Όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ πρότεινε κατά τη διάρκεια της πανδημίας ότι η ένεση απολυμαντικού στους ανθρώπους θα μπορούσε να θεραπεύσει τον ιό COVID-19, γελοιοποιήθηκε ευρέως -αλλά θα μπορούσε πράγματι να υπάρχει κάποια αξία στην ιδέα; Οι παρατηρήσεις του κατά τη διάρκεια ζωντανής συνέντευξης Τύπου το 2020 ακολούθησαν τις αναφορές ότι, σε εργαστηριακές δοκιμές, το απολυμαντικό κατέστρεψε τα σωματίδια του ιού COVID-19 σε μια σκληρή επιφάνεια σε λιγότερο από ένα λεπτό. Κανένας επιστήμονας, ωστόσο, δεν είχε προτείνει την ένεση σε ανθρώπους.
Πέντε χρόνια αργότερα, οι ερευνητές του Εθνικού Συστήματος Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (NHS) διεξάγουν δοκιμές για να διαπιστώσουν αν το υπεροξείδιο του υδρογόνου, το κύριο συστατικό του απολυμαντικού, θα μπορούσε να κρύβει το μυστικό για τη μεταμόρφωση της θεραπείας του καρκίνου του μαστού για χιλιάδες γυναίκες. Αλλού δοκιμάζεται για τη βελτίωση της θεραπείας άλλων μορφών καρκίνου και πιστεύεται επίσης ότι μπορεί να προσφέρει ελπίδες ως τρόπος για την επούλωση χρόνιων πληγών.
Πού αξιοποιείται
Το υπεροξείδιο του υδρογόνου, ένα άχρωμο υγρό με ελαφρώς έντονη οσμή, εμφανίζεται φυσικά σε μικροσκοπικές ποσότητες στους ανθρώπινους ιστούς (ως παραπροϊόν της καύσης ενέργειας από τα κύτταρα) και βρίσκεται επίσης στα φυτά, τα βακτήρια, τον αέρα και το νερό. Παράγεται μαζικά εδώ και περισσότερα από 100 χρόνια για χρήση στα πάντα, από καύσιμα πυραύλων μέχρι βαφές μαλλιών, φάρμακα και απολυμαντικά -για παράδειγμα, τα απολυμαντικά μαντηλάκια πολλαπλών χρήσεων της Domestos παρασκευάζονται με αυτό.
Ο βρετανικός οργανισμός υγειονομικής ασφάλειας προειδοποιεί ότι, σε υψηλές δόσεις, μπορεί να προκαλέσει κοιλιακό πόνο, αφρισμό στο στόμα, εμετό, γαστρεντερική αιμορραγία, απώλεια συνείδησης και -σε σοβαρές περιπτώσεις- θάνατο. Ωστόσο, μια κλινική δοκιμή στο Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο στο Λονδίνο διερευνά αν η έγχυση μικρών ποσοτήτων σε όγκους του μαστού θα μπορούσε να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της ακτινοθεραπείας.
Περισσότερες από 37.000 Βρετανίδες υποβάλλονται κάθε χρόνο σε ακτινοθεραπεία για καρκίνο του μαστού. Η θεραπεία αποσκοπεί στη θανάτωση τυχόν εναπομεινάντων κυττάρων μετά τη χειρουργική αφαίρεση ενός όγκου. Παρόλο που είναι αποτελεσματική, οι επιστήμονες αναζητούν συνεχώς τρόπους για να έχουν τα ίδια οφέλη από λιγότερες συνεδρίες ή χαμηλότερες δόσεις -μειώνοντας τον κίνδυνο των ασθενών για κοινές παρενέργειες, όπως το κόκκινο ή ξεφλουδισμένο δέρμα, η κόπωση, η ναυτία και ο εμετός.
Η ακτινοθεραπεία του καρκίνου του μαστού μπορεί επίσης να οδηγήσει σε βλάβη της καρδιάς – και, σε σπάνιες περιπτώσεις, να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης άλλων μορφών καρκίνου αργότερα. Η δοκιμή, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 180 ασθενείς σε πέντε διαφορετικά νοσοκομεία του NHS, εξετάζει κατά πόσον η έγχυση ενός τζελ υπεροξειδίου του υδρογόνου βραδείας αποδέσμευσης θα οδηγήσει την ακτινοθεραπεία στο να σκοτώσει περισσότερα καρκινικά κύτταρα.
