Ο καταναλωτής που συνειδητά και σταθερά επιλέγει βιολογικά προϊόντα παίζει ουσιαστικά τη διατροφή του στη… ρουλέτα. Ενώ θεωρητικά θα πρέπει να βγει κερδισμένος από αυτή την επιλογή, τουλάχιστον σε επίπεδο υγείας, στο τέλος της ημέρας δεν ξέρει αν τελικά θα βγει χαμένος. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι επιστήμονες τροφίμων που προτείνουν τη συγκεκριμένη διατροφή: «Αν είσαι τακτικός καταναλωτής βιολογικών προϊόντων, κανένας δεν θα σου εγγυηθεί ότι κάθε μερίδα φαγητού είναι πλήρως απαλλαγμένη από φυτοφάρμακα, σίγουρα όμως θα καταναλώσεις λιγότερα από κάποιον που δεν έχει προσανατολιστεί αποκλειστικά στα βιολογικά τρόφιμα».
Καμία εγγύηση
Η διαφορά είναι ότι θα τα πληρώσεις δύο ή ακόμη και τρεις φορές ακριβότερα, ενώ κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί με απόλυτη σιγουριά ότι το προϊόν στο πιάτο μας είναι όντως βιολογικό ή και υγιεινό. Και αυτό γιατί τίποτα δεν μπορεί να ελεγχθεί πλήρως. «Ο έλεγχος περιλαμβάνει δειγματοληψία και ανάλυση για να εξακριβωθεί αν υπάρχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων και ταυτόχρονα ερευνάται το σύστημα του παραγωγού, για το τι φάρμακα πιστοποιημένα από την ΕΕ χρησιμοποιεί», εξηγεί στην «Απογευματινή» ο βιολόγος, επιστήμονας τροφίμων και διαχειριστής του ενημερωτικού σάιτ για τα τρόφιμα cibum.gr, Νικόλαος Γδοντέλης. Εξηγεί όμως ότι «αν θέλει ο παραγωγός ή η εταιρεία να εμπορευθεί -κάτω από τον ίδιο ΑΦΜ- μη βιολογικά προϊόντα, είναι δύσκολο να το ελέγξουν οι μηχανισμοί. Για να είσαι απόλυτα σίγουρος, πρέπει να κάνεις δειγματοληψία ένα προς ένα, κάτι ανέφικτο λόγω χρόνου και πόρων. Για αυτό υπάρχει ως νόμος και η έννοια του αυτοελέγχου».
Δέλεαρ
Οι βιολογικές καλλιέργειες υπόσχονται στον παραγωγό εισόδημα υψηλότερο κατά τουλάχιστον 50% σε σχέση με τους συμβατικούς τρόπους καλλιέργειας. Επιπλέον, υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρόν, αφού η Κοινή Αγροτική Πολιτική πριμοδοτεί πλέον την πράσινη γεωργία και κτηνοτροφία. Επομένως επιδοτεί με πολύ μεγαλύτερη ενίσχυση τέτοιου είδους καλλιέργειες και εκτροφές.
Η αγορά βιολογικών προϊόντων στην Ευρώπη συνεχίζει να αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς. Επισημαίνεται ότι το 2002 τα βιολογικά προϊόντα αντιστοιχούσαν σε ποσοστό μόλις 2% επί της συνολικής κατανάλωσης τροφίμων από πλευράς των Ελλήνων. Το συγκεκριμένο ποσοστό αυξήθηκε σε 4% το 2003 και σήμερα -ανάλογα με το προϊόν- το ποσοστό συμμετοχής των βιολογικών στη συνολική κατανάλωση τροφίμων δεν υπερβαίνει το 6%-10%. Το 2024 ο τζίρος της λιανικής αγοράς βιολογικών προϊόντων στην Ελλάδα ήταν 66 εκατομμύρια ευρώ, ενώ της Ιταλίας 3,66 δισεκατομμύρια ευρώ, της Γαλλίας 12,08 δισ. ευρώ και της Γερμανίας 15,3 δισ. ευρώ.
«Φαντάσματα»
Το τρέχον πρόβλημα, βέβαια, που έχει προκύψει με την αγροτική κτηνοτροφία και μελισσοκομία είναι οι μονάδες-φαντάσματα ή τα βιολογικά τρόφιμα «μαϊμού». Σύμφωνα και με τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστα Τσιάρα, «ελεγχόμενοι από προγράμματα βιολογικής παραγωγής αποφεύγουν να ελεγχθούν και στη συνέχεια “εξαφανίζονται”». Η πρώτη ένδειξη ήταν στις αρχές Ιουλίου, όταν και ολοκληρώθηκε η υποβολή αιτήσεων, το τεράστιο φιάσκο στη βιολογική μελισσοκομία. Από τις προβλεπόμενες επιδοτήσεις των 18 εκατομμυρίων ευρώ, οι αιτήσεις εκτοξεύτηκαν στο ασύλληπτο ποσό των 166 εκατομμυρίων ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, οι βιοκαλλιεργητές στη χώρα ήταν περίπου 80.000-85.000 το 2023 και σήμερα έχουν φτάσει πλέον τις 120.000.
