Καθώς δίνει μάχη με τις εγχώριες και αμυντικές προκλήσεις, το καθοριστικό χαρακτηριστικό της Ρέιτσελ Ριβς είναι η αυτοδημιούργητη εικόνα της «Σιδηράς Κυρίας» του υπουργείου Οικονομικών. Όποια δημοσιονομική πρόκληση και αν αντιμετωπίσει, οι αυστηροί δημοσιονομικοί κανόνες της -κυρίως η δέσμευση ότι οι τρέχουσες δαπάνες πρέπει να καλύπτονται από τη φορολογία- δεν θα παραβιαστούν.
Ενόψει του δεύτερου προϋπολογισμού της στις 26 Νοεμβρίου, η αποφασιστικότητα της Ριβς θα δοκιμαστεί μέχρις εσχάτων. Αυτό δεν διευκολύνεται καθόλου από τις υποσχέσεις του μανιφέστου των Εργατικών να προστατεύσουν το έθνος από τις αυξήσεις στην Εθνική Ασφάλιση (για τους εργαζόμενους), τον ΦΠΑ και τους φόρους εισοδήματος -μια δέσμευση που ήδη έδειξε σημάδια φθοράς στους διαδρόμους του συνεδρίου του Εργατικού Κόμματος στο Λίβερπουλ την περασμένη εβδομάδα.
Καμία βοήθεια
Η υπουργός Οικονομικών δεν έχει επίσης καμία βοήθεια από το εξουσιοδοτημένο Γραφείο Ευθύνης για τον Προϋπολογισμό (OBR). Ο εποπτικός φορέας επέλεξε αυτήν τη στιγμή για να επικαιροποιήσει τις μεθόδους πρόβλεψης της ανάπτυξης του Ηνωμένου Βασιλείου. Στο επίκεντρο των νέων υπολογισμών του βρίσκεται το ποσοστό παραγωγικότητας της Βρετανίας. Αυτό έχει προκαλέσει ανησυχία στο υπουργείο Οικονομικών, καθώς καθιστά πολύ πιο δύσκολη την εξισορρόπηση των βιβλίων των τρεχουσών δαπανών. Το πρώτο προσχέδιο του OBR υποδηλώνει ένα πρόσθετο έλλειμμα ύψους 18 δισεκατομμυρίων λιρών, το οποίο εξαλείφει το περιθώριο της υπουργού Οικονομικών ύψους 9,9 δισεκατομμυρίων λιρών και ενδεχομένως οδηγεί σε μια «μαύρη τρύπα» ύψους 30 δισεκατομμυρίων λιρών στον προϋπολογισμό.
Για όσο καιρό μπορεί κανείς να θυμηθεί, οι διαδοχικοί υπουργοί Οικονομικών έχουν παρουσιάσει μεγαλοπρεπή σχέδια που έχουν σχεδιαστεί για να δείξουν πόσο συνετοί είναι με τα χρήματα των φορολογουμένων. Σχεδόν κάθε ομιλία για τον προϋπολογισμό προς τους βουλευτές και το κοινό, από τότε που επετράπη για πρώτη φορά η είσοδος των τηλεοπτικών καμερών στο Κοινοβούλιο το 1989, ήταν μια μεγάλη εξαπάτηση. Οι φόροι αυξάνονται και περιστασιακά μειώνονται. Οι έξοδοι σε παμπ ενθαρρύνονται με μερικές πένες έκπτωση στην τιμή της μπίρας. Και η υπουργός απαριθμεί έναν μακρύ κατάλογο ακατανόητων αριθμών σχετικά με τον δανεισμό και το εθνικό χρέος.
Τα δεδομένα, που έχουν κατασκευαστεί κάπου βαθιά στα έγκατα του υπουργείου Οικονομικών, έχουν σχεδιαστεί για να παρουσιάσουν τις κυβερνήσεις ως υπεύθυνους φύλακες του δημόσιου χρήματος. Αυτό είναι μια οφθαλμαπάτη. Ακόμη και αν οι δημόσιες δαπάνες και ο δανεισμός αυξάνονται, τα συνοδευτικά διαγράμματα που δημοσιεύονται στο Κόκκινο Βιβλίο του Προϋπολογισμού, υποτίθεται ότι δείχνουν πως τα επίπεδα χρέους παρουσιάζουν πτωτική τάση.
Μα τότε, πώς γίνεται το δημόσιο χρέος να βρίσκεται επικίνδυνα κοντά στο 100% της οικονομικής παραγωγής; Η απάντηση είναι ότι η συσσώρευση του δανεισμού από τις διαδοχικές κυβερνήσεις έχει επισκιαστεί από ένα μαγικό κόλπο που δείχνει ότι το χρέος μειώνεται ως ποσοστό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) μέσω της χρήσης αισιόδοξων προβλέψεων ανάπτυξης. Όσο ταχύτερα αναπτύσσεται η οικονομία, τόσο μικρότερο είναι το χρέος ως ποσοστό του εθνικού εισοδήματος και τόσο καλύτερα φαίνονται τα δημοσιονομικά αποτελέσματα.
