναντίον τους ούτε έναν πύραυλο ή να στείλει έστω και ένα µαχητικό αεροσκάφος για να τους αντιµετωπίσει.
Οι υπερβόµβες
Ο Τραµπ βλέπει τον εαυτό του ως µετρ της τέχνης της διαπραγµάτευσης. Οµως αποδείχθηκε ότι είναι περισσότερο µετρ της εξαπάτησης. Εκανε το Ιράν να πιστέψει ότι ήταν ακόµα πρόθυµος να διαπραγµατευθεί µια συµφωνία, ενώ άναψε κρυφά το πράσινο φως για τις επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν, οι οποίες ξεκίνησαν την Παρασκευή 13 του µηνός (άτυχη µέρα για κάποιους). Είπε ότι θα χρειαζόταν έως και δύο εβδοµάδες για να αποφασίσει αν θα χρησιµοποιούσε τις υπερβόµβες τύπου «bunker buster» κατά του Ιράν και στη συνέχεια το έκανε έπειτα από δύο ηµέρες. Η κυβέρνηση του Τραµπ άφησε να γίνει γνωστό ότι τα βοµβαρδιστικά B-2 ήταν καθ’ οδόν προς τον Ειρηνικό, ενώ η πραγµατική δύναµη κρούσης κατευθυνόταν προς το Ιράν µέσω του Ατλαντικού.
Ο υπουργός Αµυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, υποστήριξε ότι οι εγκαταστάσεις κατασκευής πυρηνικών βοµβών του Ιράν έχουν «αφανιστεί». Ο αρχιτέκτονας της επίθεσης, ο στρατηγός Νταν «Ράζιν» Κέιν, ήταν πιο επιφυλακτικός, λέγοντας ότι οι αρχικές εκτιµήσεις ήταν ότι και οι τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις που δέχθηκαν επίθεση –Νατάνζ, Ισφαχάν και Φορντό- υπέστησαν «σοβαρές ζηµιές», αλλά θα χρειαστεί χρόνος για να διαµορφωθεί µια πιο ολοκληρωµένη εικόνα. Ο Τραµπ θέλει το Ιράν να ξαναρχίσει τις συνοµιλίες για την εγκατάλειψη των πυρηνικών του δυνατοτήτων. Αυτή είναι η προτιµώµενη επιλογή του. Αλλά είναι εξίσου ξεκάθαρος ότι αν η Τεχεράνη αρνηθεί ή, ακόµη χειρότερα, αν αντεπιτεθεί για το χθεσινό χτύπηµα τότε θα επιτρέψει περαιτέρω επιθέσεις. Σίγουρα έχει συγκεντρώσει τη δύναµη πυρός στην περιοχή για να υλοποιήσει την απειλή του, συµπεριλαµβανοµένων δύο τεράστιων οµάδων αεροπλανοφόρων.
Ιστορική εξέλιξη
Η πραγµατική σηµασία όσων συνέβησαν το (σ.τ.µ. προηγούµενο) Σαββατοκύριακο είναι ότι εάν το ιρανικό καθεστώς αποφασίσει να κλιµακώσει τη σύγκρουση ή να συνεχίσει να επιδιώκει τις πυρηνικές του φιλοδοξίες, θα αντιµετωπίσει όχι µόνο το Ισραήλ, αλλά τη συνδυασµένη στρατιωτική ισχύ του Ισραήλ και των Ηνωµένων Πολιτειών. Αυτή είναι µια πραγµατικά ιστορική εξέλιξη και θα πρέπει να δώσει στο Ιράν λόγο να σταµατήσει. Αλλά κανείς δεν ξέρει πραγµατικά ποιος κάνει κουµάντο στην Τεχεράνη τώρα. Ο ανώτατος ηγέτης Αλί Χαµενεΐ είναι 86 ετών, µε πολύ κακή υγεία, και στερούµενος αρκετών από τους στενότερους συµβούλους του (που σκοτώθηκαν από το Ισραήλ), βρίσκεται οχυρωµένος σε ένα καταφύγιο για την ασφάλειά του και χωρίς συµφωνηµένο διάδοχο. Η στρατηγική που χάραξε σε όλη του τη ζωή, δηλαδή το να εξοπλίσει το Ιράν µε πυρηνικά όπλα και να το καθιερώσει ως κυρίαρχη δύναµη στη Μέση Ανατολή, είναι καταρρακωµένη. Το Ιράν έχει γονατίσει.