Η ιδέα είναι ότι το υπεροξείδιο του υδρογόνου αυξάνει τα επίπεδα οξυγόνου στα καρκινικά κύτταρα, καθιστώντας τα πιο πιθανό να ανταποκριθούν στην ακτινοθεραπεία.
«Γνωρίζουμε ότι τα καρκινικά κύτταρα έχουν γενικά χαμηλά επίπεδα οξυγόνου σε αυτά», λέει η δρ Ναβίτα Σομάια, σύμβουλος ογκολόγος στο Νοσοκομείο Royal Marsden στο Λονδίνο, η οποία είναι επικεφαλής της μελέτης. Αυτό πιστεύεται ότι οφείλεται στο γεγονός ότι οι όγκοι συχνά αναπτύσσονται με ταχύτερο ρυθμό απ’ ό,τι τα αιμοφόρα αγγεία που χρειάζονται για την τροφοδοσία τους οξυγόνο. «Και αυτό τα καθιστά ανθεκτικά στην ακτινοθεραπεία, καθώς αυτή απαιτεί καλά επίπεδα οξυγόνου στα καρκινικά κύτταρα για να ενισχύσει την αποτελεσματικότητά της». Αυτό συμβαίνει μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται σταθεροποίηση οξυγόνου -όπου η βλάβη στο DNA ενός καρκινικού κυττάρου από την ακτινοθεραπεία «σταθεροποιείται» από το οξυγόνο, καθιστώντας πολύ πιο δύσκολο για το καρκινικό κύτταρο να επιδιορθωθεί.
Η δρ Σομάια εξηγεί: «Όταν εγχέουμε το τζελ υπεροξειδίου του υδρογόνου στον όγκο, διασπάται σε νερό και οξυγόνο -και αυτή η αύξηση του οξυγόνου καθιστά τα καρκινικά κύτταρα λιγότερο ανθεκτικά στην ακτινοθεραπεία». Οι μισές από τις συμμετέχουσες στη δοκιμή έλαβαν μόνο ακτινοθεραπεία -στις υπόλοιπες θα εγχυθεί απολυμαντικό τζελ απευθείας στην περιοχή του όγκου υπό τοπική αναισθησία μία ώρα πριν από κάθε συνεδρία θεραπείας. Τα πρώτα αποτελέσματα των δοκιμών, στις οποίες συμμετείχαν δώδεκα εθελόντριες με ανεγχείρητο καρκίνο του μαστού, διαπίστωσαν ότι η θεραπεία είναι ασφαλής (το τζελ περιέχει μια αραιωμένη μορφή υπεροξειδίου του υδρογόνου που είναι έξι φορές ασθενέστερη από τα επίπεδα που χρησιμοποιούνται στα απολυμαντικά) και αποτελεσματική, βελτιώνοντας τα αποτελέσματα της ακτινοθεραπείας που συρρικνώνουν τον όγκο. Και είναι φθηνό στην παρασκευή του –το υπεροξείδιο του υδρογόνου κοστίζει μόλις 3 λίρες το λίτρο.
Η δρ. Σομάια λέει ότι, κατ’ αρχήν, η απολυμαντική θεραπεία θα μπορούσε επίσης να λειτουργήσει σε άλλους συμπαγείς όγκους που αντιμετωπίζονται με ακτινοθεραπεία – δοκιμές στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και στον καρκίνο κεφαλής και τραχήλου βρίσκονται επίσης στα σκαριά. «Δεν υπάρχει τίποτα συγκεκριμένο για τους όγκους του μαστού – εκτός από το ότι είναι εύκολα προσβάσιμοι για τις ενέσεις. Αλλά η θεραπεία αυτή έχει τη δυνατότητα να εφαρμοστεί και σε άλλους συμπαγείς όγκους.
Και σε κρέμα
Εν τω μεταξύ, ερευνητές του London Health Sciences Centre Research Institute στο Οντάριο του Καναδά, δοκιμάζουν αν μια κρέμα υπεροξειδίου του υδρογόνου που τρίβεται στο δέρμα θα θεραπεύσει κοινούς δερματικούς όγκους, όπως το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ή το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Περίπου 180.000 άτομα ετησίως στο Ηνωμένο Βασίλειο διαγιγνώσκονται με βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και περίπου 25.000 με ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.
