Δέκα χρόνια πριν, οι Γερμανοί άφηναν μπαλόνια στον ουρανό και η δημοφιλής ταμπλόιντ εφημερίδα «Bild» φώναζε με τον τίτλο «Πρόσφυγες, καλωσορίσατε», καθώς ένα εκατομμύριο ή περισσότεροι μετανάστες άρχισαν να περνούν τα σύνορα. Οι αποθήκες στο Βερολίνο ήταν γεμάτες με δωρεές ρούχων, πακέτων τροφίμων και παιχνιδιών για τους νεοαφιχθέντες. Αθλητικές αίθουσες γέμισαν με ράντζα για να φιλοξενηθούν οι επισκέπτες, ενώ νοικοκυρές, ιδιοκτήτες επιχειρήσεων, φοιτητές και κοινωνικοί λειτουργοί προσφέρθηκαν εθελοντικά να βοηθήσουν, σε ένα έθνος που αποζημιώνει ακόμα για το ναζιστικό του παρελθόν.
Στις 25 Αυγούστου 2015, το υπουργείο Μετανάστευσης της Γερμανίας ανακοίνωσε ότι οι Σύριοι που διαφεύγουν από τον εμφύλιο πόλεμο θα εισέρχονται με λίγους ελέγχους ή ερωτήσεις. Τότε ήρθε η στιγμή που άλλαξε την Ευρώπη για πάντα. Στις 31 Αυγούστου, η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ είπε το περιβόητο πλέον σύνθημά της σε συνέντευξη Τύπου: «Wir schaffen das» ή «Θα τα καταφέρουμε».
Το κάλεσμα
Τα λόγια της ήταν ένα ηχηρό κάλεσμα προς τους ανθρώπους όλου του κόσμου να έρθουν στη χώρα της, πυροδοτώντας μια μεταναστευτική κρίση, με τους πάντες από μια πληθώρα εθνών να κατευθύνονται προς τη Γερμανία. Πρόκειται για μια ανεξέλεγκτη διασπορά με επιπτώσεις που εξακολουθούν να συγκλονίζουν το μπλοκ της ΕΕ των 450 εκατομμυρίων ανθρώπων, καθώς και τη Βρετανία – όπως αποδεικνύει ο τεράστιος αριθμός των διαδηλώσεων κατά της μετανάστευσης που έχουν προγραμματιστεί σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο αυτό το Σαββατοκύριακο.
Ήμουν στην πρώτη γραμμή και παρακολουθούσα εκείνες τις ταραχώδεις στιγμές. Μπήκα στο Βερολίνο με μερικούς από τους πρώτους Σύριους που έφτασαν στην πόλη μετά την ομιλία της κ. Μέρκελ. Ήταν τέσσερις νεαροί από την πρωτεύουσα Δαμασκό, οι οποίοι φιλοξενούνταν σε μια αθλητική αίθουσα και ονειρεύονταν να γίνουν μηχανικοί στα εργοστάσια αυτοκινήτων BMW. Λίγες ημέρες αργότερα, είδα τα τρένα της Μέρκελ να εισέρχονται σε επαρχιακές πόλεις, όπου σκόρπιζαν τους νεοαφιχθέντες – όχι μόνο Σύριους, αλλά ανθρώπους κάθε εθνικότητας.
Όλοι στο τρένο
Όσοι έφυγαν από τις αφρικανικές δικτατορίες, τις κακοτράχαλες περιοχές του ISIS στη Μέση Ανατολή, τις μουσουλμανικές κοινότητες των Βαλκανίων και τεράστιοι αριθμοί ευκαιριακών οικονομικών μεταναστών – όλοι μπήκαν στο τρένο. Σε μια πόλη είδα άνδρες Ρομά να κατεβαίνουν από τα τρένα και να αρχίζουν να παίζουν το έγχορδο όργανό τους, το τσίμπαλο, πριν ζητιανέψουν χρήματα από Γερμανούς που έτρωγαν πρωινό σε καφετέριες.
Στο Γκίσεν, αμέσως μετά την ομιλία της Μέρκελ, συνάντησα τρεις Πακιστανούς που εγκατέλειψαν καλές θέσεις εργασίας στο αεροδρόμιο του Καράτσι για να ζητήσουν άσυλο στη Γερμανία. Μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, τους είχε παραχωρηθεί ένα σπίτι πέντε υπνοδωματίων. «Ευχαριστούμε τον Θεό για την κυρία Μέρκελ», είπε ο Αρίφ, 34 ετών, επικεφαλής της οικογενειακής μονάδας, όταν τον βρήκα σε ένα ινδικό εστιατόριο. «Είχαμε βαρεθεί το Πακιστάν».
