Το τελευταίο διάστημα η Τουρκία επιχειρεί αθόρυβα και ύπουλα, με διπλωματική ωστόσο μαεστρία, να σφετεριστεί τους συμμάχους της χώρας μας. Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο, καθώς η Ελλάδα, ούσα κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης και σταθερός εταίρος στο ΝΑΤΟ, έχει οικοδομήσει καλές σχέσεις με τα περισσότερα γειτονικά κράτη. Ωστόσο, η τουρκική προσπάθεια «περικύκλωσης» της Ελλάδας, με «όχημα» αμυντικές (και όχι μόνο) συμμαχίες με τη Λιβύη, την Αίγυπτο, ακόμα και με την Ιταλία, δημιουργούν έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από τα σύνορά μας, που η κυβέρνηση προσπαθεί να αποδυναμώσει με συγκεκριμένες κινήσεις. Ο Σεπτέμβριος είναι κομβικός μήνας για την ελληνική διπλωματία.
Η Λιβύη
Το μέτωπο της Λιβύης δείχνει επί του παρόντος το πιο δύσκολα διαχειρίσιμο. Μέχρι πρότινος, η δυτική πλευρά, που ελέγχεται από τον μεταβατικό πρωθυπουργό Ντμπεϊμπά, στήριζε την Τουρκία, ενώ η ανατολική πλευρά, της οποίας ηγείται ο στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ, στήριζε την Ελλάδα. Ο Γιώργος Γεραπετρίτης φρόντισε να ανοίξει έναν δίαυλο επικοινωνίας με αμφότερες τις πλευρές. Στο μέτρο του εφικτού, βεβαίως, καθώς το αγκάθι του τουρκολιβυκού μνημονίου και (κυρίως) οι μεταγενέστερες κινήσεις της Τρίπολης που «πατούν» σε αυτό δεν επιτρέπουν πλήρη εξομάλυνση των διμερών μας σχέσεων. Πάνω, όμως, που πήγαν να γίνουν κάποια βήματα στη Λιβύη, εμφανίστηκε η Τουρκία. Ο Ταγίπ Ερντογάν εντείνει το διπλωματικό του φλερτ προς της Βεγγάζη, με σκοπό να κερδίσει και την Ανατολική Λιβύη. Πλέον, δεν τον συμφέρει μια διχασμένη χώρα, αλλά ένα ενιαίο κράτος με έναν στρατό. Στέλνοντας τον επικεφαλής των Μυστικών Υπηρεσιών της Τουρκίας (ΜΙΤ), Ιμπραήμ Καλίν, στη Βεγγάζη για να συναντηθεί με τον Χαλίφα Χαφτάρ και τους γιους του, Σαντάμ και Μπελγκασίμ, κατέστησε σαφές ότι αποσκοπεί στο να πείσει τη Βουλή του Τομπρούκ να επικυρώσει το τουρκολιβυκό σύμφωνο. Ούτως ώστε, σε δεύτερο χρόνο, να ξεκινήσει έρευνες για υδρογονάνθρακες σε περιοχή που εμπίπτει σε αυτό (ακόμα και νότια της Κρήτης), όπως αποκάλυψε το Bloomberg και επιβεβαίωσε το CNN Turk.
∆εν ήταν, όμως, μόνο το ταξίδι του Καλίν στη Βεγγάζη και οι επαφές του παρουσία του Τούρκου πρέσβη, Μπεγκέτς, και του προξένου, Κιραμανλιόγλου, που συζητήθηκαν. Ηταν και ο ελλιμενισμός της τουρκικής κορβέτας «Kιnalιada», που φανέρωσε τη βούληση του Τ. Ερντογάν για τη δημιουργία μιας ενιαίας στρατιωτικής δύναμης, με απώτερο στόχο του να καταστήσει τη Λιβύη προτεκτοράτο του. Η Ελλάδα, από την πλευρά της, έχει ήδη γνωστοποιήσει στη Λιβύη την ετοιμότητά της για οριοθέτηση ΑΟΖ, ώστε να μπει «σφήνα» σε αυτό το επικίνδυνο διπλωματικό φλερτ και να λύσει μια εκκρεμότητα ετών. «Να γίνει, δηλαδή, αυτό το οποίο προβλέπει το ∆ιεθνές ∆ίκαιο. Η Ελλάδα με τη Λιβύη έχουν άμεσα αντικείμενες ακτές, που δεν έχει η Τουρκία», εξηγούσε ο κ. Γεραπετρίτης προ ημερών στο Open. Στόχος της Αθήνας είναι να ξεκινήσουν οι συζητήσεις εντός του φθινοπώρου, ει δυνατόν και εντός Σεπτεμβρίου.
