Φτηνό φάρμακο για την ελονοσία στη “μάχη” κατά του καρκίνου του μαστού

Στη µελέτη, 42 µήνες µετά την έναρξη της θεραπείας, το 91,7% των γυναικών που έλαβαν υδροξυχλωροκίνη δεν παρουσίασαν κανένα σηµάδι καρκινικών κυττάρων
10:30 - 14 Οκτωβρίου 2025
Φάρμακο κατά καρκίνου του μαστού

Ενα φάρµακο που κοστίζει 5 πένες, το οποίο χρησιµοποιείται ήδη ευρέως για τη θεραπεία της ελονοσίας, µπορεί να µειώσει τις πιθανότητες επανεµφάνισης του καρκίνου του µαστού.

Επιστήµονες του Penn Medicine Abramson Cancer Center και του Πανεπιστηµίου της Πενσιλβάνια, αµφότερα στις ΗΠΑ, ανακάλυψαν ότι η υδροξυχλωροκίνη -η οποία χρησιµοποιείται από τη δεκαετία του 1950 για την πρόληψη και τη θεραπεία της ελονοσίας που µεταδίδεται από τα κουνούπια- φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατική στην εξάλειψη των καρκινικών κυττάρων του µαστού που παραµένουν µετά τη θεραπεία των γυναικών.

Τα κύτταρα αυτά µπορεί να παραµείνουν απαρατήρητα στον µυελό των οστών και σε άλλα σηµεία του σώµατος, πριν πολλαπλασιαστούν αργότερα και προκαλέσουν επανεµφάνιση του καρκίνου του µαστού. Εκτιµάται ότι το 40% των γυναικών που έχουν υποβληθεί σε επιτυχή θεραπεία για πρωτοπαθή καρκίνο του µαστού διατηρούν ίχνη αυτών των αδρανών «λανθανόντων κυττάρων» όταν εισέρχονται σε ύφεση. Και για 1 στις 5 περιπτώσεις η ασθένεια επανέρχεται, συχνά µέσα σε λίγα χρόνια από την αρχική εκδήλωσή της.

Ενώ ο καρκίνος του µαστού θεραπεύεται µε χειρουργική επέµβαση, ακτινοθεραπεία και χηµειοθεραπεία, όταν υποτροπιάζει θεωρείται σχεδόν πάντα χρόνια νόσος και, τελικά, ανίατη.

Ο Λιούις Τσόντος, καθηγητής Βιολογίας και Ιατρικής του Καρκίνου στο Πανεπιστήµιο της Πενσιλβάνια και κύριος συγγραφέας της νέας µελέτης, δήλωσε στο «Good Health» ότι αυτά τα αδρανή κύτταρα «αγνοούνταν σε µεγάλο βαθµό από τους γιατρούς στο παρελθόν». «Η εξάλειψη αυτών των αδρανών καρκινικών κυττάρων στη φάση νάρκης τους αποτελεί µια ευκαιρία για την πλήρη εξάλειψή τους, προτού προλάβουν να επανέλθουν ως επιθετική, µεταστατική νόσος [καρκίνος που έχει εξαπλωθεί]. Παραδόξως, διαπιστώσαµε ότι ορισµένα φάρµακα, που δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατικά κατά των καρκίνων που αναπτύσσονται ενεργά, µπορούν να είναι πολύ αποτελεσµατικά εναντίον αυτών των “κοιµισµένων” κυττάρων. Το γεγονός αυτό µας δείχνει ότι η βιολογία των αδρανών καρκινικών κυττάρων είναι πολύ διαφορετική από αυτή των ενεργών καρκινικών κυττάρων».

Οι γυναίκες µε καρκίνο του µαστού σε ύφεση µπορεί να λαµβάνουν φάρµακα που καταστέλλουν τις ορµόνες, όπως η λετροζόλη και η ταµοξιφαίνη, προκειµένου να µειώσουν τον κίνδυνο επανεµφάνισής του. «Οµως, τα εν λόγω φάρµακα δεν στοχεύουν άµεσα τα καρκινικά κύτταρα», λέει ο καθηγητής Τσόντος. «Αντίθετα, αυτά στοχεύουν στη µείωση των επιπέδων των ορµονών της γυναίκας που πιθανώς συµβάλλουν στην ανάπτυξη ορισµένων όγκων».

Πώς δρα

Στην ελονοσία, η υδροξυχλωροκίνη σκοτώνει τα παράσιτα που προκαλούν τη µόλυνση, καθιστώντας τα πιο αλκαλικά και έτσι ανίκανα να διασπάσουν την αιµοσφαιρίνη στα ερυθρά αιµοσφαίρια, κάτι που πρέπει να κάνουν για να αναπαραχθούν. Οµως η ανακάλυψη ότι µπορεί επίσης να εξαλείψει τα αδρανή καρκινικά κύτταρα του µαστού θα µπορούσε να βοηθήσει στη µεταµόρφωση της θεραπείας της νόσου.

Ο καθηγητής Τσόντος αναφέρει ότι η δράση του φαρµάκου φαίνεται να βασίζεται στην αναστολή της αυτοφαγίας, κατά την οποία ένα κύτταρο «ανακυκλώνει» τα χρησιµοποιηµένα µέρη του και αποδοµεί παλιές, κατεστραµµένες ή ανώµαλες πρωτεΐνες και άλλες ουσίες. Αν και η αυτοφαγία είναι µια φυσική διαδικασία, σε ένα καρκινικό κύτταρο µπορεί να προαγάγει την ανάπτυξη, επειδή τα κατεστραµµένα στοιχεία µετατρέπονται σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά που βοηθούν τον καρκίνο να αναπτυχθεί. Αυτή η ικανότητα αναστολής της αυτοφαγίας µελετάται ήδη σε άλλους καρκίνους, όπως ο καρκίνος των οστών.

