Ακριβώς μετά το τέλος της Ψυχροπολεμικής περιόδου, ο Μαρκ Ρούτε προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε να εισβάλει σε ένα από τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη του οργανισμού μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
«Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για τον πόλεμο που έζησαν οι παππούδες και οι προπάπποι μας», δήλωσε με τρομακτικό τόνο.
Μπορούμε τουλάχιστον να ελπίζουμε ξανά στη σωτηρία από τους Αμερικανούς; Δεν πρέπει να βασιζόμαστε σε αύτη, αν κρίνουμε από την εθνική στρατηγική ασφάλειας που δημοσίευσε πρόσφατα ο Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Αμερικανός Πρόεδρος, ο οποίος στο παρελθόν είχε αμφισβητήσει τη μακροπρόθεσμη δέσμευση της χώρας του στην υπεράσπιση της Ευρώπης, φαίνεται τώρα να πιστεύει ότι σύντομα ίσως δεν θα υπάρχει πλέον τίποτα στην Ευρώπη που να αξίζει να υπερασπιστεί. Η ήπειρος, όπως ισχυρίστηκε, αντιμετωπίζει την «απαίσια προοπτική της εξαφάνισης του πολιτισμού» – και όχι μόνο από την αιχμηρή άκρη των τανκς του Πούτιν.
Οι μεταναστευτικές πολιτικές, η υπονόμευση της εθνικής κυριαρχίας από την ΕΕ, η λογοκρισία της ελευθερίας του λόγου, η κατακόρυφη πτώση των γεννήσεων και η απώλεια αυτοπεποίθησης συμβάλλουν στην πτώση μιας ηπείρου που «θα είναι αγνώριστη σε 20 χρόνια ή και λιγότερο».
Ενώ οι ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν παραμείνει στάσιμες αυτόν τον αιώνα, η αμερικανική οικονομία τις έχει ξεπεράσει με μέσο ετήσιο ρυθμό 0,5%. Το ποσοστό αυτό μπορεί να μη φαίνεται μεγάλο, αλλά σε συνδυασμό με άλλα προβλήματα, έχει δημιουργήσει ένα οικονομικό χάσμα.
«Είναι εντελώς αβέβαιο το κατά πόσο ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες θα συνεχίσουν να διαθέτουν οικονομίες και στρατούς αρκετά ισχυρούς για να παραμείνουν αξιόπιστοι σύμμαχοι», πρόσθεσε ο Τραμπ.
Η δήλωση αυτή μεταφράζεται ως εξής: αν εμπλακείτε σε πόλεμο με τη Ρωσία, δεν θα διστάσω να σας αντιμετωπίσω όπως αντιμετωπίζω την Ουκρανία — διαπραγματευόμενος την εκχώρηση τμημάτων της για να επιτευχθεί ειρήνη.
Συναγερμός σήμανε στα ευρωπαϊκά κοινοβούλια. Σύμφωνα με τον πρώην πρωθυπουργό της Σουηδίας, Καρλ Μπιλντ, τα σχόλια του Τραμπ μοιάζουν με εκείνα του «Τζέι Ντι Βανς με μεγάλη δόση υπερβολής» — αναφερόμενος στον τρόπο που ο αντιπρόεδρος είχε χρησιμοποιήσει μια ομιλία στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου την άνοιξη για να επικρίνει την Ευρώπη σχετικά με την καταστολή της ελευθερίας του λόγου.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούν να φωνάζουν και να βρυχώνται όσο θέλουν. Για πολλούς από αυτούς, ο Τραμπ είναι ένας ανόητος που αντέχει σε όλα όσα θεωρούν σημαντικά στην Ευρώπη και στον κόσμο.
Υπάρχει όμως και μια άλλη ερμηνεία των λόγων του Τραμπ: ότι δεν είναι απλώς ένας φίλος, αλλά ο πιο χρήσιμος φίλος.
Δεν είναι ο φίλος που πίνουμε μαζί και μας διασκεδάζει καθώς κατεβάζουμε τα ουίσκι το ένα μετά το άλλο, αλλά είναι εκείνος που είναι διατεθειμένος να μας πει κατάμουτρα ότι πίνουμε υπερβολικά και πως, αν δεν σταματήσουμε, θα καταστραφούμε.
Το έχει αποδείξει και στο παρελθόν. Κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρίας του, επέπληξε τις ευρωπαϊκές χώρες επειδή δεν δαπανούσαν αρκετά για την άμυνα, ενώ τροφοδοτούσαν τα ταμεία της Ρωσίας εισάγοντας το φυσικό αέριο της – της ίδιας της χώρας που θεωρούσαν εχθρό.
Σε ένα tweet του 2018 σχετικά με τον αγωγό Nord Stream 2, ο οποίος τότε βρισκόταν σε φάση ολοκλήρωσης, δήλωσε: «Η Γερμανία μόλις άρχισε να πληρώνει στη Ρωσία, τη χώρα από την οποία θέλει να προστατευτεί, δισεκατομμύρια δολάρια για τις ενεργειακές της ανάγκες, οι οποίες καλύπτονται από έναν νέο αγωγό που προέρχεται από τη Ρωσία».
Ο τότε γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, χαρακτήρισε τα σχόλια «ακατάλληλα», ενώ οι σύμβουλοι της Γερμανίδας ηγέτιδας Άνγκελα Μέρκελ γελούσαν με αυτά που θεωρούσαν άγνοια εκ μέρους του Τραμπ.
