Στον Ντόναλντ Τραμπ δόθηκαν «διαταγές πορείας» στην Αλάσκα την προπερασμένη Παρασκευή από τον Βλαντίμιρ Πούτιν, τον Ρώσο δικτάτορα και φιλοπόλεμο ηγέτη. Ο Αμερικανός πρόεδρος κάλεσε τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Ουάσινγκτον, για να του πει τι πρέπει να κάνει ώστε ο Τραμπ και ο Πούτιν να μπορέσουν να ανακοινώσουν τη δική τους εκδοχή της ειρήνης. Αν ο Ζελένσκι αντισταθεί, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τον περιμένει ακόμη ένα «ξυλοφόρτωμα», σαν αυτό που του επέβαλαν ο Τραμπ και ο αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς τον Φεβρουάριο, όταν βρέθηκε για τελευταία φορά στο Οβάλ Γραφείο.
Ο κόσμος είναι μπερδεμένος. Γιατί ο Τραμπ είναι τόσο πρόθυμος να εκτελεί τις εντολές του Πούτιν; Μερικοί ψιθυρίζουν ότι το Κρεμλίνο πρέπει να έχει «kompromat» (ενοχοποιητικό υλικό) για τον Ντόναλντ, ώστε να γίνεται πρόθυμος βοηθός του Πούτιν. Στην πραγματικότητα, είναι πολύ πιο απλό: όταν πρόκειται για την Ουκρανία, ο Τραμπ και ο Πούτιν ουσιαστικά τραγουδάνε το ίδιο τραγούδι.
Ο Τραμπ θέλει να βγει από την Ουκρανία. Ο Πούτιν θέλει την Αμερική να φύγει επίσης. Πιστεύει ότι μια Ουκρανία εξαρτημένη αποκλειστικά από μια αδύναμη και διχασμένη Ευρώπη θα πέσει σύντομα στη Ρωσία. Και ο Τραμπ δεν νοιάζεται πραγματικά.
Δεν θεωρεί το μέλλον της Ουκρανίας ένα επείγον αμερικανικό ζήτημα. Δεν τον ενδιαφέρει αν η χώρα θα έχει την ευκαιρία να γίνει μια ζωντανή, ευημερούσα ευρωπαϊκή δημοκρατία -που είναι το όνειρο της Ευρώπης- ή αν θα καταδικαστεί να μαραζώσει στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας, που είναι ο στόχος του Πούτιν.
Ο Τραμπ δεν αγαπά ιδιαίτερα την Ευρώπη. Εξαιρεί τη Βρετανία, για την οποία διατηρεί κάποια στοργή λόγω της σκοτσέζικης καταγωγής της μητέρας του και της αδυναμίας του στη βασιλική οικογένεια. Όμως η ηπειρωτική Ευρώπη δεν τον ενδιαφέρει. Είναι πολύ μπερδεμένη και περίπλοκη.
Βλέπει την Ευρωπαϊκή Ένωση ως συνωμοσία εναντίον της Αμερικής στο διεθνές εμπόριο. Αντί να τη βλέπει ως μια ομάδα αναγκαίων συμμάχων για τις ΗΠΑ, θεωρεί την Ε.Ε. μια ομάδα όχι και τόσο φιλικών αντιπάλων.
Προηγούμενοι πρόεδροι των ΗΠΑ θα είχαν φρίξει με την ιδέα ότι η Ανατολική Ευρώπη μπορεί να ξαναπέσει κάτω από το «δολοφονικό χέρι» της επιρροής -ή ακόμη και του ελέγχου- του Κρεμλίνου, που θα είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα αν ο Πούτιν κερδίσει στην Ουκρανία. Όμως όχι ο Τραμπ.
Ο 47ος πρόεδρος θεωρεί τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες του Πούτιν -να επανακτήσει τον έλεγχο στα «γειτονικά» εδάφη που κάποτε ανήκαν στη Ρωσία, όπως η Ουκρανία- απολύτως λογικές για έναν έξυπνο «ισχυρό άνδρα» όπως ο Πούτιν.
