Σοκ και οργή έχει προκαλέσει περιστατικό που σηµειώθηκε πρόσφατα σε δροµολόγιο φέριµποουτ από τη Θάσο προς την Κεραµωτή Καβάλας, µε ένα παιδί σε αναπηρικό αµαξίδιο να παραµένει µε τη συνοδό του στο γκαράζ του πλοίου σε όλο το ταξίδι, και µάλιστα εν µέσω καύσωνα, επειδή δεν υπήρχε ράµπα αναπήρων ούτε δυνατότητα πρόσβασης στους επάνω χώρους του πλοίου.
Οπως ήταν αναµενόµενο, η δηµόσια καταγγελία της Εύης Ζουµπουλίδου, που συνοδεύεται από φωτογραφικό υλικό, ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και επανέφερε στο προσκήνιο την ουσιαστική απουσία προσβασιµότητας στις ακτοπλοϊκές µετακινήσεις.
Ταυτόχρονα, ανέδειξε -ακόµη µία φορά-τις δυσκολίες που αντιµετωπίζουν τα άτοµα µε αναπηρία στον ελληνικό τουρισµό, εξαιτίας των ελλιπών υποδοµών και της απουσίας κατάλληλα εκπαιδευµένου προσωπικού.
«Το πρόσφατο περιστατικό δεν είναι το µοναδικό, αλλά κάτι που συµβαίνει πολύ συχνά, ολόκληρο τον χρόνο, σε πλοία που καλύπτουν αποστάσεις µικρότερες των 30 ναυτικών µιλίων. Το καλοκαίρι σαφέστατα είναι πιο σύνηθες φαινόµενο, καθώς αυξάνεται η κίνηση λόγω του τουρισµού, αλλά άτοµα µε αναπηρία που ταξιδεύουν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους το αντιµετωπίζουν συχνότατα», δηλώνει στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή» ο Ιωάννης Βαρδακαστάνης, πρόεδρος της Εθνικής Συνοµοσπονδίας Ατόµων µε Αναπηρία (ΕΣΑµεΑ) και του European DisabilityForum. Και όπως εξηγεί, το αναπηρικό κίνηµα δεν θεωρεί αποκλειστικά υπεύθυνες τις ναυτιλιακές εταιρείες.
«Είµαστε απέναντι στην πολιτεία που δεν υποχρεώνει τις εταιρείες να έχουν πλοία που συµµορφώνονται απολύτως σε κανόνες προσβασιµότητας και προσωπικό επαρκώς εκπαιδευµένο». Σηµειώνεται πως στην Ελλάδα ισχύει ο νόµος 4948/2022, µε τον οποίο κυρώνεται η ευρωπαϊκή οδηγία 1177/2010 για τα δικαιώµατα των επιβατών στις θαλάσσιες µεταφορές. Κι όµως, «παραµένει ένα “παραθυράκι” που εξαιρεί τα φέριµποουτ ανοιχτού τύπου και τα δροµολόγια µικρότερα των 30 ναυτικών µιλίων από τις υποχρεώσεις για προσβασιµότητα. Η πολυαναµενόµενη τροποποίηση του Π.∆. 44/2011, που θα κάλυπτε αυτό το κενό, παραµένει στα χαρτιά εδώ και ένα χρόνο».
Οι καθηµερινές µάχες
Αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει από την πολιτεία στο κοµµάτι της προσβασιµότητας σηµαντικά βήµατα, είναι αποσπασµατικά και υπάρχουν τεράστια περιθώρια βελτίωσης. «Στην πλειονότητά τους τα µεγάλα καράβια που καλύπτουν µεγάλες αποστάσεις είναι σχετικά προσβάσιµα. Οµως, δεν τηρείται η εγκύκλιος του υπουργείου Ναυτιλίας “Εκπαίδευση προσωπικού επιβατηγών πλοίων και ναυτιλιακών εταιρειών για τη σωστή εξυπηρέτηση των ΑµεΑ”. Ετσι, είναι ελάχιστα τα λιµάνια και οι εταιρείες που έχουν εκπαιδεύσει το προσωπικό τους µέχρι σήµερα. Πρόσφατα, µία µεγάλη εταιρεία του χώρου ζήτησε από το Ινστιτούτο της ΕΣΑµεΑ να εκπαιδεύσει το προσωπικό της στην εξυπηρέτηση των ατόµων µε αναπηρία και µειωµένη κινητικότητα και πραγµατικά έγινε σπουδαίο έργο. Παροµοίως, ενώ το αεροδρόµιο “Ελευθέριος Βενιζέλος” είναι προσβάσιµο, τα περιφερειακά αεροδρό µια αντιµετωπίζουν ζητήµατα προσβα
σιµότητας. Στην Αθήνα οι αστικές συγκοινωνίες έχουν βελτιωθεί µε τον νέο στόλο λεωφορείων, αν και δεν είναι ακόµα επαρκείς, ενώ έχουν γίνει ουσιαστικά βήµατα στα µέσα σταθερής τροχιάς. Αλλά στα ΚΤΕΛ και τις αστικές συγκοινωνίες της περιφέρειας αντιµετωπίζουµε τεράστια προβλήµατα και πιέζουµε συνεχώς για αλλαγές, τόσο σε κεντρι κό επίπεδο ως ΕΣΑµεΑ αλλά και µέσω των οργανώσεών µας στη χώρα, που αριθµούν περισσότερους από 600 συλλόγους σε όλη την Ελλάδα», σηµειώνει ο κ. Βαρδακαστάνης, αναφερόµενος σε όλες τις δυσκολίες που συναντούν τα ΑµεΑ στα διάφορα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ).
