Ο Ελον Μασκ δήλωσε χαρακτηριστικά στη δική του πλατφόρµα κοινωνικής δικτύωσης, το X: «Υπάρχει ένα µεγάλο νεκροταφείο γεµάτο µε τους εχθρούς µου. ∆εν επιθυµώ να προσθέσω σε αυτό, αλλά θα το κάνω αν δεν έχω άλλη επιλογή. Οσοι µε προκαλούν, το κάνουν µε δική τους ευθύνη». Αυτό συνέβη το 2023, όταν ο Μασκ µπορούσε ακόµα να κάνει τέτοιες δηλώσεις, χωρίς να προκαλεί έναν καταιγισµό περιφρόνησης. Αλλά τώρα βρισκόµαστε στο 2025 και γίνεται όλο και σαφέστερο ότι ο Μασκ θα χρειαστεί ένα µεγαλύτερο νεκροταφείο. Ο κατάλογος των εχθρών του µεγαλώνει εκθετικά.
Από τότε που έκανε αυτή τη δήλωση, ο εργασιοµανής Μασκ έχει συνάψει µια πολιτική συµµαχία µε τον Ντόναλντ Τραµπ και κατόπιν την έχει λύσει µε τρόπο θεαµατικό. Αυτό τον έχει καταστήσει persona non grata (ανεπιθύµητο πρόσωπο) για µεγάλα τµήµατα του παγκόσµιου πληθυσµού, αριστερούς και δεξιούς, για να µην αναφέρουµε τον Αµερικανό πρόεδρο. Σήµερα, εκατοµµύρια άνθρωποι ευχαριστιούνται µε την κακοτυχία του.
Και τα άσχηµα νέα συνεχίζουν να έρχονται. Αυτόν τον µήνα, το σύστηµα τεχνητής νοηµοσύνης του, το Grok, παραστράτησε και άρχισε να υµνεί τον Χίτλερ, λίγες µόλις εβδοµάδες µετά την ανατίναξη ακόµη ενός διαστηµοπλοίου του. Οι αναφορές για χρήση ναρκωτικών και για αλλοπρόσαλλη συµπεριφορά πολλαπλασιάζονται. Και διάφορες µητέρες των παιδιών του, που ο ίδιος αποκάλεσε «λεγεώνα» του, εµφανίζονται πρόθυµες να τον καταδικάσουν.
«Σύννεφα»
Το χειρότερο, ίσως, είναι ότι το πολυτιµότερο επιχειρηµατικό του µωρό, η Tesla, αντιµετωπίζει σοβαρά προβλήµατα. Στις αρχές αυτού του µήνα, η αυτοκινητοβιοµηχανία, που κάποτε χαρακτηριζόταν ευρέως ως η µεγαλύτερη δύναµη για ένα φιλικό προς το περιβάλλον και βιώσιµο µέλλον, ανακοίνωσε απότοµη πτώση των πωλήσεών της κατά το δεύτερο τρίµηνο. Η µετοχή της Tesla έχει υποχωρήσει κατά περίπου 25% φέτος, εν µέρει ως αποτέλεσµα της διεθνούς ατζέντας δασµών του Τραµπ.
Οι πωλήσεις της νέας ναυαρχίδας της εταιρείας, του Cybertruck, έχουν πατώσει. Ακόµη και ο αδελφός του Μασκ, ο Κίµπαλ, έχει πουλήσει µετοχές της Tesla αξίας περίπου 31 εκατοµµυρίων δολαρίων.
Για να γίνουν τα πράγµατα ακόµη πιο δυσοίωνα, ένα νέο βιβλίο που εκδόθηκε την περασµένη εβδοµάδα προκάλεσε αίσθηση µε πληθώρα σοκαριστικών ισχυρισµών τόσο για την Tesla όσο και τον ίδιο τον Μασκ. Στο «The Tesla Files» («Τα αρχεία Τέσλα»), οι Σόνκε Ιβερσεν και Μίκαελ Βερφούρντεν, δύο δηµοσιογράφοι στη Γερµανία, συγκέντρωσαν αµέτρητες µαρτυρίες πληροφοριοδοτών, έγγραφα από την εσωτερική επικοινωνία της εταιρείας που διέρρευσαν, καθώς και καταγγελίες για εταιρικές ατασθαλίες και τροµακτικούς ισχυρισµούς για θέµατα ασφάλειας των οχηµάτων Tesla.