Η Αίγυπτος
Βασικό αντίβαρο στα τουρκολιβυκά σχέδια ήταν -τα προηγούμενα χρόνια τουλάχιστον- η σχέση Αθήνας – Καΐρου. Μια πολύτιμη, στρατηγικής σημασίας, σχέση, που βαθμηδόν δομήθηκε από την προηγούμενη δεκαετία και, εν μέσω περιφερειακών και διεθνών αναταράξεων, εξελισσέται. Προκύπτουν όμως και ρωγμές στην κρίσιμη αυτή συμμαχία είτε εξαιτίας της Μονής Σινά είτε ως απότοκος της στρατηγικής της Τουρκίας είτε ως απότοκος εκκρεμοτήτων στη χαραξη των ΑΟΖ. Επειτα από δώδεκα χρόνια «παγωμένων» σχέσεων, λόγω της ανατροπής του προέδρου Μόρσι, ο Τ. Ερντογάν επέστρεψε στην Αίγυπτο. Την προσεγγίζει προσφέροντάς της δυνατότητες για αμυντική βιομηχανική συνεργασία. Συγκεκριμένα, ανακοινώθηκε ότι η τουρκική εταιρεία Havelsan συμφώνησε με γνωστή αμυντική εταιρεία της Αιγύπτου να προχωρήσουν στη συμπαραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών, δηλαδή drones.
Ενώ στο παρασκήνιο συζητείται ακόμα και το ενδεχόμενο να ενταχθεί η Αίγυπτος στην παραγωγή του τουρκικού μαχητικού αεροσκάφους ΚΑΑΝ. Αυτού του είδους τα deals με τους Αιγυπτίους είναι το «κερασάκι στην τούρτα», καθώς έρχονται σε συνέχεια των συνομιλιών με τη Λιβύη. «Είμαστε σε μια φάση περικύκλωσης, θα έλεγα, σε μια φάση πολιορκίας», επισημαίνει, μιλώντας στην υπογράφουσα, ο έμπειρος αντιστράτηγος εν αποστρατεία Ιωάννης Μπαλτζώης, προσθέτοντας ότι εκείνο που πρέπει να κάνει τώρα η Ελλάδα είναι να ποντάρει στις δικές της συμμαχίες: «Οι μόνοι φίλοι μας στην περιοχή, εκτός από την Κύπρο φυσικά, είναι το Ισραήλ και εν μέρει η Αίγυπτος, γιατί εσχάτως βλέπουμε μια διφορούμενη στάση εκ μέρους της. Το δε Ισραήλ είναι σε μια δύσκολη, κρίσιμη φάση».
∆ύσκολη συνάντηση
Μέσα σε αυτό το κλίμα, παραμένει στον αέρα το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) Ελλάδας – Τουρκίας. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, βέβαια, θα συναντήσει τον Ταγίπ Ερντογάν στην 80ή Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ (23 Σεπτεμβρίου), στη Νέα Υόρκη. Κεντρικό θέμα στη Συνέλευση θα είναι η Γάζα, καθώς μια σειρά από χώρες, με πρώτη τη Γαλλία, έχουν προαναγγείλει ότι θα αναγνωρίσουν κράτος της Παλαιστίνης, καλώντας κι άλλα κράτη να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Το τετ-α-τετ των δύο ηγετών, όμως, δεν θα περιοριστεί στο Παλαιστινιακό και σίγουρα δεν θα είναι εύκολο. Οι κινήσεις της Τουρκίας στη Λιβύη, ο εναγκαλισμός με την Αίγυπτο, η τουρκική δυσαρέσκεια για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και τα Θαλάσσια Πάρκα της Ελλάδας, αλλά και η διαφορετική προσέγγιση του δράματος που λαμβάνει χώρα στη Λωρίδα της Γάζας ναρκοθετούν a priori το κλίμα, που προμηνύεται βαρύ.
