Για τριάντα λεπτά, ένας 78χρονος άνδρας από την Ταρκινία της Ιταλίας «θεω ρούνταν» νεκρός. Είχε υποστεί δύο ανακοπές καρδιάς και, παρά τις αλλεπάλληλες προσπάθειες καρδιοπνευµονικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ), οι διασώστες έσπευσαν να δια πιστώσουν τον θάνατό του. Ξαφνικά, όµως, ο ίδιος άνοιξε τα µάτια του, άρχισε να κινείται και ρώτη σε τους γιατρούς πού βρίσκονταν τα παιδιά του. ∆ιακοµίστηκε στο νοσο κοµείο, όπου νοσηλεύεται σε σταθε ρή κατάσταση και επικοινωνεί κανο νικά µε το περιβάλλον.
Είναι προφανές ότι η ως άνω ασύλληπτη ιστορία, που σαν αυτή έχουν καταγραφεί περίπου 90 στη διεθνή ιατρική επιστηµονική βιβλιογραφία, οφείλεται στο γεγονός ότι ο θάνατος του 78χρονου διαπιστώθηκε από τους διασώστες εκτός νοσοκο µειακού περιβάλλοντος και χωρίς να έχουν διενεργηθεί τα απαραίτητα ει δικά νευρολογικά τεστ, προκειµένου να διαπιστωθεί τυχόν εγκεφαλικός θάνατος του ασθενή. Επίσης, στην ως άνω περίπτωση δεν είχε τηρηθεί το αυστηρό ιατρικό πρωτόκολλο, το οποίο ορίζει ότι ο ασθενής παρακο λουθείται επί δεκάλεπτο στο ειδικό µόνιτορ, αµέσως µετά το πέρας της φαινοµενικά αποτυχηµένης διαδικα σίας ΚΑΡΠΑ. Αυτά εξηγεί στην «Κυριακάτικη Απο γευµατινή» ο λαµπρός γιατρός και θαυµάσιος άνθρωπος, Ανδρέας Ηλιά δης, διευθυντής της πολύ µάχιµης Μονάδας Εντατικής Θεραπείας Παί δων (ΜΕΘ Παίδων) του Πανεπιστηµι ακού Νοσοκοµείου Ρίου.
Ο Ανδρέας Ηλιάδης αναφέρει, ότι τουλάχιστον στο 30% των ασθενών, στους οποίους έχει διαπι στωθεί, µε τα κατάλληλα νευρολογικά τεστ, ότι έχει επέλθει η νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους και, συ νεπώς, έχει επέλθει εγκεφαλικός θάνατος, ύστερα από λίγα λεπτά µπορεί να εκδηλώσουν νευρολογικά αντανα κλαστικά από το κατώτερο νευρικό σύστηµα, αντανακλαστικά τα οποία είναι σε θέση να σοκάρουν ακόµη και τον πιο ψύχραιµο συγγενή ή/και οι κείο του ασθενούς, παρά το γεγονός ότι αυτά τα αντανακλαστικά του κα τώτερου νευρικού συστήµατος, µετά τη νευρολογική διαπίστωση του εγκε φαλικού θανάτου πάντα, δεν έχουν καµία σχέση µε τη ζωή.
Αυτοαναζωογόνηση
Σύµφωνα µε το πιο πρόσφατο επι στηµονικό σχετικό ιατρικό άρθρο, το οποίο δηµοσιεύθηκε το 2023 στο διεθνούς φήµης περιοδικό «Journal of Clinical Medicine» και όπως µας µε ταφέρει, µε ιδιαίτερη προσήνεια, τα σχετικά στοιχεία η καθηγήτρια Αναι σθησιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Γωγώ Κωστοπαναγιώτου, η αυτοαναζωο γόνηση (auto-resuscitation), στις πε ριπτώσεις εκείνες στις οποίες δεν έχει διαπιστωθεί, µε τα ειδικά νευρολογι κά τεστ, ο εγκεφαλικός θάνατος, εί ναι ένα φαινόµενο κατά το οποίο η καρδιά µπορεί να ανακτήσει την αυ τόµατη δραστηριότητά της και να δη µιουργήσει κυκλοφορία του αίµατος. Περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον K. Linko, το 1982, ως ανάνηψη έπειτα από διακοπή της εφαρµογής καρδιοπνευµονικής αναζωογόνησης.
Το 1993, στο φαινόµενο αυτό δόθηκε το όνοµα «φαινόµενο του Λαζάρου», από τον J.B. Bray, ως ιστορική ανα φορά στην Καινή ∆ιαθήκη και στο γε γονός της Ανάστασης του Λαζάρου µερικές ηµέρες µετά τον θάνατό του, από τον Ιησού Χριστό. Μέχρι το τέλος του έτους 2022 είχαν αναφερθεί 76 περιπτώσεις ασθενών που έπασχαν από διάφορα νοσήµατα (εκ των οποί ων 10 αφορούσαν παιδιά), από 27 χώ ρες, οι οποίοι παρουσίασαν φαινόµε νο αυτόµατης ανάνηψης ύστερα από κατάσταση που είχε θεωρηθεί θάνα τος. Στις περιπτώσεις αυτές, η µέγι στη διαδικασία ΚΑΡΠΑ είχε διαρκέ σει 90 λεπτά και η µικρότερη 6 λεπτά. Η επιβίωση των ασθενών αυτών µετά την ανάνηψή τους ήταν από λεπτά έως ώρες, ηµέρες ακόµη και µήνες. Εξι από τους ασθενείς µε «φαινόµενο Λαζάρου» είχαν πλήρη ανάνηψη, χω ρίς νευρολογικές βλάβες.
Παρακολούθηση
Μερικές από τις αιτίες που ευθύνο νται για το φαινόµενο της αυτοανα ζωογόνησης είναι ο υπεραερισµός (µε χειροκίνητη ή µηχανική υποστή ριξη της αναπνοής) και η αλκάλωση, η θετική τελοεκνευστική πίεση (δηλα δή auto-PEEP), η παραµένουσα θετι κή πίεση µέσα στις αεροφόρες οδούς του πνεύµονα, η παρατεταµένη δρά ση φαρµάκων υποστήριξης του καρ διαγγειακού συστήµατος, η υποθερ µία, οι µεταβολικές διαταραχές όπως η υπερκαλιαιµία, η αποδροµή τοξικής δράσης και η παραµονή ελάχιστων ζωτικών σηµείων που δεν θα µπορού σαν να γίνουν αντιληπτά. Για την αποφυγή του «φαινοµένου του Λαζάρου» συνιστάται ο ασθε νής, µετά τη διακοπή της εφαρµο γής ΚΑΡΠΑ και για ακόµη 10 λεπτά, να παραµένει υπό ηλεκτρονική πα ρακολούθηση (monitoring) του ηλε κτροκαρδιογραφήµατος, της αρτηρι ακής πίεσης και της οξυγόνωσης. Η εφαρµογή παρατεταµένης ΚΑΡΠΑ για πάνω από 30 λεπτά αυξάνει την πιθα νότητα αυτοαναζωογόνησης. Αυτή είναι η επιστηµονική εξήγηση του φαινοµένου, το οποίο εξακολου θεί να προκαλεί έκπληξη στο κοινό, όχι όµως και στην ιατρική κοινότητα. Σε παλιότερες εποχές βεβαίως και κυ ρίως στην επαρχία το φαινόµενο είχε συνδεθεί µε µύθους, θαύµατα, ακόµα και δεισιδαιµονίες.
Κυριακάτικη Απογευματινή