Από το Τµήµα Πωλήσεων στην Tesla αρέσκονται να καυχώνται ότι δεν κάνουν µεγάλες δαπάνες για προώθηση στα µέσα. Ισχυρίζονται ότι τα εκπληκτικά φουτουριστικά προϊόντα τους κάνουν τη δουλειά των δηµόσιων σχέσεων αντί γι’ αυτούς. Αλλά η εργασία των Ιβερσεν και Βερφούρντεν µπορεί να κάνει την εταιρεία να επανεξετάσει αυτή την προσέγγιση.
Αστοχίες στη δηµοσιότητα
Οι συγγραφείς του βιβλίου «The Tesla Files» µιλούν µε τις χήρες των ανδρών που έχασαν τη ζωή τους σε δυστυχήµατα µε Tesla και ποτέ δεν τους εξηγήθηκε επαρκώς η αιτία του δυστυχήµατος. Αποκαλύπτουν πως η εµµονή της Tesla µε τον κοµψό σχεδιασµό, συµπεριλαµβανοµένων αυτών των κοµψών αναδιπλούµενων χειρολαβών στις πόρτες διαφόρων µοντέλων, µπορεί να καταστήσει αδύνατη την ανάσυρση των οδηγών από τα συντρίµµια των πολυαγαπηµένων τους αυτοκινήτων.
Οι πιο ανησυχητικές πληροφορίες αφορούν τη λειτουργία «αυτόµατου πιλότου» των Tesla, η οποία υποτίθεται ότι κάνει τα αυτοκίνητα όλο και πιο ασφαλή, απαλείφοντας το περιθώριο του ανθρώπινου λάθους. Τα έγγραφα που διέρρευσαν παρουσιάζουν χιλιάδες παράπονα πελατών, πολλά από τα οποία υποδηλώνουν ότι -οµοίως µε µια πανέξυπνη εφεύρεση που απέτυχε οικτρά σε ταινία επιστηµονικής φαντασίας- η τεχνολογία ενδέχεται να προκαλέσει ατυχήµατα, αντί να τα αποτρέψει.
Η «ακούσια επιτάχυνση», όπου ο υπολογιστής επιλέγει να επιταχύνει χωρίς σοβαρό λόγο, είναι ένα από τα ανησυχητικά ζητήµατα. Ενα άλλο είναι το «φρενάρισµα-φάντασµα», όταν ένα Tesla επιβραδύνει επικίνδυνα ή σταµατά απροσδόκητα. ∆εδοµένου ότι τα Tesla µπορούν να επιταχύνουν από τα 0 στα 100 χλµ./ώρα σε 3,8 δευτερόλεπτα και να επιβραδύνουν εξίσου γρήγορα, αυτά τα φαινόµενα οδήγησαν αναπόφευκτα σε ορισµένες εξαιρετικά επικίνδυνες καταστάσεις.
«Αφού άφησα τον γιο µου στο πάρκινγκ του σχολείου του, καθώς πήγαινα να ακολουθήσω τη δεξιά έξοδο, το αυτοκίνητο κινήθηκε ξαφνικά προς τα εµπρός», δήλωσε ένας καταγγέλλων. «Ο αυτόµατος πιλότος µου απέτυχε/δυσλειτούργησε σήµερα το πρωί [το αυτοκίνητο δεν φρέναρε] και παραλίγο να χτυπήσω κάποιον από πίσω µε 105 χλµ./ώρα», δήλωσε ένας άλλος. «Σήµερα, ενώ η σύζυγός µου οδηγούσε µε το µωρό µας στο αυτοκίνητο, το αυτοκίνητο ξαφνικά επιτάχυνε από το πουθενά», πρόσθεσε ένας τρίτος.
