Τα όσα διαδραµατίστηκαν το τελευταίο διάστηµα στον φλεγόµενο και κρίσιµο χώρο της Μέσης Ανατολής έφεραν για ακόµη µια φορά, µε επείγοντα τρόπο, στο προσκήνιο τα µεγάλα ελλείµµατα και την ιστορική (ίσως και υπαρξιακή!) πρόκληση που αντιµετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ενωση στη νέα γεωπολιτική πραγµατικότητα. Τα γεγονότα είναι εύγλωττα. Ενώ η πολεµική σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν είχε παροξυνθεί και απειλούσε µε γενικευµένη ανάφλεξη την ευρύτερη περιοχή, εκδηλώθηκε η αποφασιστική παρέµβαση των ΗΠΑ και η φωτιά έσβησε εν τη γενέσει της: πρώτα µε τη στρατιωτική επιχείρηση και αµέσως µετά µε τη διπλωµατική επιβολή ήρθε η κατάπαυση του πυρός -το αποτέλεσµα ήταν άµεσο!
Την ίδια στιγµή, η Ευρωπαϊκή Ενωση απουσίαζε από το πεδίο της ουσίας! Περιορίστηκε σε κάποιες επαφές µε Ιράν – Ισραήλ της ύπατης εκπροσώπου Κάγια Κάλας, σε ένα πλαίσιο θέσεων και σε ένα θολό, µη θεσµικό σχήµα (Γαλλία – Γερµανία – Βρετανία). ∆εν µπόρεσε ούτε στο ελάχιστο να επηρεάσει τις εξελίξεις, παρότι ο πόλεµος µαινόταν στη δική της γειτονιά και οι συνέπειες της πιθανής παράτασής του (εκτόξευση της τµής των καυσίµων και αύξηση των προσφυγικών ροών) την αφορούσαν άµεσα: αυτή θα πλήρωνε το µεγαλύτερο κόστος, µε επιπτώσεις δυσβάστακτες για την οικονοµία και τις κοινωνίες της. Ετσι, η πρόσφατη πολεµική σύγκρουση στη Μέση Ανατολή έφερε (ξανά!) την Ευρώπη αντιµέτωπη µε την όντως ιστορική πρόκληση: θα αναδειχθεί επιτέλους σε υπολογίσιµη γεωπολιτική οντότητα µε ενιαία εξωτερική και αµυντική πολιτική, ή θα παραµείνει αδύναµος θεατής των εξελίξεων που άλλοι καθορίζουν, αποφασίζοντας για την τύχη της;
Είναι αλήθεια ότι τον τελευταίο χρόνο έχουν αρχίσει να γίνονται θετικά βήµατα για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αµυντικής ισχύος: το περίφηµο ReArm Europe και η απόφαση για σηµαντική αύξηση των αµυντικών δαπανών των χωρών-µελών του ΝΑΤΟ κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση. Αρκούν όµως; Κατηγορηµατικά όχι! Είναι ακόµα πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν: είναι µακρύς, δύσβατος και ανηφορικός ο δρόµος που πρέπει να διανύσουµε. Το ιστορικό παρελθόν της ηπείρου µας έχει δείξει µε οδυνηρό τρόπο τις στρατιωτικές της δυνατότητες, οι οποίες οδηγούσαν σε αιµατοκύλισµα µεταξύ µας. Ωστόσο, έχοντας αφήσει πίσω της όλα αυτά, η Ευρώπη έχει ζήσει εδώ και 70 χρόνια σε πρωτοφανείς συνθήκες ειρήνης και ευηµερίας.
Για να συνεχίσει έτσι πρέπει να πάψει να στηρίζεται αποκλειστικά στην αµερικανική αµυντική οµπρέλα, όπως έκανε µετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο και να στηριχθεί στις δικές της δυνάµεις. Η ισχυρή πολιτική βούληση είναι η πρώτη αναγκαία προϋπόθεση, για να αφήσουµε πίσω µας εθνικούς ανταγωνισµούς, ιστορικές καχυποψίες, εµπορικούς πολέµους και τον καθηλωτικό φόβο µπροστά στο µέγεθος του εγχειρήµατος. Η Ευρώπη πρέπει να αποκτήσει κοινή εξωτερική και αµυντική πολιτική, µε όργανα και µηχανισµούς ικανούς να λειτουργούν γρήγορα και αποτελεσµατικά, διατηρώντας την ύπαρξη του ΝΑΤΟ. Η Ενωσή µας χρειάζεται παράλληλα να αποκτήσει ενιαίο αµυντικό δόγµα, που θα προβλέπει το απαραβίαστο των κοινών µας εξωτερικών συνόρων και την υπεράσπισή τους από επίθεση τρίτης χώρας.
Τα σύνορα των κρατών-µελών πρέπει να θεωρούνται ευρωπαϊκά σύνορα. Η Ευρωπαϊκή Ενωση οφείλει να προχωρήσει! ∆ιαθέτει και τις τεχνολογικές και τις οικονοµικές δυνατότητες να παίζει καθοριστικό ρόλο στις γεωπολιτικές εξελίξεις, όχι ως επιθετική δύναµη αλλά ως ισχυρή οντότητα, την οποία ουδείς µπορεί να αγνοεί. Αλλά πρέπει να κινηθεί ενιαία. Και να το πράξει τώρα! Αλλιώς, η Ιστορία δεν θα µας συγχωρήσει.
Δημήτρης Τσιόδρας / Κυριακάτικη Απογευματινή
