Η ναλοξόνη, το σωτήριο αντίδοτο για την αντιμετώπιση της υπερδοσολογίας οπιοειδών, καθίσταται πλέον προσβάσιμη σε κάθε πολίτη της χώρας μας. Το επαναστατικό φάρμακο διατίθεται σε εισπνεόμενη και ενέσιμη μορφή προγεμισμένης σύριγγας, με δυνατότητα συνταγογράφησης από ιατρούς κάθε ειδικότητας και διάθεσης μέσω ιδιωτικών φαρμακείων. Ο στόχος είναι ξεκάθαρος: η δραστική μείωση της θνησιμότητας από υπερβολική δόση οπιοειδών και η απόλυτη προστασία της ανθρώπινης ζωής.
Ιστορική εξέλιξη της ναλοξόνης στην Ελλάδα
Η πορεία προς την πλήρη απελευθέρωση της ναλοξόνης ξεκίνησε το 2021, όταν εισήχθη η δυνατότητα χορήγησης εισπνεόμενης ναλοξόνης από εξειδικευμένους επαγγελματίες. Συγκεκριμένα, εργαζόμενοι στον τομέα των εξαρτήσεων, το ΕΚΑΒ, διασώστες, streetworkers και προσωπικό καταστημάτων κράτησης απέκτησαν τη δυνατότητα χρήσης του φαρμάκου. Προηγουμένως, η ναλοξόνη ήταν διαθέσιμη αποκλειστικά σε ενέσιμη μορφή και μόνο σε νοσοκομειακό περιβάλλον.
Η σημερινή Υπουργική Απόφαση, που φέρει τις υπογραφές του Υπουργού Υγείας Άδωνι Γεωργιάδη και του Υφυπουργού Υγείας Δημήτρη Βαρτζόπουλου, σηματοδοτεί την πλήρη απελευθέρωση της ναλοξόνης. Η Ελλάδα καταγράφει ιστορική πρωτιά, καθιστώντας τη πρώτη χώρα στην Ανατολική Ευρώπη που διαθέτει το φάρμακο σε όλες τις παραπάνω μορφές.
Βασικές διατάξεις της νέας υπουργικής απόφασης
Η νέα νομοθετική ρύθμιση επιφέρει ριζικές αλλαγές στη διαχείριση της ναλοξόνης. Διευρύνονται σημαντικά οι φορείς και τα φυσικά πρόσωπα που δύνανται να χορηγούν ναλοξόνη σε περιπτώσεις οξείας τοξίκωσης από οπιοειδή. Στους δικαιούχους περιλαμβάνονται πλέον ενεργοί χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών, φροντιστές και οικείοι τους.
Η προμήθεια σκευασμάτων ναλοξόνης από φαρμακεία καθίσταται εφικτή με την προσκόμιση ιατρικής ηλεκτρονικής συνταγής, εκδιδόμενης από ιατρούς κάθε ειδικότητας. Παράλληλα, εγκεκριμένοι οργανισμοί πρόληψης, θεραπείας, απεξάρτησης και επανένταξης αποκτούν τη δυνατότητα κατάρτισης και εφαρμογής ειδικών προγραμμάτων:
• Προγράμματα Διανομής Ναλοξόνης για το Σπίτι (Take Home Naloxone Programs)
• Προγράμματα Διανομής Ναλοξόνης μέσω Ομοτίμων (Peer to Peer Naloxone Distribution Programs)
Εκπαίδευση και χορήγηση χωρίς ιατρική συνταγή
Φυσικά πρόσωπα που συμμετέχουν στα ειδικά προγράμματα, καθώς και εκπαιδευμένο προσωπικό δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, δύνανται να χορηγούν σκευάσματα ναλοξόνης σε έκτακτες περιπτώσεις υπερδοσολογίας, χωρίς ιατρική συνταγή. Η εκπαίδευση για τη διενέργεια πράξεων χορήγησης ναλοξόνης πραγματοποιείται από τον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ), ή από ιατρούς και φαρμακοποιούς σε συνεργασία με τον ΕΟΠΑΕ.
Η εκπαίδευση μπορεί να διεξαχθεί δια ζώσης ή ηλεκτρονικά μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, κινητού τηλεφώνου ή άλλου ψηφιακού μέσου. Σε περίπτωση συνταγογράφησης σκευάσματος ναλοξόνης, η εκπαίδευση του ασθενή και του φροντιστή γίνεται από τον θεράποντα ιατρό.
Στατιστικά στοιχεία και αποτελέσματα
Τα στοιχεία από την εφαρμογή των προγραμμάτων ναλοξόνης είναι εντυπωσιακά. Από το 2021 έως σήμερα έχουν εκπαιδευτεί 894 επαγγελματίες υγείας στις εξαρτήσεις, ενώ για πρώτη φορά στη χώρα πραγματοποιήθηκαν εκπαιδεύσεις στα Σωφρονιστικά Καταστήματα. Συνολικά έχουν χορηγηθεί περισσότερα από 600 σκευάσματα ναλοξόνης στο πεδίο, εξασφαλίζοντας διαρκή πρόσβαση στο αντίδοτο σε περίπτωση υπερδοσολογίας.
Το σημαντικότερο αποτέλεσμα είναι η αποτροπή θανάτου σε περισσότερους από 400 ανθρώπους, γεγονός που αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου και τη σημασία της ευρείας διάθεσής του.
Δηλώσεις αρμόδιων για την απελευθέρωση της ναλοξόνης
Ο Υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης τόνισε ότι η πλήρης απελευθέρωση της ναλοξόνης αποτελεί σημαντικό βήμα για τη δημόσια υγεία και την προστασία ευάλωτων ομάδων. Η δυνατότητα συνταγογράφησης από γιατρούς κάθε ειδικότητας εξασφαλίζει ταχύτερη πρόσβαση στο φάρμακο, ακόμη και σε απομακρυσμένες περιοχές. Η ναλοξόνη θα είναι άμεσα διαθέσιμη σε κάθε πολίτη για την αντιμετώπιση περιστατικών υπερβολικής δόσης, σώζοντας ζωές σε κρίσιμες στιγμές.
Ο Υφυπουργός Υγείας Δημήτρης Βαρτζόπουλος χαρακτήρισε την πρόσβαση στη ναλοξόνη ως αποφασιστικό μέτρο για τη μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας λόγω υπερβολικής δόσης οπιοειδών. Η νέα Υπουργική Απόφαση διασφαλίζει ότι το αντίδοτο βρίσκεται εκεί όπου χρειάζεται, στα χέρια φροντιστών, επαγγελματιών, οικείων και των ίδιων των χρηστών.
Ο Εθνικός Συντονιστής για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων και Πρόεδρος του ΕΟΠΑΕ Αθανάσιος Θεοχάρης υπογράμμισε ότι η πλήρης απελευθέρωση της ναλοξόνης σηματοδοτεί βαθιά τομή στον τρόπο αντιμετώπισης των εξαρτήσεων. Η πρόσβαση είναι πλέον καθολική και η ναλοξόνη διαθέσιμη παντού, με στόχο καμία ανθρώπινη ζωή να μην χάνεται από υπερδοσολογία.