Η ιδέα ότι ο ίδιος ή οι γύρω του είναι ακόµα ικανοί για µια συνεκτική ή λογική απάντηση µοιάζει πολύ ευφάνταστη. Στον απόηχο της χθεσινής επίθεσης, το ιρανικό Κοινοβούλιο ψήφισε να κλείσουν τα Στενά του Ορµούζ, από όπου περνάει το µεγαλύτερο µέρος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου του Κόλπου µε τεράστια δεξαµενόπλοια. Αυτή η απόφαση µπορεί να ληφθεί µόνο από τον Χαµενεΐ σε συνεργασία µε το Συµβούλιο Εθνικής Ασφαλείας του. Σίγουρα θα προκαλούσε βραχυπρόθεσµα κάποιο πρόβληµα στην παγκόσµια οικονοµία, καθώς οι τιµές της ενέργειας θα ανέβαιναν στα ύψη. Αλλά θα ήταν επίσης ένα πλήγµα για το καθεστώς, το οποίο χρειάζεται τα έσοδα από τα ορυκτά καύσιµα για να συντηρεί τον στρατό και να πληρώνει τους Φρουρούς της Επανάστασης και τους διάφορους εγκληµατίες που είναι τόσο ζωτικής σηµασίας για να κρατήσει την εξουσία. Ο κίνδυνος είναι οι θερµόαιµοι να πάρουν το πάνω χέρι -όπως έκαναν στο παρελθόν- και να ακολουθήσουν την τακτική «της καµένης γης», έχοντας συνειδητοποιήσει ότι το παιχνίδι έχει τελειώσει, αλλά σίγουρα πολύ αποφασισµένοι να παρασύρουν όποιον µπορούν. Οπότε, κλείστε τα Στενά του Ορµούζ, εκτοξεύστε πυραύλους στα κοιτάσµατα πετρελαίου και φυσικού αερίου των κρατών του Κόλπου και εκδικηθείτε τις αµερικανικές βάσεις στην περιοχή. Οµως οτιδήποτε από αυτά θα έφερνε την πλήρη ισχύ της αµερικανικής και ισραηλινής αεροπορικής δύναµης στο «κεφάλι» του καθεστώτος, αφήνοντάς το χωρίς πυρηνική ικανότητα, αλλά και χωρίς λειτουργική οικονοµία – ένας πιθανός προάγγελος της ανατροπής µιας δικτατορίας που για τους περισσότερους Ιρανούς έχει ξεπεράσει προ πολλού την ηµεροµηνία λήξης.
Μετα-ισλαµική κυβέρνηση
Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ αρνούνται ότι η αλλαγή καθεστώτος είναι ο στόχος. Αλλά η Ουάσινγκτον και η Ιερουσαλήµ γνωρίζουν και οι δύο ότι η καλύτερη εγγύηση για ένα µη πυρηνικό Ιράν είναι µια πιο λογική, µετα-ισλαµική κυβέρνηση στην Τεχεράνη. Φυσικά, εναπόκειται στους Ιρανούς να καθορίσουν την κυβέρνησή τους. Κανείς δεν µιλάει για την παρουσία στρατιωτών στο έδαφος. Οι αεροπορικοί βοµβαρδισµοί είναι ένας κάπως ωµός τρόπος δηµιουργίας συνθηκών για µια καλύτερη κυβέρνηση. Αλλά η Αµερική και το Ισραήλ συµφωνούν ότι τώρα είναι η ώρα να συνεχίσουν να ασκούν πίεση σε ένα καθεστώς που ευθύνεται για τόση δυστυχία – µια συµµαχία που ενισχύεται από τις καλύτερες προοπτικές που θα έφερνε η πτώση του για το Ισραήλ, την Αµερική, τους Σουνίτες Αραβες στον Κόλπο και, πάνω απ’ όλα, τον ιρανικό λαό. Σίγουρα είναι ένας πιο αξιόλογος στόχος από τις συνήθεις, απεγνωσµένες κενές εκκλήσεις για «αποκλιµάκωση» και «σταθερότητα» από τους Ευρωπαίους ηγέτες, συµπεριλαµβανοµένου του δικού µας (σ.τ.µ. Βρετανού πρωθυπουργού) Κιρ Στάρµερ, ο οποίος σαφώς αποδοκίµασε το αµερικανικό χτύπηµα, αλλά χαιρέτισε το πλήγµα στις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν – µια κλασική περίπτωση του να συµφωνείς µε τον σκοπό, αλλά όχι µε τα µέσα. ∆εν πειράζει.
Η Βρετανία και η Ευρώπη δεν έχουν καν ρόλο κοµπάρσου στα γεγονότα που εκτυλίσσονται στη Μέση Ανατολή. Είναι απλοί θεατές που νοµίζουν ότι εξακολουθούν να µετράνε, αλλά ευτυχώς δεν µετράνε. Η Αµερική και το Ισραήλ, µε τη σιωπηρή υποστήριξη των Σουνιτών Αράβων, δείχνουν ότι η δύναµη, σωστά αναπτυγµένη και για καλό σκοπό, µπορεί να κάνει τη διαφορά. Η Βρετανία και η Ευρώπη δεν έχουν σχεδόν καθόλου δύναµη αυτές τις µέρες, πράγµα που εξηγεί το γιατί υποτιµούν τη χρήση της. Ο κόσµος θα πρέπει να είναι ευγνώµων που κανένας από τους δύο δεν βρίσκεται στη θέση του οδηγού.
ΤΟΥ ANDREW NEIL
©Associated Newspapers Limited
Κυριακάτικη Απογευματινή