Μακάρι να είχε τον ακούσει. Μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία και τη δολιοφθορά του αγωγού, η Γερμανία έσπευσε να κατασκευάσει πλωτούς τερματικούς σταθμούς για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, τα λόγια του Τραμπ ξύπνησαν πολλές χώρες από τον «λήθαργό» τους. Σήμερα, 16 ευρωπαϊκοί σύμμαχοι του ΝΑΤΟ δαπανούν περισσότερο από το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα, σε σύγκριση με μόλις τέσσερις χώρες το 2018. Ορισμένες χώρες, όπως η Πολωνία, έχουν υπερδιπλασιάσει τις αμυντικές δαπάνες.
Η ενεργειακή ασφάλεια έχει αναδειχθεί ως προτεραιότης σε ολόκληρη την ήπειρο. Όμως, δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε. Η απλή δαπάνη χρημάτων για την άμυνα διαφέρει από την αποτελεσματική χρήση τους.
Σύμφωνα με μια άσκηση του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών που πραγματοποιήθηκε πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ έχουν θεωρητικά πλεονέκτημα έναντι της Ρωσίας όσον αφορά τις συμβατικές δυνάμεις. Ωστόσο, είναι τόσο διάσπαρτα που μόνο το 30 έως 50 τοις εκατό από αυτά θα μπορούσαν να επιστρατευθούν εντός 180 ημερών από μια ρωσική εισβολή.
Επιπλέον, μέρος αυτών των επιπλέον κονδυλίων για την άμυνα δαπανάται σε ορισμένες χώρες για την αναβίωση της στρατιωτικής θητείας, η οποία έχει καταστεί περισσότερο κοινωνική πολιτική παρά στρατιωτική. Στη Βρετανία, ξοδεύουμε εκατομμύρια προσπαθώντας να καταστήσουμε τις Ένοπλες Δυνάμεις μας ουδέτερες σε εκπομπές άνθρακα (Net Zero).
Εκείνο που δεν συζητείται είναι το οπλοστάσιο πυρηνικών όπλων της Ευρώπης, το οποίο περιλαμβάνει 515 πυρηνικές κεφαλές υπό τη διοίκηση της Βρετανίας ή της Γαλλίας.
Μπορούμε να πούμε ότι, αν γίνει επίθεση σε κάποιο κράτος μέλος του ΝΑΤΟ – ας πούμε, σε ένα από τα τρία κράτη της Βαλτικής, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Εσθονία – το Λονδίνο ή το Παρίσι θα τα χρησιμοποιήσουν εναντίον της Μόσχας;
Όσο η συλλογική άμυνα αποτελεί το θεμέλιο της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, ο Πούτιν μπορεί να υπολογίζει ότι η Βρετανία και η Γαλλία δεν θα επιτρέψουν μια σειρά από πυρηνικά αντίποινα για να εκδικηθούν μια χώρα που βρίσκεται χίλια μίλια μακριά.
Ωστόσο, αν βοηθήσουμε τις χώρες της Βαλτικής να αποκτήσουν τα δικά τους πυρηνικά όπλα, οι δυνάμεις του Πούτιν δεν θα τολμήσουν να περάσουν τα σύνορα.
Είναι απίθανο ο Πούτιν να είχε εισβάλει στην Ουκρανία αν η χώρα δεν είχε εγκαταλείψει το πυρηνικό της οπλοστάσιο, που κληρονόμησε από τη Σοβιετική Ένωση τη δεκαετία του 1990. Πόσο πρέπει να το μετανιώνουν τώρα που γνωρίζουμε ότι οι εγγυήσεις ασφάλειας για τις οποίες αντάλλαξαν αυτά τα όπλα δεν άξιζαν ούτε το χαρτί στο οποίο ήταν γραμμένες.
Ξεχνάμε πώς κερδήθηκε ο Ψυχρός Πόλεμος: ο Ρόναλντ Ρίγκαν υποσχέθηκε να επενδύσει τόσα πολλά χρήματα σε πυρηνικά όπλα και στο αμυντικό του σύστημα «Star Wars» κατά των διαηπειρωτικών πυραύλων, με αποτέλεσμα η οικονομικά αδύναμη Σοβιετική Ένωση να παρατήσει τις δυνάμεις της. Απλώς δεν μπορούσε πλέον να τον ανταγωνιστεί.
Σήμερα, η Ευρώπη έχει πολύ μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη από τη Ρωσία. Όπως λέει ο Τραμπ, δεν θα έπρεπε να ζει με το φόβο της Μόσχας. Ωστόσο, περιορίζεται από τις δεσμεύσεις της για μηδενικές εκπομπές άνθρακα και την ολοένα και την υπερβολική κοινωνική νομοθεσία, που αυξάνει το ήδη υψηλό κόστος της κοινωνικής πρόνοιας.
Αν ο λύκος της Σιβηρίας βρίσκεται όντως προ των πυλών, όπως αναφέρει ο Μαρκ Ρούτε, και βρισκόμαστε στο χείλος του πολέμου με τη Ρωσία, τότε η «διάδοση πυρηνικών όπλων» – αυτή η παλιά έννοια-ταμπού της παγκόσμιας πολιτικής – πρέπει να συζητηθεί στις αίθουσες του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα απαιτούσε μια τολμηρή στάση, όπως αυτή του Τραμπ: μια σαφή στρατηγική ασφάλειας που επιδιώκει χωρίς δισταγμό να διατηρήσει τη θέση μας στον κόσμο, τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Μια τέτοια κίνηση θα ήταν αντίθετη με την τρέχουσα κατάσταση παθητικότητας και αναποφασιστικότητας της Ευρώπης.
Το βιβλίο Far From Eutopia: How Europe Is Failing – And Britain Could Do Better, του Ross Clark θα εκδοθεί σε χαρτόδετη έκδοση από τον εκδοτικό οίκο Abacus στις 8 Ιανουαρίου.
Από τον ROSS CLARK ©Associated Newspapers Limited