Το παράδειγμα
Μεγάλο μέρος της Ευρώπης ακολούθησε το παράδειγμα της Γερμανίας, αφήνοντας να περάσει όποιος μετανάστης χτυπούσε την πόρτα. Τα πλήθη που κατευθύνονταν προς τη Γερμανία βοηθήθηκαν στα θαλάσσια ταξίδια προς την Ευρώπη από την Ιταλία, την Ισπανία και την Ελλάδα. Τμήματα της Σκανδιναβίας, που επιθυμούσαν να αντιγράψουν τη γενναιοδωρία της Γερμανίας, έγιναν ένα ανοιχτό σπίτι για όσους δεν ήθελαν να ζήσουν στο Βερολίνο ή το Αμβούργο. Η φιλελεύθερη Σουηδία άδειασε τα καταλύματα διακοπών για τους νεοαφιχθέντες. Εκεί, παιδιά από το Ιράκ -πολλά από αυτά έφηβα αγόρια- εγκαταστάθηκαν σε ξενώνες φιλοξενίας νέων. Μου είπαν ότι χρησιμοποιούσαν κρατικές τραπεζικές κάρτες για να έχουν πρόσβαση σε χρήματα για δαπάνες από ΑΤΜ. Τους ακολούθησα εκεί για να δω αν αυτό μπορεί να είναι αλήθεια. Ήταν.
Ένα παγωμένο πρωινό, καθώς το φθινόπωρο πλησίαζε, ένιωσα ένα προαίσθημα καθώς παρακολουθούσα τεράστιες ομάδες νεαρών ανδρών μεταναστών να στέκονται αδρανείς στη δεύτερη πόλη της Σουηδίας, το Μάλμε. Κοιτούσαν αδιάφορα, ενώ οι Σουηδοί πήγαιναν στη δουλειά τους με χοντρές μπότες μέσα στο χιόνι.
Ίδια ιστορία
Στην Ιταλία ήταν η ίδια ιστορία. Οι μετανάστες, οι οποίοι αποσπάστηκαν από τις σαθρές βάρκες των διακινητών στα ανοικτά της Σικελίας από πολεμικά πλοία του ιταλικού ναυτικού, σύντομα περπατούσαν στις γέφυρες των λιμανιών, για να τους υποδεχτούν οι εργαζόμενοι σε φιλανθρωπικές οργανώσεις που χειροκροτούσαν και οι ντόπιοι που τραγουδούσαν τον εθνικό ύμνο της Ιταλίας. Οι Ισπανοί ακτοφύλακες επέστρεψαν από τη σύνταξη για να ερευνήσουν τις ακτές της Κόστα Μπλάνκα για να περισυλλέξουν τους μετανάστες που πλέουν προς την Ευρώπη από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής. Ένα βράδυ στο Αλικάντε, καθώς ένα ακόμη σκάφος της ακτοφυλακής που τους μετέφερε κατευθυνόταν προς την ακτή, άκουσα μια ομάδα μαθητών να παρατηρεί με λύπη: «Οι Μαυριτανοί εισβάλλουν ξανά». Γνώριζαν την ιστορία της μουσουλμανικής κατάκτησης της περιοχής τους τον 6ο αιώνα.
Στην Κω, συνομίλησα σε ένα κέντρο φιλοξενίας προσφύγων με Σύριους γιους πλούσιων αξιωματικών του στρατού που είχαν φτάσει από τη Σμύρνη της Τουρκίας με βάρκα διακινητών. Είχαν ενταχθεί στα πλήθη για να αποφύγουν τη στράτευση στον στρατό του Άσαντ που διεξήγε εμφύλιο πόλεμο κατά του ISIS. Ένα από αυτά τα πριγκιπόπουλα μου είπε, σε τέλεια αγγλικά που έμαθε στο ιδιωτικό σχολείο, «Ποτέ δεν πίστευα ότι θα έπρεπε να ταξιδέψω με σκλάβες», καθώς έδειχνε δύο Σομαλές που είχαν φτάσει με το ίδιο πλοίο με αυτόν.
Με χιτζάμπ
Στο ίδιο καταφύγιο, Αράβισσες σύζυγοι που φορούσαν χιτζάμπ έλεγαν στους Έλληνες εργαζόμενους του καταφυγίου ότι έχουν ανθρώπινα δικαιώματα. Οι γυναίκες παραπονιόντουσαν ότι το κοτόπουλο και το ρύζι που τους σερβιρόταν από τους εθελοντές ήταν χωρίς μπαχαρικά. Απαίτησαν από τις ελληνικές Αρχές να στείλουν τους ίδιους και τις οικογένειές τους στην Αθήνα, ώστε να μπορέσουν να μεταβούν γρήγορα στη Γερμανία.
