Η ψυχολογική και σωματική εξάντληση (burnout) και τα υψηλά επίπεδα ψυχολογικής χειραγώγησης (gaslighting) που βιώνουν από τους προϊσταμένους τους στον εργασιακό χώρο οδηγούν έναν στους δύο νοσηλευτές στην Ελλάδα να σκέφτεται σοβαρά το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει το επάγγελμά του! Τα αποκαλυπτικά αυτά στοιχεία παραθέτει έρευνα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, που δημοσιεύτηκε στο MPDI Ηealthcare.
Η μελέτη έγινε από το Εργαστήριο Κλινικής Επιδημιολογίας του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ, με τη συμμετοχή 410 νοσηλευτών από υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα. Η μέση ηλικία του δείγματος ήταν 37,7 έτη με μέση προϋπηρεσία 13,7 χρόνια και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι περισσότεροι από 6 στους 10 νοσηλευτές (65%) δήλωσαν ότι βιώνουν υψηλά επίπεδα ψυχολογικής χειραγώγησης. Επίσης, σχεδόν 7 στους 10 (66%) ανέφεραν επαγγελματική εξουθένωση, ενώ 1 στους 2 (50%) εξέφρασε πρόθεση αποχώρησης από την υπηρεσία του ή αλλαγής επαγγέλματος.
Η νέα μορφή κακοποιητικής συμπεριφοράς στον χώρο εργασίας που έχει επηρεάσει την πλειονότητα και οι επιπτώσεις όπως κατάθλιψη, στρες, κακή ποιότητα ύπνου και αποξένωση
Όπως ανέφερε στο iatropedia.gr ο αναπληρωτής καθηγητής Ερευνητικής Μεθοδολογίας και Νοσηλευτικής Βάσει Τεκμηρίων, Πέτρος Γαλάνης, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, «το gaslighting στον χώρο εργασίας εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, όπως με την αμφισβήτηση γεγονότων, τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας, την απόκρυψη πληροφοριών, την υποβάθμιση συναισθημάτων, τη δημιουργία αμφιβολιών για τις ικανότητες του εργαζόμενου και την παραποίηση πληροφοριών».
Παρενόχληση
Οι ερευνητές τονίζουν ότι η ψυχολογική χειραγώγηση αποτελεί μια νέα μορφή κακοποιητικής συμπεριφοράς στον χώρο εργασίας, η οποία είναι διαφορετική από το mobbing (συστηματική και επαναλαμβανόμενη παρενόχληση από ομάδα ή άτομα, με στόχο την απομόνωση του θύματος), το bullying (άμεσος εκφοβισμός ή ταπείνωση από έναν ή περισσότερους συναδέλφους) ή το sexual harassment – σεξουαλική παρενόχληση (ανεπιθύμητες σεξουαλικές συμπεριφορές ή σχόλια που δημιουργούν εχθρικό περιβάλλον).
- 410 νοσηλευτές υπηρεσιών Υγείας στην Ελλάδα συμμετείχαν στη μελέτη του ΕΚΠΑ - 65% δήλωσαν ότι βιώνουν υψηλά επίπεδα ψυχολογικής χειραγώγησης (gaslighting) - 7 στους 10 νοσηλευτές ανέφεραν επαγγελματική εξουθένωση - 50% εξέφρασαν πρόθεση αποχώρησης από την υπηρεσία τους ή αλλαγής επαγγέλματος
Το gaslighting είναι ψυχολογικός χειρισμός που κάνει το θύμα να αμφιβάλλει για τη μνήμη, την αντίληψη ή τη λογική του και στοχεύει στο να αποδυναμώσει την αυτοπεποίθησή του και να το κάνει να αμφισβητεί την πραγματικότητα, χωρίς απαραίτητα να υπάρχει φυσικός ή ορατός εκφοβισμός. Ουσιαστικά είναι μια μορφή κακοποίησης που υπονομεύει σταδιακά την ψυχική υγεία του εργαζομένου, οδηγώντας πολλές φορές σε καταθλιπτικά συμπτώματα, έντονο στρες, κακή ποιότητα ύπνου, αποξένωση από το εργασιακό περιβάλλον, καθώς και απώλεια εμπιστοσύνης στον εαυτό και τις ικανότητές του.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η έγκαιρη ανίχνευση μέσω αξιόπιστων μετρήσεων είναι κρίσιμη για την αποτροπή περαιτέρω διάδοσης του φαινομένου. Η έγκυρη μέτρηση μέσω της κλίμακας του ΕΚΠΑ είναι κρίσιμη για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων και την ανάπτυξη στρατηγικών που θα μειώσουν την έκταση του φαινομένου.
Επιστημονικό εργαλείο
Η «Gaslighting at Work Scale» αποτελεί το πρώτο διεθνές επιστημονικό εργαλείο για την καταγραφή του φαινομένου, αναπτύχθηκε από τους ερευνητές του ΕΚΠΑ (Πέτρο Γαλάνη, Ιωάννη Μωυσόγλου, Ολυμπία Κωνσταντακοπούλου, Αγλαΐα Κατσιρούμπα, Μαρία Τσιαχρή, Αντιγόνη Κολησιάτη) και δημοσιεύθηκε στο «Journal of Workplace Behavioral Health». Το εργαλείο αυτό περιλαμβάνει 11 ερωτήσεις, μπορεί να συμπληρωθεί μέσα σε 2 λεπτά και μετρά δύο βασικές διαστάσεις του gaslighting: την απώλεια εμπιστοσύνης του εργαζομένου στον εαυτό του και την κατάχρηση εξουσίας από τον προϊστάμενο.
«Το τεστ είναι ένα πρώτο βήμα αφύπνισης του εργαζομένου να αντιληφθεί μια κακοποιητική συμπεριφορά, η οποία συνήθως γίνεται με λεπτούς τρόπους από έναν χειριστικό προϊστάμενο και για τον λόγο αυτόν γίνεται δύσκολα αντιληπτή. Επιπλέον, το τεστ μπορεί να επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, έτσι ώστε ο εργαζόμενος να διαπιστώνει πιθανές μεταβολές στη συμπεριφορά του προϊσταμένου του», καταλήγει ο καθηγητής Πέτρος Γαλάνης.
Εφημερίδα Απογευματινή