Αυτό που έχει τη µεγαλύτερη σηµασία για το αναπηρικό κίνηµα είναι η αλυσίδα προσβασιµότητας. ∆εν αρκεί, δηλαδή, να είναι προσβάσιµο το µετρό, το αεροδρόµιο, ένα ξενοδοχείο και ένας αρχαιολογικός χώρος, ή ένα διαµέρισµα και κάποια πλατεία. «Η µετακίνηση από το σηµείο Α στο σηµείο Β και έπειτα στο Γ και στο ∆ πρέπει να είναι πλήρως προσβάσιµη. Στην Ελλάδα αντιµετωπίζουµε συνεχώς “νησίδες προσβασιµότητας”. Χρειάζεται µία ολοκληρωµένη πολιτική που θα προάγει την αλυσίδα προσβασιµότητας, γιανα είναι η χώρα φιλική προς όλους».
Φόβος, αποκλεισµός, εξάρτηση
Το ζήτηµα δεν είναι µόνο πρακτικό. Είναι ταυτόχρονα βαθιά ψυχολογικό και ηθικό. «Πέρα από την ασφάλεια, µιλάµε για ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ατοµα µε αναπηρία φοβούνται να ταξιδέψουν, να βγουν από το σπίτι τους. Πολλοί εξαρτώνται πλήρως από το οικογενειακό ή φιλικό τους περιβάλλον – και αυτός είναι ένας αποκλεισµός που δεν έχει καµία θέση σε µία δηµοκρατική κοινωνία», µας λέει ο κ. Βαρδακαστάνης, συµπληρώνοντας πως «καλό είναι να έχουµε πάντα στο µυαλό µας ότι δεν είναι µόνο οι τουρίστες που ταλαιπωρούνται το καλοκαίρι. Σκεφτείτε έναν χρήστη αναπηρικού αµαξιδίου που κατοικεί στη Θάσο ή σε ένα µικρό νησί των Κυκλάδων ή των ∆ωδεκανήσων και έρχεται σχεδόν καθηµερινά αντιµέτωπος µε ζητήµατα προσβασιµότητας».
Λαµβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως απέχουµε αρκετά από το να θεωρήσουµε το τουριστικό µας προϊόν φιλόξενο για όλους. «Εάν η Ελλάδα θέλει να θεωρείται παγκόσµιος, ποιοτικός και προσβάσιµος προορισµός, οφείλει να παρέχει υπηρεσίες ποιοτικές και ισότιµες προς όλους τους πολίτες της, καθώς και στους επισκέπτες της. Χρειάζεται συνολική πολιτική, ισχυρό θεσµικό πλαίσιο, ολοκληρωµένες παρεµβάσεις και πάντα σε συνεργασία µε τους κατ’ εξοχήν γνώστες και χρήστες, το οργανωµένο αναπηρικό κίνηµα», καταλήγει ο πρόεδρος της ΕΣΑµεΑ.
Η δράση της ΕΣΑµεΑ
Η ΕΣΑµεΑ καταγράφει τέτοια περιστατικά µέσω της υπηρεσίας «∆ιεκδικούµε Μαζί», όπου κάθε άτοµο µε αναπηρία, χρόνιες ή/σπάνιες παθήσεις ή και µέλος της οικογένειάς του µπορεί να προχωρήσει σε καταγγελία ζητώντας βοήθεια.
Η ΕΣΑµεΑ ζητά από την πολιτεία πέντε άµεσα και συγκεκριµένα µέτρα:
Ολοκλήρωση της πολιτικής για την εφαρµογή της ενιαίας κάρτας για την ελεύθερη διέλευση των οχηµάτων των ατόµων µε αναπηρία από τους σταθµούς διοδίων όλων των αυτοκινητόδροµων της χώρας, καθώς και της κάρτας στάθµευσης.
∆ιασφάλιση προσβασιµότητας υπεραστικών συγκοινωνιών και ταξί και βελτίωση της προσβασιµότητας όλου του µεταφορικού δικτύου.
