Ο εθισμός των εφήβων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Instagram και το TikTok, έχει μετατρέψει το απλό «σερφάρισμα» σε προβληματική χρήση. Αυτό είναι το συμπέρασμα πρόσφατου επιστημονικού άρθρου με τίτλο «Risk Factors for Problematic Social Media Use in Youth: A Systematic Review of Longitudinal Studies», που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Adolescent Research Review».
Στην πλειονότητά τους τα παιδιά ηλικίας από 12 έως 18 ετών διαθέτουν smartphones και βρίσκονται στο ίντερνετ πολλές ώρες την ημέρα. Όπως εξηγεί η δόκτωρ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, παθολόγος και καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, το συγκεκριμένο άρθρο αναλύει 23 έρευνες από διάφορες χώρες, που εξετάζουν τα αίτια που οδηγούν στην προβληματική χρήση των social media. Με τον όρο αυτόν εννοείται η υπερβολική, εθιστική ή καταναγκαστική χρήση, που επηρεάζει αρνητικά την ψυχική ή σωματική υγεία του ατόμου, την απόδοση στο σχολείο, τις σχέσεις και τον ύπνο του.
Σύμφωνα με την ίδια, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι υπάρχουν εννέα βασικές κατηγορίες παραγόντων που επηρεάζουν την ανάπτυξη προβληματικής χρήσης στα κοινωνικά δίκτυα. Πρώτη είναι τα «Κίνητρα Χρήσης», δηλαδή το γεγονός ότι πολλοί έφηβοι χρησιμοποιούν τα social media για να περάσει η ώρα τους, να αισθανθούν ότι ανήκουν κάπου ή να αποφύγουν τα προβλήματα της καθημερινότητας, κάτι που οδηγεί σε εξάρτηση. Δεύτερη κατηγορία είναι οι «Γονεϊκοί Παράγοντες», όταν δηλαδή οι γονείς δεν θέτουν όρια στη χρήση του διαδικτύου.
Τρίτος παράγοντας είναι οι «Τραυματικές Παιδικές Εμπειρίες», δηλαδή παιδιά που έχουν υποστεί κακοποίηση ή παραμέληση και τα οποία έχουν περισσότερες πιθανότητες να στραφούν στα social με υπερβολικό τρόπο. Τέταρτον, είναι η «Επιρροή από Συνομήλικους»: η ανάγκη των εφήβων να είναι αποδεκτοί, το φαινόμενο του αποκλεισμού από τους συνομήλικους και η σύγκριση με τις ζωές των άλλων οδηγούν πολλές φορές σε υπερβολική χρήση του διαδικτύου.
Στην πέμπτη κατηγορία κατατάσσονται οι «Σκέψεις και Συναισθήματα»: όταν οι έφηβοι νιώθουν λύπη ή θυμό, στρέφονται στα social, κάτι που όμως συχνά επιδεινώνει την κατάστασή τους. Ακολουθεί η «Έλλειψη Αυτοελέγχου» από κάποια παιδιά που δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Η έβδομη κατηγορία είναι η «Προσωπικότητα», όπου η τάση για αναζήτηση συγκινήσεων, η χαμηλή αυτοεκτίμηση ή η ναρκισσιστική συμπεριφορά μπορούν να κάνουν έναν έφηβο να επιζητά επιβεβαίωση μέσω «likes» και «followers». Η όγδοη κατηγορία είναι η «Ψυχική Υγεία»: παιδιά που παρουσιάζουν κατάθλιψη, άγχος και λοιπά χρησιμοποιούν τα social media για να αισθανθούν καλύτερα. Τέλος, η περίοδος της «Πανδημίας COVID-19» και η κοινωνική απομόνωση οδήγησαν πολλούς έφηβους σε αυξημένη χρήση των social media.
Σύμφωνα με την κυρία Ψαλτοπούλου, η προβληματική χρήση των κοινωνικών δικτύων από έφηβους χρειάζεται πρόληψη, ενημέρωση και κατάλληλες παρεμβάσεις ώστε τα παιδιά να μάθουν να χρησιμοποιούν την τεχνολογία με ισορροπημένο τρόπο.
Εφημερίδα Απογευματινή