Αλλοι πελάτες αναφέρουν στο βιβλίο ότι τα οχήµατά τους «πήδηξαν απροσδόκητα λωρίδες κυκλοφορίας», σπρώχνοντάς τους στην αντίθετη κατεύθυνση ή σε τσιµεντένια στηθαία δρόµων. Μια «οδηγός», µια γιατρός από την Καλιφόρνια, ισχυρίζεται ότι το όχηµά της την παρέσυρε κατ’ ευθείαν σε έναν τσιµεντένιο στύλο. «[Ο στύλος] κόπηκε, αλλά το αυτοκίνητο δεν σταµάτησε. Χτύπησα τον επόµενο στύλο. Ο αερόσακος άνοιξε και έπαθα σοκ», είπε.
Η επανάσταση της µετακίνησης χωρίς οδηγό έχει ξεκινήσει για τα καλά στην Αµερική και το Ηνωµένο Βασίλειο δεν έχει µείνει πολύ πίσω. Εδώ, τα αυτοκίνητα αυτόµατης οδήγησης απαιτείται να έχουν έναν άνθρωπο πίσω από το τιµόνι, αλλά η κυβέρνηση έχει εγκρίνει τις δοκιµές αυτοκινήτων χωρίς οδηγό, για τις οποίες τον περασµένο µήνα η υπηρεσία ταξί Uber ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει στο Λονδίνο την επόµενη άνοιξη.
Οσοι, όµως, σκοπεύουν να µπουν σε ταξί χωρίς οδηγό σε λίγους µήνες από τώρα, θα θέλουν να ακούσουν αυτά που είπε ο επιχειρηµατίας της τεχνολογίας, Βιβέκ Γουάντχβα. Αποκάλεσε τον εαυτό του «φαν του Tesla», έχοντας αγοράσει ένα µετά τη συνάντηση µε τον Μασκ το 2013, και αφηγείται στο «The Tesla Files» πώς προσκάλεσε το ειδησεογραφικό κανάλι PBS για να γνωρίσει το θαύµα του συστήµατος του αυτόµατου πιλότου το 2017. Καθώς η κάµερα έγραφε, χρειάστηκε να «πέσει» ξαφνικά στα φρένα, καθώς το αυτοκίνητό του κατευθυνόταν µε µεγάλη ταχύτητα πάνω σε ένα άλλο. «Ο Ελον συνεχίζει να προωθεί ένα ψέµα», λέει ο Γουάντχβα. «Ανθρωποι πεθαίνουν εξαιτίας της ελαττωµατικής τεχνολογίας της Tesla».
Το «ψέµα»
Πρόκειται για έναν ισχυρισµό που διερευνάται επί του παρόντος στο δικαστήριο, καθώς οι δικηγόροι της εταιρείας υπερασπίζονται τον ρόλο που διαδραµάτισε το σύστηµα αυτόµατου πιλότου της σε ένα δυστύχηµα στο οποίο σκοτώθηκε µια νεαρή γυναίκα. Το 2019, ο ιδιοκτήτης του Tesla, Τζορτζ ΜακΓκι, είχε ενεργοποιήσει τη λειτουργία αυτόµατου πιλότου του Tesla Model S καθώς οδηγούσε στο Κι Λάργκο της Φλόριντα. Τα έγγραφα που κατατέθηκαν στο οµοσπονδιακό δικαστήριο του Μαϊάµι αναφέρουν ότι δεν είχε θέα του δρόµου, καθώς έσκυβε να σηκώσει το τηλέφωνό του. Εκείνη τη στιγµή, το αυτοκίνητο του ΜακΓκι φέρεται να διέσχισε µια διασταύρωση σχήµατος Τ µε 60 µίλια την ώρα και να προσέκρουσε στο πλάι ενός σταθµευµένου φορτηγού.
∆ίπλα στο φορτηγό βρισκόταν ο ιδιοκτήτης του Ντίλον Ανγκούλο, ο οποίος τραυµατίστηκε σοβαρά, και η φίλη του Νάιµπελ Μπεναβίδες Λεόν, 22 ετών, η οποία εκσφενδονίστηκε στα κοντινά δέντρα και σκοτώθηκε. Ο ΜακΓκι ισχυρίζεται ότι αυτό οφειλόταν σε σφάλµα του αυτόµατου πιλότου του αυτοκινήτου.
