Επιστήμονες ελληνικών πανεπιστημίων εντόπισαν ανησυχητικές συγκεντρώσεις τοξικών χημικών PFAS σε αυγά οικιακής παραγωγής από πέντε διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας. Η πρωτοποριακή μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Science of The Total Environment, αναδεικνύει σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία από την κατανάλωση μολυσμένων αυγών.
Τα πολυφθοριωμένα αλκυλικά χημικά, γνωστά ως PFAS ή «παντοτινά χημικά», αποτελούν μια ομάδα συνθετικών ουσιών που χρησιμοποιούνται ευρέως σε καθημερινά προϊόντα. Η ιδιαίτερη χημική τους δομή τα καθιστά εξαιρετικά ανθεκτικά στη φυσική αποικοδόμηση, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται στο περιβάλλον και τον ανθρώπινο οργανισμό για δεκαετίες.
Οι επιστημονικές μελέτες συνδέουν την έκθεση σε PFAS με σοβαρές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ενδοκρινικών διαταραχών, της καρκινογένεσης και προβλημάτων στο ανοσοποιητικό σύστημα. Η παρουσία τους σε τρόφιμα όπως τα αυγά αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο χρόνιας έκθεσης των καταναλωτών.
Μεθοδολογία και εύρος της ελληνικής έρευνας
Οι ερευνητές των Πανεπιστημίων Αθηνών και Αιγαίου συνέλεξαν και ανέλυσαν 75 δείγματα αυγών από 17 διαφορετικά κοτέτσια οικιακής παραγωγής. Η δειγματοληψία πραγματοποιήθηκε σε στρατηγικά επιλεγμένες περιοχές:
• Σέρρες και Μαγνησία στη Βόρεια Ελλάδα
• Βοιωτία και Αττική στην κεντρική χώρα
• Ηλεία στην Πελοπόννησο
Η επιλογή αυτών των περιοχών στόχευε στον εντοπισμό πιθανών πηγών μόλυνσης και στη χαρτογράφηση της γεωγραφικής κατανομής των τοξικών ουσιών σε εθνικό επίπεδο.
Υπέρβαση ορίων ασφαλείας
Τα ευρήματα της έρευνας αποκάλυψαν την παρουσία 17 έως 24 διαφορετικών τύπων PFAS σε κάθε εξεταζόμενο δείγμα αυγών. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι μόλις 9 από τα συνολικά 75 δείγματα συμμορφώνονταν με τα ευρωπαϊκά όρια ασφαλείας για τα χημικά PFOS, PFHxS και PFBA.
Στα υπόλοιπα δείγματα, οι μετρήσεις έφτασαν σε επίπεδα έως 5,30 μικρογραμμάρια ανά κιλό, υπερβαίνοντας σημαντικά τα επιτρεπόμενα όρια. Σύμφωνα με τους ερευνητές, συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες, ιδιαίτερα έφηβοι και ηλικιωμένοι, κινδυνεύουν να υπερβούν το όριο ασφαλούς εβδομαδιαίας πρόσληψης PFAS μέσω της κατανάλωσης αυγών.
Πρωτοφανή ευρήματα φυτοφαρμάκων και αντιβιοτικών
Πέραν των PFAS, η μελέτη κατέγραψε για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία την παρουσία υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων σε αυγά οικιακής παραγωγής. Συγκεκριμένα, εντοπίστηκαν έξι διαφορετικά είδη φυτοφαρμάκων, καθώς και το εντομοαπωθητικό DEET, που χρησιμοποιείται ευρέως για την προστασία από έντομα.
Επιπρόσθετα, ανιχνεύθηκαν κατάλοιπα αντιβιοτικών, αν και σε σχετικά χαμηλές συγκεντρώσεις. Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν πολλαπλές πηγές περιβαλλοντικής μόλυνσης που επηρεάζουν την ποιότητα των τροφίμων ζωικής προέλευσης.
Πηγές μόλυνσης και μηχανισμοί μετάδοσης
Η μόλυνση των αυγών με τοξικά χημικά προκύπτει από διάφορους παράγοντες περιβαλλοντικής έκθεσης. Τα πουλερικά μπορούν να εκτεθούν σε PFAS και άλλες επιβλαβείς ουσίες μέσω της κατανάλωσης μολυσμένου νερού, ζωοτροφών ή μέσω της άμεσης επαφής με μολυσμένα περιβάλλοντα.
Οι βιομηχανικές δραστηριότητες, η χρήση φυτοφαρμάκων στη γεωργία και η ανεπαρκής διαχείριση αποβλήτων συμβάλλουν στη διασπορά αυτών των χημικών στο περιβάλλον. Τα PFAS, λόγω της ανθεκτικότητάς τους, μεταφέρονται εύκολα μέσω του εδάφους και των υδάτινων πόρων, φτάνοντας τελικά στην τροφική αλυσίδα.
Επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία
Τα αυγά αποτελούν βασικό συστατικό της παγκόσμιας διατροφής, με την ετήσια κατανάλωση να φτάνει τα 217 αυγά ανά άτομο στην Ευρώπη. Η παρουσία τοξικών χημικών σε αυτό το θρεπτικό και οικονομικά προσιτό τρόφιμο δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες για τη δημόσια υγεία.
Οι ερευνητές τονίζουν την ανάγκη για συστηματική παρακολούθηση της ποιότητας των αυγών, ιδιαίτερα αυτών που προέρχονται από οικιακές μονάδες παραγωγής. Παράλληλα, προτείνουν την ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών και την εφαρμογή αυστηρότερων περιβαλλοντικών πολιτικών για τον περιορισμό της χρήσης PFAS.