Κι αν οι Ευρωπαίοι δεν το θέλουν, λέει ιδιωτικά ο Τραμπ, τότε ας κάνουν κάτι οι ίδιοι. Είναι δικό τους πρόβλημα, όχι δικό του. Για την Αμερική δεν κάνει μεγάλη διαφορά ποιος κυβερνά την Ουκρανία, πιστεύει.
Ο Τραμπ, φυσικά, είχε πάντα αδυναμία στους «ισχυρούς άνδρες». Φιλοδοξεί να γίνει και ο ίδιος. Έχει εκφραστεί με θαυμασμό όχι μόνο για τον Πούτιν, αλλά και για άλλους αυταρχικούς ηγέτες, όπως τον πρόεδρο της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ.
Συχνά μιλά με φθόνο για τη δύναμή τους. Ξέρει ότι είναι πιο δύσκολο να γίνει κανείς «ισχυρός» σε μια δημοκρατία. Αλλά όχι αδύνατο. Επίσης καταλαβαίνει γιατί ο Πούτιν είναι εμμονικός με την ανακατάληψη της «γειτονιάς» του. Μην ξεχνάμε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία του με απειλές για τη Γροιλανδία, τον Καναδά και τον Παναμά. Οι ισχυροί άνδρες ξέρουν τη σημασία του ελέγχου της αυλής τους.
Κάποτε, ένας πρόεδρος των ΗΠΑ, που θα ετοιμαζόταν να εγκαταλείψει την Ευρώπη, θα αντιμετώπιζε τεράστια εσωτερική αντίδραση. Όχι πια. Η ανάγκη της Αμερικής να στραφεί από την Ευρώπη προς τον Ειρηνικό έχει πλέον σχεδόν καθολική συναίνεση στην Ουάσινγκτον.
Υπάρχει ευρεία συμφωνία ότι η Αμερική πρέπει να ανακατανείμει τους πόρους της για να αντιμετωπίσει την άνοδο της Κίνας στον Ειρηνικό και δεν μπορεί πείσει ότι το κάνει συνεχίζοντας ταυτόχρονα να στηρίζει την άμυνα της Ευρώπης. Αν οι Ευρωπαίοι νιώθουν πλέον μόνοι, ακόμη και παραμελημένοι, θα πρέπει να το συνηθίσουν.
Ο Τραμπ θέλει να «βγει» από το θέμα «Ουκρανία» και δεν τον νοιάζει στ’ αλήθεια ποιος θα πάρει τον έλεγχο… Φοβάμαι ότι θα δώσει στον Πούτιν ό,τι ζητά για να εξασφαλίσει ειρήνη
Με τον Ζελένσκι
Κι έτσι φτάνουμε στη συνάντηση του Τραμπ με τον Ζελένσκι. Όσοι πίστεψαν ότι η αποτυχία της συνόδου στην Αλάσκα, μέσα στο χιόνι, να καταλήξει σε ειρηνευτική συμφωνία θα ήταν το τέλος της ιστορίας, κάνουν μεγάλο λάθος. Οι επόμενες 24-48 ώρες ήταν γεμάτες κίνδυνο για την Ουκρανία και τους Ευρωπαίους συμμάχους της, των οποίων οι σημαντικότεροι ηγέτες (συμπεριλαμβανομένου του δικού μας Κιρ Στάρμερ) αποφάσισαν να ταξιδέψουν στην Ουάσινγκτον για να πλαισιώσουν τον Ζελένσκι.
Σε μεγάλο βαθμό, επρόκειτο για εντυπωσιακή επίδειξη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Ίσως συγκρατούσε τον Τραμπ από το να εκφοβίσει τον Ζελένσκι όπως έκανε τον περασμένο Φεβρουάριο. Αλλά, εξίσου, μπορεί να ενθάρρυνε τον Τραμπ να «τινάξει το παιχνίδι στον αέρα».