Μέρες αργότερα παρακολουθούσα με δυσπιστία όταν οι μετανάστες από την Κω επιβιβάστηκαν σε πλοία για την ηπειρωτική χώρα και αργότερα πέρασαν στην κροατική πρωτεύουσα Ζάγκρεμπ. Κάποιοι κόλλησαν μια φωτογραφία της Μέρκελ σε δέντρα στην κεντρική λεωφόρο του Ζάγκρεμπ καθώς περίμεναν. Άλλοι φορούσαν κόκκινα βραχιολάκια με τη λέξη «Γερμανία» και τα κουνούσαν στους φωτογράφους της «Mail».
Μπροστά τους, στο ταξίδι τους προς τη γη της επαγγελίας της κ. Μέρκελ, ήταν η Σλοβενία, η οποία έστειλε δυνάμεις καταστολής στα σύνορά της με την Κροατία για να σταματήσει τους μετανάστες, που πλέον απαιτούν όλο και περισσότερο τη διέλευση από το Ζάγκρεμπ. Κάθισα σε ένα αυτοκίνητο ένα βράδυ, όταν ένας Σλοβένος αστυνομικός των ΜΑΤ, με τον οποίο είχα μιλήσει νωρίτερα, μου έκανε με τα δάχτυλα το σήμα της νίκης πριν σηκώσει την ασπίδα του, καθώς 700 άτομα βάδιζαν προς το μέρος του σε ένα συνοριακό σταθμό. Μία ώρα αργότερα, ο ίδιος και η αστυνομία είχαν κατακλυστεί από το πλήθος κόσμου, το οποίο συνέχιζε προς το Βερολίνο.
Μια έκθεση έκτακτης ανάγκης της ΕΕ είχε προειδοποιήσει πριν από την ομιλία της κ. Μέρκελ ότι μόνο το ένα πέμπτο των ατόμων που συγκεντρώνονται στα ευρωπαϊκά σύνορα είναι γνήσιοι Σύροι πρόσφυγες. Πολλοί, προέβλεψε, έλεγαν ψέματα για την εθνικότητά τους για να αποκτήσουν πάτημα στην Ευρώπη.
Παρά ταύτα, το Γερμανικό Γραφείο Μετανάστευσης δημοσίευσε ανακοίνωση μέσω Twitter, την Πέμπτη 25 Αυγούστου 2015, στις 13.30, η οποία έγραφε: «Ως επί το πλείστον, οι συνοριακοί έλεγχοι δεν εφαρμόζονται από εμάς». Με την ένδειξη Instruction 93605/Syria/2015, προοριζόταν να αφορά μόνο τους Σύρους, αλλά προκάλεσε ένα χάος, επειδή μπορούσε να διαβαστεί από οποιονδήποτε, οπουδήποτε, που είχε την παραμικρή ιδέα να κατευθυνθεί προς τη Γερμανία. «Αυτό το tweet ήταν ένα μεγάλο λάθος», σχολίασε στη συνέχεια ένα μέλος του προσωπικού της κ. Μέρκελ. «Τρίβαμε τα μάτια μας από δυσπιστία», πρόσθεσε ένας άλλος.
Ο ηγέτης χώρας της ΕΕ που βρίσκεται στη διαδρομή των μεταναστών προς τη Γερμανία επισήμανε: «Αυτό το μήνυμα είναι μια πρόσκληση προς τους πρόσφυγες που βρίσκονται σε καταυλισμούς στην Τουρκία, τον Λίβανο και την Ιορδανία να ξεκινήσουν το ταξίδι τους προς την Ευρώπη. Έχει εξαπλωθεί σαν πυρκαγιά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».
Έκτακτη συνεδρίαση
Καθώς εξελισσόταν η κρίση, συγκλήθηκε έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών στο ιδιαίτερο γραφείο της Μέρκελ. Οι Γερμανοί βουλευτές ρώτησαν την καγκελάριό τους, με σαρκασμό, ποιον φαντάζεται ότι θα μπορούσε να εισέλθει στη χώρα στη συνέχεια. «Ακόμα και οι Βορειοκορεάτες;» ρώτησε ένας. Αδιαφορώντας για το μαύρο χιούμορ, απάντησε: «Μα, δεν μπορούν να φύγουν από τη Βόρεια Κορέα».