Ήδη έχουν ξεκινήσει επιτόπιοι έλεγχοι, οι οποίοι πραγματοποιούνται από μεικτά κλιμάκια που αποτελούνται από υπαλλήλους των Διευθύνσεων Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής (ΔΑΟΚ/ΔΑΟ) των Περιφερειών και υπαλλήλους των Τμημάτων Αγροτικής Ανάπτυξης και Ελέγχων (ΤΑΑΕ) του ΥΠΑΑΤ, τα οποία συνεπικουρούνται από την Ελληνική Αστυνομία όταν απαιτείται. Οι έλεγχοι αυτοί έπονται των διασταυρωτικών, στους οποίους τσεκάρονται οι αιτήσεις (το εμπρόθεσμο, η πληρότητα, τα κριτήρια επιλεξιμότητας και ο προσδιορισμός του μέγιστου αιτούμενου ποσού ενίσχυσης).
120.000 βιοκαλλιεργητές στη χώρα σήμερα (στοιχεία ΥΠΑΑΤ), από περίπου 80.000-85.000 το 2023
Οι επιτόπιοι έλεγχοι είναι δειγματοληπτικοί και καλύπτουν ποσοστό τουλάχιστον 5% του συνόλου των δικαιούχων που δεν έχουν απορριφθεί από τον διοικητικό έλεγχο. Αν κατά τους ελέγχους διαπιστωθούν όμως σημαντικές παρατυπίες, το δείγμα ελέγχου αυξάνεται αναλόγως. Ταυτόχρονα ελέγχονται και όλες οι εταιρείες πιστοποίησης, μετά και τις καταγγελίες που έστειλε στον εισαγγελέα ο υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης Θεοδωρικάκος, για δύο εταιρείες που έδιναν πιστοποιήσεις σε χρόνους-ρεκόρ.
Παράλληλα, υπήρξαν ανάλογες καταγγελίες που περιήλθαν στον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, οι οποίες διαβιβάστηκαν στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και κοινοποιήθηκαν στις αρμόδιες εισαγγελικές Αρχές από τον Κώστα Τσιάρα, ενώ δόθηκε εντολή στη διοίκηση του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ για την επέκταση των ελέγχων του Οργανισμού σε όλους τους πιστοποιητικούς φορείς.
Εποπτεία
Όπως δηλώνει στην «Α» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Γεωτεχνικών Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΟΓΕΔΥ), Νίκος Κακκαβάς: «Η Ελλάδα, όπως όλες οι χώρες της ΕΕ, είχε την υποχρέωση να προωθήσει τη βιολογική καλλιέργεια και να διανείμει επιδοτήσεις. Για τον σκοπό αυτόν, επέλεξε για την πιστοποίηση να έχει ενδιάμεσο φορέα. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν διάφοροι ιδιωτικοί πιστοποιητικοί οργανισμοί που δεν έχουν έλεγχο από το ΥΠΑΑΤ και τις ΔΑΟΚ και εποπτεύονται από τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ που είναι ΝΠΙΔ. Φτάσαμε στο σημείο οι υψηλές επιδοτήσεις να “τινάξουν την μπάνκα στον αέρα” και αναγκάστηκε το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης να πάρει τις αρμοδιότητες και να φτιάξει task force από γεωτεχνικούς και κτηνιάτρους ώστε να εποπτεύσει -επιτέλους- τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ». Καταλήγει μάλιστα πως «για να είσαι σίγουρος ότι τρως στ’ αλήθεια βιολογικά, πρέπει να υπάρχουν ελεγκτικοί μηχανισμοί, και ελεγκτικοί μηχανισμοί σήμερα δεν υπάρχουν. Οι δικοί μας έλεγχοι πάνε μόνο στις λαϊκές αγορές».
Ήδη, πάντως, αποφασίστηκε η άμεση αποστολή κλιμακίων ελέγχων σε όλους τους πιστοποιητικούς φορείς, οι οποίοι εμπλέκονται στις σχετικές καταγγελίες, με τη συνδρομή -όπου απαιτηθεί- της Οικονομικής Αστυνομίας και υπηρεσιών της ΑΑΔΕ, ενώ σε δεύτερο χρόνο θα πραγματοποιηθεί εξολοκλήρου επανέλεγχος όλων των πιστοποιητικών φορέων. Ταυτόχρονα ζητήθηκε από τη διοίκηση του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ η ανάκληση των αδειών των εργαζομένων όπου απαιτείται, ενώ μέχρι την ολοκλήρωση των ελέγχων «παγώνουν» όλοι οι νέοι φάκελοι που έχουν ζητήσει διαπίστευση από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης και εκκρεμεί η έγκρισή τους.
Εφημερίδα Απογευματινή
