Ο κορυφαίος κατάσκοπος της Βρετανίας μέσα στον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό (IRA) ουσιαστικά αφέθηκε να ξεφύγει από δολοφονίες, επειδή οι υπηρεσίες ασφαλείας ένιωθαν «ένα διεστραμμένο αίσθημα πίστης» απέναντί του, κατέληξε μια καταδικαστική έκθεση. Η «Daily Mail» είναι σε θέση να αποκαλύψει ότι ο διπλός πράκτορας με την κωδική ονομασία «Stakeknife» («κοφτερό μαχαίρι») μεταφέρθηκε ακόμη και σε τόπο διακοπών από τους χειριστές του, προκειμένου να αποφύγει τη σύλληψη όταν ήταν καταζητούμενος από την αστυνομία. Η εξαιρετική αποκάλυψη περιλαμβανόταν σε αρχεία της MI5 που δόθηκαν στην επιχείρηση «Kenova», την εννιάχρονη αστυνομική έρευνα για τον άνθρωπο που αποκαλύφθηκε το 2003 ότι ήταν ο Φρέντι Σκαπατίτσι.
Κόστισε ζωές
Κάποτε εξυμνήθηκε ως το πιο πολύτιμο «περιουσιακό στοιχείο» της Βρετανίας στον πόλεμο των μυστικών υπηρεσιών με τον IRA, αλλά τώρα πιστεύεται ότι κόστισε περισσότερες ζωές από όσες έσωσε. Ο «Stakeknife», ο οποίος συνδέεται άμεσα με τουλάχιστον 13 δολοφονίες, ήταν ανώτερο μέλος της εσωτερικής μονάδας ασφαλείας της τρομοκρατικής οργάνωσης που είναι γνωστή ως «Nutting Squad», η οποία απήγαγε, βασάνιζε και σκότωνε ύποπτους πληροφοριοδότες.
Η επιχείρηση «Kenova» (υπό την ηγεσία του σερ Ίαν Λίβινγκστον, πρώην αρχηγού της αστυνομίας της Σκωτίας) καταφέρεται εναντίον της MI5, κατηγορώντας την για «σοβαρή οργανωτική αποτυχία» επειδή προσπάθησε να περιορίσει την έρευνα. Η έκθεση του σερ Ίαν, η οποία διέρρευσε στην «Daily Mail», αμφισβητεί έναν πρώην επικεφαλής της MI5, ο οποίος δήλωσε ότι η υπηρεσία είχε «περιορισμένη γνώση» των δραστηριοτήτων του «Stakeknife». Στην πραγματικότητα -αναφέρει- η MI5 συμμετείχε στην παρακολούθησή του «καθ’ όλη τη διάρκεια της δράσης του ως πράκτορας».
Ανεξήγητα, η έκθεση αποκαλύπτει ότι οι υπεύθυνοι του «Stakeknife» στον στρατό «τον έβγαλαν εκτός Βόρειας Ιρλανδίας και τον μετέφεραν σε τόπο διακοπών, παρότι γνώριζαν ότι ήταν καταζητούμενος από την αστυνομία για δολοφονία». Μεταφέρθηκε στην Αγγλία «με στρατιωτικό αεροσκάφος και του δόθηκε στρατιωτική ταυτότητα. Η MI5 ήταν ενήμερη εκείνη την περίοδο».
Θα έπρεπε να υπάρχει σύστημα ελέγχων και ισορροπιών για την αποτελεσματική διαχείριση του πράκτορα, αναφέρει η έκθεση. Όμως, αγνοήθηκαν λόγω «ενός προφανώς διεστραμμένου αισθήματος πίστης προς τον “Stakeknife” και αυτές οι θολές γραμμές του επέτρεψαν να συνεχίσει να διαπράττει σοβαρά αδικήματα για τα οποία δεν οδηγήθηκε ποτέ ενώπιον της δικαιοσύνης».
Πολύ ειλικρινής
Σε άλλο σημείο, η έκθεση αναφέρει ότι ο «Stakeknife» «ήταν συχνά πολύ ειλικρινής με τους χειριστές του όσον αφορά την άμεση εμπλοκή του σε σοβαρές εγκληματικές πράξεις, συμπεριλαμβανομένων δολοφονιών». Ωστόσο, οι ερευνητές της «Kenova» δεν είχαν πρόσβαση στις ομολογίες του. Αν τους είχαν δοθεί «οι πρωτότυπες σημειώσεις και οι ηχογραφήσεις», αυτό θα είχε ενισχύσει τα στοιχεία που υποβλήθηκαν στους εισαγγελείς, αναφέρει η έκθεση.
Η «Kenova» πλησίαζε στο τέλος της. Αν το υλικό είχε φθάσει στους ερευνητές νωρίτερα, θα μπορούσαν να είχαν εξετάσει το ενδεχόμενο να ασκήσουν δίωξη στους χειριστές του για υπόθαλψη καταζητούμενου εγκληματία.
Τον Αύγουστο του 2024, η πρώην γενική διευθύντρια της MI5, βαρόνη Μάνινγκχαμ-Μπούλερ, δήλωσε ότι η υπηρεσία είχε «περιορισμένη γνώση» των δραστηριοτήτων του «Stakeknife», προσθέτοντας: «Η MI5 δεν ήταν υπεύθυνη για τον τρόπο στρατολόγησης και διαχείρισης του “Stakeknife” ως πράκτορα».
Αλλά η έκθεση απαντά: «Η γνώση της MI5 δεν ήταν “περιορισμένη”. Αντιθέτως, το περαιτέρω υλικό της MI5 καταδεικνύει ότι είχε πολύ μεγαλύτερη επίγνωση και ανάμειξη στη διαχείριση του “Stakeknife” καθ’ όλη τη διάρκεια της δράσης του ως πράκτορα απ’ ό,τι νομίζαμε προηγουμένως».
Οι πληροφορίες
Η επιχείρηση «Kenova» κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο «Stakeknife» παρείχε στον στρατό υψηλής ποιότητας πληροφορίες για τον IRA, αλλά αυτές δεν αξιοποιούνταν πάντα υπό τον φόβο ότι θα αποκαλυπτόταν η ταυτότητά του. «Ζωτικής σημασίας πληροφορίες δεν γνωστοποιήθηκαν σε εκείνους που θα μπορούσαν να τις χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά για να προστατεύσουν ζωές», διαπιστώνει η έκθεση. «Φαίνεται ότι η προστασία του πράκτορα υπερίσχυσε της προστασίας της ζωής των θυμάτων».
Ο «Stakeknife» στρατολογήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και παρέμεινε πράκτορας για περισσότερα από 20 χρόνια, μέχρι που αποκαλύφθηκε η ταυτότητά του. Στη συνέχεια του δόθηκε νέα ταυτότητα και έζησε για πολλά χρόνια, με την ευγενική χορηγία του κράτους, σε ένα μεγάλο σπίτι στο Γκίλντφορντ του Σάρεϊ.
Ο Φρέντι Σκαπατίτσι πέθανε σε ηλικία 73 ετών το 2023. Ένα χρόνο αργότερα, η MI5 παρέδωσε εκατοντάδες έγγραφα σχετικά με τον ρόλο του ως πράκτορα, αλλά μέχρι τότε η επιχείρηση «Kenova» πλησίαζε στο τέλος της.
ΑΠΟ ΤΟΝ Ian Gallagher ©Associated Newspapers Limited