Μέχρι τη στιγμή που η κ. Μέρκελ εκφώνησε το περίφημο σύνθημά της «Wir schaffen das», σχεδόν 11.000 μετανάστες την ημέρα εισέρχονταν σε γερμανικές πόλεις όπως το Μόναχο, μια κατάσταση που η συνοριακή αστυνομία χαρακτήρισε «καταστροφική». Η Γερμανία δέχθηκε 1,1 εκατ. μετανάστες και αιτούντες άσυλο το 2015, περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα την ίδια περίοδο.
Το ερώτημα είναι γιατί το έκανε η Μέρκελ; Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι, δεδομένου του σκοτεινού παρελθόντος της Γερμανίας, φοβήθηκε τις επιζήμιες εικόνες που έδειχναν απελπισμένες γυναίκες και παιδιά «πρόσφυγες» να κλαίνε για άσυλο στα σύνορά της. Ωστόσο, πιστεύω ότι η μεταναστευτική κρίση στην Ευρώπη και τη Βρετανία σήμερα προκλήθηκε και από τη δική της ύβρη. Η Άνγκελα Μέρκελ, όπως μου είπαν, πίστευε ότι το καλωσόρισμά της στους Σύρους θα της χάριζε μια θέση στα βιβλία της ιστορίας, ακόμη και ένα Νόμπελ Ειρήνης. Παρόλο που ένας από τους υπουργούς της την προειδοποίησε να «σώσει την Ευρώπη» σταματώντας τον «προσφυγικό τουρισμό» που η ίδια είχε επιτρέψει, η απάντησή της ήταν αποκαλυπτική: «Θα δείτε, σε δέκα χρόνια αυτό που κάνω τώρα θα θεωρείται ιστορικό». Και πράγματι, είναι. Αμέσως μετά το άνοιγμα των συνόρων, μια δημοσκόπηση αποκάλυψε ότι το 43% των Γερμανών πίστευε ότι η μετανάστευση ήταν υπερβολικά υψηλή – παρόλο που μόλις είχε αρχίσει.
Πρώτη εξέγερση
Έξω από ένα νέο σπίτι προσφύγων για 80 μετανάστες στην πόλη Χάιντεναου της Σαξονίας, η πρώτη δημόσια εξέγερση κατά της κ. Μέρκελ σημειώθηκε την ίδια εβδομάδα που εκφωνήθηκε η ομιλία της. Οι ντόπιοι, υποκινούμενοι από ακτιβιστές της ακροδεξιάς, πέταξαν καπνογόνα και φώναξαν ρατσιστικά συνθήματα στους μετανάστες που βρίσκονταν μέσα. Η Μέρκελ προσπάθησε να ειρηνεύσει την πόλη πραγματοποιώντας προσωπική επίσκεψη. Καθώς βγήκε από το αλεξίσφαιρο αυτοκίνητό της, περιτριγυρισμένη από φρουρούς ασφαλείας, άρχισαν οι αποδοκιμασίες.
Την περασμένη εβδομάδα πήγα στο Χάιντεναου, όπου το σπίτι των προσφύγων έκλεισε για 10 εβδομάδες μετά την εξέγερση. Οι άνθρωποι εκεί θυμούνται έντονα την ημέρα που η καγκελάριος εκδιώχθηκε από την πόλη. «Δεν έμεινε για πολύ, έτσι δεν είναι;» παρατήρησε ένας κάτοικος γύρω στα 70.
Πήγα επίσης στον ίδιο δρόμο του Βερολίνου όπου τον Σεπτέμβριο του 2015 συνάντησα τους νεαρούς Σύρους που έφτασαν στη Γερμανία για μια νέα ζωή. Ένας από αυτούς, ο 25χρονος Μοχάμεντ Αμπάαν, με προειδοποίησε για την καταστροφή που εκτυλισσόταν. Χτύπησε το χέρι του στο τραπέζι μας στην καφετέρια και δήλωσε: «Κάθε μέρα περισσότεροι Αφρικανοί, Αφγανοί, Ιρακινοί, Παλαιστίνιοι, Λιβανέζοι, Αιγύπτιοι, Τυνήσιοι και κάθε είδους Ρομά εισέρχονται στη Γερμανία από την πόρτα που άνοιξε η κ. Μέρκελ για εμάς τους Σύρους».
Επισήμανε τους αλλοδαπούς άνδρες που περνούσαν με ισλαμικές στολές. «Ταξίδεψαν μαζί μας, μένουν μαζί μας, αλλά είναι Σομαλοί», εξήγησε. «Προσποιούνται ότι είναι από τη Δαμασκό, αλλά λένε ψέματα. Το δέρμα τους είναι πιο μαύρο και έχουν διαφορετικό κόψιμο γενειάδας από εμάς. Η Γερμανία εξαπατάται».
