Boys, pray for me». Με αυτή τη φράση του Χάρι Τρούµαν, τα ξηµερώµατα της 24ης Ιουλίου 1974 ο «Εθνάρχης» Κωνσταντίνος Καραµανλής ξεκινούσε το ταξίδι της επιστροφής στην Ελλάδα για να αναλάβει και πάλι τα ηνία της χώρας, που λίγες ώρες πριν είχε αφήσει πίσω της την επταετή κατάλυση της δηµοκρατίας.
Για να φτάσουµε όµως στην επιστροφή του «Εθνάρχη» στην Αθήνα, ύστερα από 11 χρόνια αυτοεξορίας, σηµειώθηκαν µια σειρά από γεγονότα που οδήγησαν στην πτώση της χούντας, που είχε εκδηλωθεί στις 21 Απριλίου 1967. Στις 17 Νοεµβρίου 1973 κατεστάλη η εξέγερση του Πολυτεχνείου µε δεκάδες νεκρούς, εκατοντάδες τραυµατίες και χιλιάδες συλλήψεις, ενώ µία εβδοµάδα αργότερα ο αρχηγός της ΕΣΑ, ∆ηµήτριος Ιωαννίδης, ανέτρεψε τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο εγκαθιδρύοντας µία ακόµα πιο σκληρή χούντα. Στις 15 Ιουλίου 1974 ακολούθησε το προδοτικό πραξικόπηµα στην Κύπρο, που είχε στόχο την ανατροπή του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, και πέντε µέρες αργότερα σηµειώθηκε η τουρκική εισβολή στη Μεγαλόνησο. Στις 21 Ιουλίου η χούντα, που τελούσε υπό κατάρρευση, κήρυξε γενική επιστράτευση. Ωστόσο η επιστράτευση αποδείχθηκε «φούσκα», καθώς αναδείχθηκε µε τον πλέον εµφατικό τρόπο η τραγική κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει το στράτευµα κατά την επταετία της χούντας. Η κυβέρνηση-«µαριονέτα», υπό τον «πρωθυπουργό» Αδαµάντιο Ανδρουτσόπουλο, ήταν ανίκανη να πάρει σοβαρές αποφάσεις και ως εκ τούτου η επιστροφή στη δηµοκρατική οµαλότητα αποτελούσε µονόδροµο, ενώ τα επόµενα 24ωρα κυλούσαν δραµατικά, καθώς ήταν ορατός ο πόλεµος µε την Τουρκία.
Ετσι λοιπόν το πρωί της 23ης Ιουλίου ο αρχηγός των Ενόπλων ∆υνάµεων, στρατηγός Γρηγόριος Μπονάνος, και οι αρχηγοί του Στρατού, αντιστράτηγος Ανδρέας Γαλατσάνος, Ναυτικού, αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης, και Αεροπορίας, αντιπτέραρχος Αλέξανδρος Παπανικολάου, επισκέφθηκαν τη Βουλή των Ελλήνων, όπου βρισκόταν το γραφείο του «προέδρου της ∆ηµοκρατίας», στρατηγού Φαίδωνα Γκιζίκη, και κατά τη σύσκεψη που πραγµατοποιήθηκε του διατύπωσαν την άποψη ότι δεδοµένης της κατάστασης κρινόταν επιτακτική η ανάγκη να δοθούν τα ηνία της χώρας σε πολιτική κυβέρνηση. Ακολούθως ο Γκιζίκης κάλεσε στο γραφείο του τον Ιωαννίδη, ο οποίος άκουσε την απόφαση της ηγεσίας των Ενόπλων ∆υνάµεων χωρίς να αντιδρά.