Στην αίτησή της για την έκδοση συνοπτικής απόφασης τον περασµένο µήνα, η Tesla υποστήριξε ότι η λειτουργία του αυτόµατου πιλότου «δεν έκανε το αυτοκίνητο “αυτοκινούµενο”» και ότι ο ΜακΓκι γνώριζε «ότι εξακολουθούσε να είναι [δική του] ευθύνη να χειρίζεται το όχηµα µε ασφάλεια, ακόµη και µε ενεργοποιηµένο τον αυτόµατο πιλότο».
Η έκδοση του βιβλίου των Ιβερσεν και Βερφούρντεν δεν θα µπορούσε να έρθει σε χειρότερη στιγµή για την εταιρεία. Η Tesla αναµφίβολα θα αντιτείνει τα µέτρα που έχει λάβει για τον µετριασµό των προβληµάτων ανεπιθύµητης επιτάχυνσης και πέδησης που επηρεάζουν την «ασφαλή λειτουργία του οχήµατος», τα οποία απαρίθµησε ένας από τους µηχανικούς της αυτοκινητοβιοµηχανίας τον Μάιο του 2018. Πράγµατι, αφαιρέθηκε ένα επιρρεπές σε σφάλµατα σύστηµα ραντάρ και τώρα η τεχνολογία της Tesla, που βασίζεται µόνο στην κάµερα, φαίνεται να έχει µειώσει τα επεισόδια εσφαλµένης επιτάχυνσης.
Ωστόσο, οι Ιβερσεν και Βερφούρντεν ισχυρίζονται ότι τα περιστατικά «φρεναρίσµατος-φαντάσµατος» συνεχίζουν να αυξάνονται. Ενας Γερµανός τεχνικός αυτοκινήτων, ο Γιούργκεν Ζίµερµαν, υποστηρίζει ότι το λογισµικό βίντεο της Tesla εκλαµβάνει εσφαλµένα τις σκιές ή άλλα ακίνδυνα αντικείµενα για εµπόδια, ενεργοποιώντας έτσι τα φρένα χωρίς λόγο.
Επιπλέον, νωρίτερα φέτος, µια µελέτη της ασφαλιστικής εταιρείας LendingTree διαπίστωσε ότι οι οδηγοί των Tesla εξακολουθούν να εµπλέκονται σε περισσότερα ατυχήµατα από τους οδηγούς οποιασδήποτε άλλης µάρκας. Το ποσοστό των ατυχηµάτων µε Tesla φέρεται να έχει αυξηθεί σε λίγο λιγότερο από 27 ατυχήµατα ανά 1.000 οδηγούς, από σχεδόν 24 ανά 1.000 οδηγούς κατά το προηγούµενο έτος.
«Υπό επίβλεψη»
Ολοι οι κατασκευαστές αυτοκινήτων έχουν αγωνιστεί για να κάνουν τα αυτόνοµα οχήµατα να λειτουργούν τέλεια. Αλλά κανένας άλλος διευθύνων σύµβουλος δεν έχει φανεί τόσο ανένδοτος όσο ο Ελον Μασκ στον ισχυρισµό του ότι η εποχή των αυτοκινήτων χωρίς οδηγό είναι ήδη κοντά µας. «Πραγµατικά θεωρώ την αυτόνοµη οδήγηση ένα λυµένο πρόβληµα», δήλωσε το 2016.
Το 2019 πρόσθεσε ότι όποιος αγοράσει οτιδήποτε άλλο εκτός από Tesla θα είναι «σαν να αγόρασε άλογο, σε τρία χρόνια από τώρα». Αλλά ο επικεφαλής του λογισµικού αυτόµατου πιλότου της Tesla αναγκάστηκε πρόσφατα να παραδεχτεί σε άλλη δικαστική υπόθεση ότι, κατά τη διάρκεια δοκιµών, ο άνθρωπος οδηγός έπρεπε να επέµβει επανειληµµένα για να αποτρέψει ατυχήµατα.
Από το 2024, η Tesla αισθάνεται υποχρεωµένη να χαρακτηρίσει το σύστηµα αυτόµατου πιλότου της: «Πλήρης αυτοοδήγηση (µε επίβλεψη)», το οποίο σαν ορολογία είναι κάπως αντιφατικό. «Μην εφησυχάζετε», λέει τώρα η εταιρεία στους πελάτες της, κάτι που έρχεται σε αντίθεση µε το όραµα του Μασκ ότι οι ιδιοκτήτες των Tesla θα πρέπει να µπορούν να κοιµούνται, ενώ οδηγούνται στον προορισµό τους.