Ανέφερα τα λόγια του σε ένα μήνυμα στη «Mail». Αλλά ο Μοχάμεντ προχώρησε παραπέρα. Σχεδίασε ένα κυκλικό διάγραμμα στο σημειωματάριό μου για να δείξει ότι πίστευε ότι δύο στους τρεις μετανάστες εμφανίζονταν με δόλο ως Σύροι.
Απάτη
Είμαι πλέον πεπεισμένη ότι μια μεγάλη μεταναστευτική απάτη παίχτηκε στη Γερμανία, διευκολυνόμενη από μια φιλελεύθερη καγκελάριο που προσπαθούσε να διορθώσει το άσχημο παρελθόν της χώρας της.
Μπορεί να υπήρχε κι άλλος λόγος για την άρνηση της κ. Μέρκελ να κλείσει τα σύνορά της σε μια κυρίως μουσουλμανική ομάδα μεταναστών που εισέρχονται σε μια χριστιανική χώρα.
Λίγους μήνες πριν από την ομιλία της με το περίφημο «Θα τα καταφέρουμε», δήλωσε ότι «το Ισλάμ είναι μέρος της Γερμανίας», σε μια δήλωση που έγινε πρωτοσέλιδο.
Συνέπεσε με την επίθεση στο σατιρικό περιοδικό «Charlie Hebdo» στο Παρίσι. Το περιοδικό είχε δημοσιεύσει σατιρικές εικόνες του προφήτη Μωάμεθ το 2015 και έγινε στόχος δύο Αλγερινών τρομοκρατών γαλλικής καταγωγής, οι οποίοι σκότωσαν 12 άτομα, μεταξύ των οποίων πέντε σκιτσογράφους του. Μετά το μακελειό, η κ. Μέρκελ παρέστη σε ολονυκτία για το «Hebdo» στο Βερολίνο. Εκεί φωτογραφήθηκε με τον Αϊμάν Μαζιέκ, τότε γενικό γραμματέα του σημαίνοντος Κεντρικού Συμβουλίου Μουσουλμάνων της Γερμανίας. Στην εκδήλωση, συνέχισε να καταφέρεται κατά των κινδύνων της ισλαμοφοβίας.
Μου ζωγράφισε την εικόνα, αυτή την εβδομάδα, η Άλις Σβάρτσερ, μία από τις πιο διάσημες δημοσιογράφους και φεμινίστριες παλαιού τύπου της Γερμανίας, η οποία έχει ηγηθεί της συζήτησης για το Ισλάμ, την μπούρκα και τις επιπτώσεις της μαζικής μετανάστευσης στις Γερμανίδες. Η κ. Σβάρτσερ, κάποτε φίλη της κ. Μέρκελ, δήλωσε: «Το καλωσόρισμά της στους μουσουλμάνους μετανάστες το 2015 δεν έγινε από άγνοια». Πιστεύει ότι η κ. Μέρκελ επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από την «ιδεολογία» του Ισλάμ, η οποία έγινε πιο σημαντική γι’ αυτήν από την «πραγματικότητα».
Αισθητές συνέπειες
Όποια κι αν είναι η αλήθεια, οι συνέπειες των ενεργειών της κ. Μέρκελ εξακολουθούν να γίνονται αισθητές στη Γερμανία, όχι μόνο πολιτικά, καθώς η χώρα μετατοπίζεται δραματικά προς τα δεξιά. Όταν μπήκα στο Βερολίνο με τους πρώτους Σύρους, είχε μόλις ιδρυθεί μια μικροσκοπική πολιτική ομάδα, η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD). Η δημοσκόπηση έδειχνε ποσοστό 3% με ένα μανιφέστο για το κλείσιμο των συνόρων και τη φρικτή προειδοποίηση ότι το οικονομικό θαύμα της Γερμανίας θα εξαφανιζόταν με τόσο πολλούς ξένους μετανάστες, στους οποίους η Γερμανία έπρεπε να παράσχει τροφή και στέγη.
Αυτόν τον μήνα, μια δημοσκόπηση έδειξε ότι το 26% των Γερμανών θα ψήφιζε τώρα το AfD. Λίγοι γνωρίζουν τι σκέφτεται η κ. Μέρκελ κατά την αποχώρησή της από αυτόν τον σεισμό. Εν τω μεταξύ, η Γερμανία, η υπόλοιπη Ευρώπη και η Βρετανία πρέπει να αντιμετωπίσουμε το βάρος της μαζικής μετανάστευσης.
Από τη Sue Reid στη Γερμανία
Associated Newspapers Limited