Εμφανίζονται συχνά στο πρόσωπο και το κεφάλι (λόγω υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο) και, αν και δεν είναι τόσο επιθετικά όσο το κακόηθες μελάνωμα, μπορούν να προκαλέσουν ουλές και παραμόρφωση, αν δεν αφαιρεθούν χειρουργικά. Η μελέτη στον Καναδά, στην οποία συμμετείχαν 51 ασθενείς, βασίζεται σε προηγούμενες εργαστηριακές μελέτες που δείχνουν ότι η κρέμα υπεροξειδίου του υδρογόνου μπορεί να μειώσει το μέγεθος του όγκου και ακόμη και να τον εξαφανίσει εντελώς στις μισές περίπου περιπτώσεις. Τα αποτελέσματα αναμένονται το επόμενο έτος.
Και οι επιστήμονες του Mayo Clinic στη Μινεσότα των ΗΠΑ εργάζονται πάνω σε έναν ηλεκτρικό επίδεσμο που μπορεί να διοχετεύει μικρές ποσότητες υπεροξειδίου του υδρογόνου σε πληγές που είναι δύσκολο να θεραπευτούν, βοηθώντας την επούλωσή τους. Πιστεύεται ότι αυτή η συνεχής ροή της χημικής ουσίας σταματά τον σχηματισμό βακτηριακών βιοφίλμ -στρώματα βακτηρίων που επιβραδύνουν τη διαδικασία επούλωσης- στην πληγή. Τα αποτελέσματα δεν αναμένονται πριν από το 2029, αλλά, αν είναι επιτυχημένα, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντική ιατρική ανακάλυψη – περισσότεροι από 180 ασθενείς με διαβήτη την εβδομάδα στο Ηνωμένο Βασίλειο υποβάλλονται σε ακρωτηριασμούς κάτω άκρων λόγω πληγών που δεν επουλώνονται.
Κατά της ΧΑΠ
Το απολυμαντικό δεν αποτελεί μόνο θεραπεία που βοηθάει την ιατρική. Μια τεχνολογική εταιρεία με έδρα το Κέιμπριτζ, η Exhalation Technology, ανέπτυξε μια συσκευή σε σχήμα στεγνωτήρα μαλλιών που ανιχνεύει μικροσκοπικά ίχνη υπεροξειδίου του υδρογόνου στην αναπνοή των ασθενών, ώστε να διαπιστωθεί εάν πάσχουν από μια σοβαρή πνευμονική πάθηση που ονομάζεται χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Η ΧΑΠ, που επηρεάζει περισσότερα από τρία εκατομμύρια άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο, είναι μια πάθηση κατά την οποία οι αεραγωγοί φλεγμαίνουν τόσο πολύ που δυσκολεύεται η αναπνοή. Το κάπνισμα είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου και πολλοί πάσχοντες καταλήγουν να πρέπει να μεταφέρουν μια φιάλη οξυγόνου μαζί τους όπου κι αν πάνε.
Η ΧΑΠ διαγιγνώσκεται μέσω ενός συνδυασμού κλινικού ιστορικού, φυσικής εξέτασης και δοκιμασιών πνευμονικής λειτουργίας του ασθενούς – αλλά μπορεί να χρειαστούν πέντε χρόνια ή και περισσότερα για να τεθεί η διάγνωση, καθώς συχνά διαγιγνώσκεται λανθασμένα ως άσθμα, επειδή τα συμπτώματα είναι πολύ παρόμοια. Η νέα συσκευή, που ονομάζεται «Inflammacheck», θα μπορούσε να ανιχνεύσει τη ΧΑΠ πολύ νωρίτερα -επιτρέποντας στους ασθενείς να επωφεληθούν περισσότερο από φάρμακα όπως τα εισπνεόμενα στεροειδή για να ανοίξουν τους αεραγωγούς. Διαθέτει αισθητήρες που μπορούν να ανιχνεύσουν την παρουσία υπεροξειδίου του υδρογόνου σε δείγματα αναπνοής – οι πάσχοντες από ΧΑΠ έχουν υψηλότερα επίπεδα, επειδή είναι υποπροϊόν της φλεγμονής στους πνεύμονες. Τα αποτελέσματα εμφανίζονται στη συσκευή μέσα σε λίγα λεπτά, ενώ οι εργαστηριακές εξετάσεις μπορεί να χρειαστούν 24 ώρες ή και περισσότερο.
ΤΟΥ PAT HAGAN Associated Newspapers Limited
Εφημερίδα Απογευματινή