Η λύση Αβέρωφ
Λίγο µετά τις 2 το µεσηµέρι κλήθηκαν σε σύσκεψη από τον «πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας» σηµαίνουσες πολιτικές προσωπικότητες της προδικτατορικής περιόδου. Στη σύσκεψη συµµετείχαν οι αρχηγοί των δύο µεγαλύτερων κοµµάτων, Παναγιώτης Κανελλόπουλος της ΕΡΕ και Γεώργιος Μαύρος της Ενώσεως Κέντρου, καθώς και οι Ευάγγελος Αβέρωφ, Σπύρος Μαρκεζίνης, Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, Στέφανος Στεφανόπουλος, Πέτρος Γαρουφαλιάς και Ξενοφών Ζολώτας. Η δικτατορία της 21ης Απριλίου είχε ήδη καταρρεύσει. Κατά τη σύσκεψη αποφασίστηκε αρχικά να σχηµατιστεί κυβέρνηση υπό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, ο οποίος καλούνταν µέχρι τις 8 το βράδυ να ανακοινώσει τη σύνθεση της κυβέρνησης.
Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν συνέβη ποτέ, καθώς ο Ευάγγελος Αβέρωφ προέκρινε τη λύση Καραµανλή, ήρθε σε επαφή µε τον «Εθνάρχη» και του ζήτησε να επιστρέψει το ταχύτερο δυνατό στην Ελλάδα. Στις 6.30 το απόγευµα ο Αβέρωφ, µε υπόδειξη του Γκιζίκη, τηλεφώνησε στον Κανελλόπουλο και του ανακοίνωσε την άρση της εντολής που του είχε ανατεθεί. Η σύσκεψη επαναλήφθηκε στις 8.00, οπότε και συµφωνήθηκε να επιστρέψει ο Καραµανλής. Στις 10.30 το εθνικό ραδιοτηλε οπτικό δίκτυο µετέδωσε την είδηση της επιστροφής του Κωνσταντίνου Καραµανλή από το Παρίσι στην Αθήνα: «Ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδος κ. Κωνσταντίνος Καραµανλής ανεχώρησε ήδη εκ Παρισίων δι’ Αθήνας, κληθείς όπως µετάσχη εις την σύσκεψιν των πολιτικών αρχηγών, την οποίαν συνεκάλεσεν ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας, στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης».
Απελευθερωτής
Πράγµατι ο «Εθνάρχης» επιβιβάστηκε στο αεροσκάφος της γαλλικής προεδρίας και στις 2 τα ξηµερώµατα της 24ης Ιουλίου προσγειώθηκε στο αεροδρόµιο του Ελληνικού, όπου έγινε δεκτός από χιλιάδες κόσµου που τον περίµεναν ως απελευθερωτή. Επειτα από δύο ώρες ορκίστηκε πρωθυπουργός από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Σεραφείµ, παρουσία του Φαίδωνα Γκιζίκη. Το µεσηµέρι της 24ης Ιουλίου ορκίστηκε το πρώτο κλιµάκιο της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας και τις επόµενες µέρες είχε ολοκληρωθεί η σύνθεσή της. Η «Απογευµατινή», παρούσα στα ιστορικά γεγονότα, κάλυψε µε εκτενή ρεπορτάζ τα γεγονότα εκείνης της περιόδου.
Από τις πρώτες ενέργειες της κυβέρνησης ήταν η κατάργηση του στρατοπέδου της Γυάρου, η απόλυση όλων των κρατουµένων, η αµνήστευση όλων των πολιτικών αδικηµάτων και η απόδοση της ιθαγένειας στους πολίτες από τους οποίους την είχε στερήσει η δικτατορία. Στις άµεσες επιδιώξεις της συµπεριλαµβάνονταν η αποκατάσταση της δηµοκρατικής οµαλότητας και η διαµόρφωση κλίµατος εθνικής ενότητας, η αποδιοργάνωση του πλέγµατος εξουσίας της δικτατορίας και η αποκατάσταση του πολιτικού ελέγχου στο στράτευµα, η προετοιµασία για τη διενέργεια εκλογών και η αντιµετώπιση της κρίσης στην Κύπρο.
Κυριακάτικη Απογευματινή
