Σε μια σπουδαία επιστημονική διάκριση προχώρησε η Ερευνητική Ομάδα Βαρυτικών Κυμάτων του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), με επικεφαλής τον καθηγητή Νικόλαο Στεργιούλα, ανακοινώνοντας την ανακάλυψη οκτώ νέων βαρυτικών κυμάτων από συγχωνεύσεις μαύρων τρυπών.
Πρόκειται για παγκόσμια πρωτιά, καθώς η ανίχνευση των σημάτων πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά μέσω ενός τεχνητού νευρωνικού δικτύου που ανέλυσε δεδομένα από τους δύο ανιχνευτές LIGO στις ΗΠΑ, κατά την τρίτη περίοδο παρατήρησης (O3). Η καινοτόμος αυτή μέθοδος τεχνητής νοημοσύνης κατάφερε να εντοπίσει κοσμικά σήματα που είχαν περάσει απαρατήρητα λόγω των περιορισμών των παραδοσιακών μεθόδων ανάλυσης.
Τα κύματα προέρχονται από ζεύγη μαύρων τρυπών, με μάζες δεκάδες φορές μεγαλύτερες από του Ήλιου, που συγχωνεύτηκαν σε αποστάσεις δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Η ανακάλυψη επιβεβαιώνει τη δυναμική της τεχνητής νοημοσύνης στην αστρονομία βαρυτικών κυμάτων, ανοίγοντας νέους δρόμους στην κατανόηση ακραίων φαινομένων του Σύμπαντος.
Η Ομάδα του ΑΠΘ ανέπτυξε τον αλγόριθμο AresGW, ο οποίος συνεχώς εξελίσσεται και ήδη εκπαιδεύει άλλους Ευρωπαίους αστρονόμους στη χρήση του, στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου ACME. Τα αποτελέσματα της ανακάλυψης δημοσιεύτηκαν στο διεθνές περιοδικό Machine Learning: Science and Technology του Institute of Physics, ενώ η εκτίμηση των πηγών επιβεβαιώθηκε από τον οργανισμό LIGO.
Η πρωτοποριακή εργασία φέρει τις υπογραφές των Αλεξάνδρας Ελένης Κολονιάρη, Ευδοκίας Κουρσουμπά, Παρασκευής Νούση, Παρασκευά Λαμπρόπουλου, Νικολάου Πασσαλή, Αναστάσιου Τέφα και Νικολάου Στεργιούλα.
Η ανακάλυψη θα παρουσιαστεί στο 17ο Συνέδριο της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρείας στην Πάτρα από την κ. Κολονιάρη, ενώ μέλη της ομάδας θα παρουσιάσουν νέες μεθοδολογίες και επεκτάσεις του αλγορίθμου.
Όπως δήλωσε ο κ. Στεργιούλας, «η έρευνα αυτή απέδειξε ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να φέρει επανάσταση στη μελέτη του Σύμπαντος, καθιστώντας την αναζήτηση βαρυτικών κυμάτων ταχύτερη, ακριβέστερη και πιο αποκαλυπτική για τα ακραία φαινόμενα της φύσης».