Ο Τραμπ έχει ήδη ταχθεί στο πλευρό του Πούτιν, συμφωνώντας σε ειρηνευτικές συνομιλίες χωρίς κατάπαυση πυρός, επιτρέποντας έτσι στη Ρωσία να συνεχίζει τον πόλεμο, ενώ «συζητά» για ειρήνη. Από την άλλη, ο Τραμπ δηλώνει τώρα ότι στηρίζει μεταπολεμικές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, που θα μπορούσαν ακόμη και να περιλαμβάνουν κάποια αδιευκρίνιστη αμερικανική εμπλοκή. Αλλά κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι εννοεί ο Τραμπ με αυτό.
Ο Ζελένσκι πιέζεται από τον Τραμπ να κάνει μεγάλες παραχωρήσεις, ακόμη κι ενώ η Ρωσία εντείνει την επίθεσή της σε όλο το ουκρανικό μέτωπο. Η Αλάσκα έδωσε στον Τραμπ μια αρκετά καλή ιδέα για το τι θέλει ο Πούτιν και ο Τραμπ είναι ανυπόμονος να το παραδώσει. Άλλωστε, εκτός από την αποχώρηση από την Ουκρανία, τον περιμένει και το Νόμπελ Ειρήνης.
Τα διακυβεύματα για την Ουκρανία και την Ευρώπη δεν θα μπορούσαν να είναι υψηλότερα. Δεν είναι μόνο τα εδάφη. Το Κίεβο αποδέχεται ότι δεν μπορεί να περιμένει την επιστροφή των κατεχόμενων περιοχών, εκτός από κάποια περιθωριακά «ανταλλάγματα». Αυτό που έχει σημασία είναι το 80% της Ουκρανίας που, σε κάθε λογική ειρηνευτική συμφωνία, θα παραμείνει ελεύθερο από τη Ρωσία.
Η διαίρεση της Ουκρανίας σε 20:80 μπορεί να είναι αναπόφευκτη. Αλλά θα είναι μια διαίρεση με προστασία, όπου το 80% που είναι η ελεύθερη Ουκρανία θα διαθέτει ισχυρό στρατό, καλυμμένο από ατσάλινες εγγυήσεις ασφαλείας από την Αμερική, το ΝΑΤΟ και την Ευρώπη, με την ελευθερία να αναπτυχθεί σε μια ευημερούσα ευρωπαϊκή δημοκρατία; Ή θα είναι μια διαίρεση με υποταγή, όπου ο στρατός της Ουκρανίας θα αποδυναμωθεί σε «κουφάρι» κατ’ απαίτηση του Πούτιν, οι εγγυήσεις ασφαλείας θα είναι φύλλο συκής και, με τεράστιες ρωσικές δυνάμεις συγκεντρωμένες στα ανατολικά σύνορα, η Ουκρανία θα υποχρεωθεί σταδιακά σε ένα καθεστώς κράτους-δορυφόρου της Ρωσίας, όπου καμία κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να κυβερνήσει χωρίς την έγκριση του Κρεμλίνου;
Δύσκολα θα μπορούσε ο Πούτιν να δεχτεί μια διαίρεση με δυτική προστασία. Αυτό αντίκειται στην ιστορική του αποστολή. Ωστόσο, η διχοτόμηση με υποταγή ισοδυναμεί με ήττα για την Ουκρανία με άλλο όνομα. Φοβάμαι ότι ο Τραμπ έχει πλέον ταχθεί στο πλευρό του Πούτιν για να το επιτύχει ακριβώς αυτό, καθώς είναι εξαιρετικά πρόθυμος να αποποιηθεί κάθε ευθύνη για το ζήτημα. Σε μια τέτοια περίπτωση, η πορεία των αυταρχικών ηγετών τον 21ο αιώνα θα συνεχιζόταν ανεμπόδιστη – πλέον με τη βοήθεια και τη συνενοχή του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών.
ΑΠΟ ΤΟΝ ANDREW NEIL
©Associated Newspapers Limited
DAILY MAIL