«Αν και η υδροξυχλωροκίνη είναι αποτελεσµατική κατά των αδρανών καρκινικών κυττάρων, δεν φαίνεται να είναι αποτελεσµατική στην εξόντωση των καρκινικών κυττάρων του µαστού όταν αυτά είναι ενεργά και πολλαπλασιάζονται γρήγορα, για λόγους που δεν έχουν ακόµη κατανοηθεί πλήρως», εξηγεί ο καθηγητής Τσόντος.

Στην πρόσφατη µελέτη, γυναίκες µε καρκίνο του µαστού που βρισκόταν σε ύφεση για τουλάχιστον πέντε χρόνια υποβλήθηκαν σε ετήσιες εξετάσεις µυελού των οστών – όπου αφαιρείται υγρός µυελός των οστών µέσω βελόνας από το ισχίο. Εάν διαπιστωνόταν ότι είχαν αδρανή καρκινικά κύτταρα του µαστού στον µυελό των οστών τους συµµετείχαν στη δοκιµή και τους χορηγούνταν υδροξυχλωροκίνη ή everolimus (µια θεραπεία του Εθνικού Συστήµατος Υγείας της Αγγλίας που προσφέρεται για προχωρηµένο καρκίνο του µαστού, η οποία δρα αναστέλλοντας µια πρωτεΐνη που ονοµάζεται mTOR), ή και τα δύο φάρµακα ταυτόχρονα.

Η Αντζελα ΝτεΜικέλε, καθηγήτρια Ιατρικής και Επιδηµιολογίας στο Πανεπιστήµιο της Πενσιλβάνια και συνεπικεφαλής της µελέτης, δήλωσε στο «Good Health»: «Εντοπίσαµε [αδρανή] κύτταρα σε περίπου 25% των γυναικών που εξετάσαµε και σε ορισµένες [από αυτές] τις ασθενείς, που φέρουν τα κύτταρα, αυτά δεν θα επανενεργοποιηθούν ποτέ». Η οµάδα ήλπιζε ότι η υδροξυχλωροκίνη θα µπορούσε να εξαλείψει τα αδρανή κύτταρα σε περίπου 25% των ασθενών. Στην πραγµατικότητα, αυτό συνέβη στο 80% των ατόµων που τα είχαν. «Το αποτέλεσµα ξεπέρασε κατά πολύ τις προσδοκίες µας», λέει η καθηγήτρια ΝτεΜικέλε.

Τα «κρυμμένα» κύτταρα

Στη µελέτη, 42 µήνες µετά την έναρξη της θεραπείας, το 91,7% των γυναικών που έλαβαν υδροξυχλωροκίνη δεν παρουσίασαν κανένα σηµάδι καρκινικών κυττάρων. Το ποσοστό αυτό ήταν 92,7% για όσες έλαβαν everolimus και 100% για τις γυναίκες που έλαβαν και τα δύο φάρµακα. Ο καθηγητής Τσόντος προτείνει ότι αυτού του είδους οι εξετάσεις θα µπορούσαν να προσφέρονται σε όλες τις γυναίκες που βρίσκονται σε ύφεση µετά την αρχική διάγνωση καρκίνου του µαστού, αν και αυτό πιθανότατα θα σήµαινε την ανάπτυξη µιας πιο ευαίσθητης εξέτασης – κάτι που τώρα προσπαθεί να αναπτύξει µαζί µε τους συναδέλφους του.

Η καθηγήτρια ΝτεΜικέλε δήλωσε: «Ο επίµονος φόβος της επανεµφάνισης του καρκίνου είναι κάτι που βασανίζει πολλές γυναίκες που έχουν επιβιώσει από καρκίνο του µαστού». Σύµφωνα µε πρόσφατη έρευνα της φιλανθρωπικής οργάνωσης Breast Cancer Now, έως και το 86% των ασθενών µε καρκίνο του µαστού βιώνουν σε κάποιο βαθµό αυτόν τον φόβο. Για ορισµένους ανθρώπους µπορεί να είναι εξουθενωτικό, οδηγώντας σε χρόνια δυσφορία, κατάθλιψη και άγχος.

Η δρ Κοτρίνα Τεµτσινάιτε, επικεφαλής επικοινωνίας-έρευνας του φιλανθρωπικού ιδρύµατος, δήλωσε στο «Good Health»: «Γνωρίζουµε ότι µερικές φορές τα καρκινικά κύτταρα του µαστού διαφεύγουν από την αρχική θεραπεία και µπορούν να παραµείνουν ανενεργά και µη ανιχνεύσιµα για χρόνια, πριν εξελιχθούν σε δευτερογενή καρκίνο του µαστού. Σε αυτή την κλινική δοκιµή οι ερευνητές έδειξαν ότι είναι δυνατόν να στοχεύσουν ανενεργά καρκινικά κύτταρα του µαστού. Τώρα χρειαζόµαστε µια µεγαλύτερη κλινική δοκιµή για να δούµε αν αυτές οι θεραπείες µπορούν να σταµατήσουν την ανάπτυξη δευτερογενούς καρκίνου του µαστού και να σώσουν ζωές».

Οπως είπε, υπάρχουν περιορισµοί σε αυτή την προσέγγιση, για παράδειγµα: «Είναι δύσκολο να εντοπιστούν αδρανή καρκινικά κύτταρα του µαστού σε δείγµατα µυελού των οστών, επειδή αυτά τα κύτταρα µπορεί να είναι πολύ λίγα».

ΤΗΣ THEA JOURDAN
©Associated Newspapers Limited

Κυριακάτικη Απογευματινή