Στην περίπτωση της Νάιµπελ Μπεναβίδες Λεόν, η Tesla µπορεί κάλλιστα να επικαλεστεί µια απόφαση του Οκτωβρίου 2024, µε την οποία ένα δικαστήριο της Καλιφόρνιας απέρριψε µια αγωγή που κατηγορούσε την Tesla για παραπλάνηση των επενδυτών σχετικά µε το σύστηµα αυτόµατου πιλότου της. «Η ∆ικαιοσύνη υπερισχύει», έγραψε θριαµβευτικά ο Μασκ στο Twitter. Αλλά η εταιρεία του αναγκάστηκε να στηριχθεί σε αυτό που οι δικηγόροι αποκαλούν «υπεράσπιση της έπαρσης», το επιχείρηµα ότι οι πελάτες δεν πρέπει να παίρνουν κατά γράµµα τους ισχυρισµούς του µάρκετινγκ.
Οπως το θέτουν οι Ιβερσεν και Βερφούρντεν: «Οπως ένας µαέστρος που διευθύνει µια ορχήστρα, [ο Μασκ] παίζει µε τις φαντασιώσεις των οπαδών και των µετόχων του. Η καριέρα του βασίζεται σε υποσχέσεις για το µέλλον… Το προϊόν του Μασκ είναι η υπόσχεση». Αυτό δεν σηµαίνει ότι αρνούµαστε πως ο Μασκ είναι ένας πραγµατικά λαµπρός νεωτεριστής ή επιχειρηµατικός δηµιουργός. Αντιθέτως, είναι ένας αληθινός καταλύτης και, από πολλές απόψεις, µια ιδιοφυΐα. Χωρίς αυτόν, δεν θα είχαν γίνει µεγάλα βήµατα στις ηλεκτρικές µεταφορές και τα διαστηµικά ταξίδια.
Αξίζει επίσης να σηµειωθεί ότι πολλές από τις µαρτυρίες στο «The Tesla Files» προέρχονται από δυσαρεστηµένους πρώην εργαζόµενους που σαφώς δυσανασχετούν µε την «εξαιρετικά σκληροπυρηνική» εργασιακή ηθική του Μασκ. Ισως δεν είναι τυχαίο ότι οι Ιβερσεν και Βερφούρντεν εργάζονται για την «Handelsblatt», την εφηµερίδα της γερµανικής επιχειρηµατικής ελίτ, και η Tesla του Μασκ αποτελούσε πάντα απειλή για τους κορυφαίους γερµανικούς κατασκευαστές, όπως η Mercedes, η BMW και η Volkswagen.
Αλλά είναι, επίσης, γεγονός ότι, εµπνέοντας ένα είδος προσωπολατρίας γύρω από τον εαυτό του, ο Μασκ κατάφερε να αποσπάσει την προσοχή από τις αστοχίες των επιχειρήσεών του. Ο κατασκευαστής αρνήθηκε να σχολιάσει την έρευνα των Ιβερσεν και Βερφούρντεν και δεν έχει ακόµη απαντήσει στο σχετικό ερώτηµα της «Mail».
Από την πλευρά του, ο Μασκ φαίνεται να έχει µια ηµιµεσσιανική πίστη στον εαυτό του. Πιστεύει ότι βελτιώνει και προστατεύει την ανθρωπότητα για τους επόµενους αιώνες, οπότε οποιαδήποτε δυστυχία ενδέχεται να προκαλέσει εδώ και τώρα θα αξίζει τον κόπο. Σύµφωνα µε αυτό το δόγµα, οι θάνατοι εξαιτίας των Tesla σήµερα µπορούν να δικαιολογηθούν από τη µελλοντική δυνατότητα εντελώς ασφαλών µεταφορών χωρίς ανθρώπινα λάθη.
Προσπαθήστε να το πείτε αυτό στις οικογένειες των οδηγών των Tesla που έχασαν τη ζωή τους και θρηνούν.
ΑΠΟ ΤΟΝ FREDDY GRAY συντάκτη του περιοδικού «The Spectator» στις ΗΠΑ
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή»