Υποσχέσεις και ψέμα
Αλλά το Γραφείο Ευθύνης για τον Προϋπολογισμό παραδέχτηκε πρόσφατα ότι όλα αυτά είναι ένα έργο φαντασίας. «Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορεί να αντέξει τη σειρά των υποσχέσεων που έχει δώσει στο κοινό», δήλωσε ο πρόεδρός του, Ρίτσαρντ Χιουζ. Η πιο πρόσφατη έκθεση του Γραφείου Ευθύνης για τον Προϋπολογισμό σχετικά με τους δημοσιονομικούς κινδύνους επισημαίνει ευθέως ότι το έθνος ζει ένα ψέμα. Ενώ τα οκτώ από τα δέκα τελευταία δημοσιονομικά πλαίσια, που εκδόθηκαν από διαδοχικούς υπουργούς από το 2010 και έπειτα, δείχνουν μείωση του δημόσιου χρέους: η πικρή αλήθεια είναι ότι το δημόσιο χρέος στην πραγματικότητα έχει αυξηθεί κατά 24% τα τελευταία 15 χρόνια και κατά 60% τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Πάντα υπάρχουν δικαιολογίες. Η αντιμετώπιση του κόστους των πληγμάτων, όπως η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία, φέρει κάποια ευθύνη. Αλλά μόλις κάτι πάει στραβά, το κράτος καλείται να παρέμβει και να προσφέρει ένα δίχτυ ασφαλείας. Ακόμη περισσότεροι άνθρωποι προστέθηκαν στους καταλόγους κοινωνικής πρόνοιας από την πανδημία και δεν έφυγαν ποτέ, και το κόστος για το κράτος έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Οι προσπάθειες για τη μείωση του δανεισμού και την αποπληρωμή του χρέους έχουν επίσης αποτύχει. Νωρίτερα φέτος, οι σχεδιαζόμενες περικοπές δαπανών για την κοινωνική πρόνοια αντιστράφηκαν, αφού δέχθηκαν πολιορκία από ανήσυχους βουλευτές των Εργατικών.
Αναπόφευκτη
Ως αποτέλεσμα, η αύξηση των φόρων έχει γίνει αναπόφευκτη και οδεύει προς το 38% της εθνικής παραγωγής – το υψηλότερο επίπεδο σε καιρό ειρήνης. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η Ριβς αύξησε ήδη κατά 40 δισεκατομμύρια λίρες τον προϋπολογισμό της πέρυσι. Αυτή η ακράτεια δαπανών των διαδοχικών κυβερνήσεων, με την τρέχουσα κυβέρνηση των Εργατικών να μην διαφέρει, είναι ένα δυνατό ξύπνημα για όσους πιστεύουν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να συνεχίσει σε αυτήν την πορεία.
Το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθεί να προσθέτει το ισοδύναμο του 3% της παραγωγής ετησίως στο εθνικό χρέος, το οποίο ανέρχεται σήμερα σε 2,8 τρισεκατομμύρια λίρες. Οι υποχρεώσεις συνεχίζουν να συσσωρεύονται. Η επίτευξη του στόχου του ΝΑΤΟ να δαπανάται το 5% του εθνικού εισοδήματος για την άμυνα δεν χρηματοδοτείται και το σήμα από τις αγορές χρέους είναι ότι μετατρέπονται από πορτοκαλί σε κόκκινες.
Τρομακτική πρόκληση
Η πρόκληση για τη Βρετανία είναι τρομακτική. Ως έθνος, ζούμε ένα ψέμα. Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι ότι, αν η κυβέρνηση δεν μιλήσει ανοιχτά στους πολίτες και δεν είναι ειλικρινής όσον αφορά τον δανεισμό και τα χρέη, μπορεί να ξαναζήσουμε το ίδιο πρόβλημα. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει την πολυτέλεια να επαναλάβει τα λάθη του 1976, όταν η κυβέρνηση των Εργατικών του Τζιμ Κάλαχαν αναγκάστηκε να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αφού η ραγδαία αύξηση των τιμών του πετρελαίου, οι εξωφρενικές μισθολογικές απαιτήσεις, ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός και η πτώση της λίρας οδήγησαν τη Βρετανία σε αδυναμία να πληρώσει τους τόκους του εθνικού της χρέους.
Τότε, ο υπουργός Οικονομικών, Ντένις Χίλι, δεν είχε άλλη επιλογή από το να δεχτεί ένα πακέτο διάσωσης ύψους 3 δισεκατομμυρίων λιρών (το ισοδύναμο των 16,5 δισεκατομμυρίων λιρών σήμερα) και να επιβάλει εκτεταμένες περικοπές δαπανών. Το πάθημα θα έπρεπε να είχε γίνει μάθημα. Αλλά, αντί να στηρίξει τις επιχειρήσεις για να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη, η κυβέρνηση του Κιρ Στάρμερ προτιμά να συντρίψει τη δημιουργία πλούτου, να καταπνίξει τις φιλοδοξίες και να κατακρεουργήσει τα εισοδήματα των εργαζομένων, σαν να ήταν η μόνη επιλογή. Δεν είναι – και καλό θα ήταν να το συνειδητοποιήσουν αυτό οι Εργατικοί, και μάλιστα γρήγορα.
ΑΠΟ ΤΟΝ
Alex Brummer-©Associated Newspapers Limited