Αµεση έκδοση του αναθεωρηµένου Π.∆. «Τροποποίηση διατάξεων του Π.∆. 44/2011 “Κανονισµός ενδιαιτήσεως και καθορισµού αριθµού επιβατών των επι βατηγών πλοίων” (Α’ 110)».
Κατάρτιση, σε συνεργασία µε την ΕΣΑµεΑ, εκπαίδευσης στελεχών του µεταφορικού τοµέα σε θέµατα συναλλαγής και εξυπηρέτησης ΑµεΑ.
∆ιεκδικεί από την πολιτεία µία εµβληµατική πρωτοβουλία που θα στοχεύει σε µια «Ελλάδα προσβάσιµη σε όλους τους επισκέπτες της», µε τη διασφάλιση της πρόσβασης των ατόµων µε αναπηρία και µειωµένη κινητικότητα σε όλη την τουριστική αλυσίδα, όπως αυτή περιγράφεται στις Συστάσεις του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού (UNWTO).
Εθνική στρατηγική
Η αντίδραση της πολιτείας στο εν λόγω τραγικό περιστατικό στο φέριµποουτ από Θάσο προς Καβάλα ήταν άµεση. Κατόπιν εντολής του υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλη Κικίλια, η Λιµενική Αρχή Καβάλας κίνησε τη διαδικασία επιβολής κυρώσεων για παράβαση των διατάξεων του Γενικού Κανονισµού Λιµένα σε βάρος του πλοιάρχου και των υπευθύνων φόρτωσης του πλοίου που εµπλέκονται στο συµβάν.
Στο πλαίσιο αυτό, έγιναν αυστηρές συστάσεις στον πλοίαρχο, ιδίως ως προς το ότι δεν έλαβε την απαραίτητη µέριµνα για την τοποθέτηση του ΑµεΑ και του συνοδού του σε χώρο κα τάλληλα διαµορφωµένο και ασφαλή.
Επιπλέον, µε αυστηρές εντολές της Κεντρικής Υπηρεσίας, εντατικοποιήθηκαν οι έλεγχοι, ιδίως επί των Ε/Γ Ο/Γ πλοίων ανοικτού τύπου, για τη διαπίστωση λήψης κατάλληλης µέριµνας από πλευράς των πλοιάρχων των πλοίων προς αποφυγή παρόµοιων περιστατικών στο µέλλον, µε πρωταρχικό γνώµονα την εξασφάλιση της οµαλής και απρόσκοπτης µετακίνησης των ΑµεΑ και των συνοδών τους, όπως του υπόλοιπου επιβατικού κοινού.
Πάντως, ορόσηµο στην πολιτική για τα δικαιώµατα των ΑµεΑ στη χώρα µας αποτελεί η Εθνική Στρατηγική µε τίτλο «Μια Ελλάδα µε Ολους για Ολους» 2024-2030, η οποία σχεδιάστηκε µέσω δηµόσιας ηλεκτρονικής διαβούλευσης, κατά την οποία συγκεντρώθηκαν πάνω από 512 σχόλια από φορείς και πολίτες. Πρόκειται για µια µακροπρόθεσµη, συνεκτική και ολοκληρωµένη Εθνική Στρατηγική, η οποία στόχο έχει να διασφαλίζει την προστασία, την προάσπιση και την πλήρη απόλαυση των δικαιωµάτων των ατόµων µε αναπηρία.
Αναπτύσσεται σε επτά πυλώνες στρατηγικής προτεραιότητας, που περιλαµβάνουν:
- Καθολική προσβασιµότητα.
- Ανεξάρτητη διαβίωση στην κοινότητα.
- Πρόσβαση στην Υγεία.
- Συµπερίληψη, καινοτοµία και νέα προγράµµατα σπουδών, επιµόρφωση και κατάρτιση.
- Πρόσβαση στην εργασία.
- Ορατότητα, αφύπνιση, ευαισθητοποίηση και ενηµέρωση.
- Στήριξη της οικογένειας ατόµων µε αναπηρία.
Ωστόσο, η αποτελεσµατική εφαρµογή της καθυστερεί, γι’ αυτό και είναι επιτακτική ανάγκη η πολιτεία να αναλάβει άµεσα δράση, διασφαλίζοντας τη χρηµατοδότηση, την εκπαίδευση του προσωπικού και την ενίσχυση της προσβασιµότητας σε όλους τους τοµείς. Μόνο µε συντονισµένες και αποφασιστικές ενέργειες µπορούµε να εξασφαλίσουµε ότι τα άτοµα µε αναπηρία θα απολαµβάνουν τα δικαιώµατά τους χωρίς περιορισµούς και διακρίσεις. Γιατί η Ελλάδα δεν µπορεί να θεωρείται ιδανικός προορισµός, αν δεν είναι πρώτα προσβάσιµη για όλους.
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Αποηευματινή»
