Κάθε Σεπτέμβρη, η Apple ανεβάζει τη δική της παράσταση. Τα φώτα στραμμένα, οι παρουσιαστές με τη χαρακτηριστική αυτοπεποίθηση και οι θεατές -εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο- καρφωμένοι στις οθόνες τους. Το κοινό περιμένει να δει τι νέο θα τους σερβίρουν, τι «έξυπνο» έχει να προσθέσει η εταιρεία στον κόσμο τους. Όμως, πίσω από την αστραφτερή εικόνα και τα τεχνολογικά «θαύματα», κρύβεται ένα αμείλικτο ερώτημα: Ποιος έχει πραγματικά πρόσβαση σε όλο αυτό το «μέλλον» που μας υπόσχονται;
Οι πολυεθνικές, όπως η Apple, δεν πουλάνε μόνο κινητά. Όχι, αυτό θα ήταν πολύ απλό. Πουλάνε όνειρα, τρόπο ζωής, κοινωνική αναγνώριση. Η λογική τους είναι απλή. Αν θέλεις να «ανήκεις», να θεωρείσαι «πρωτοπόρος», χρειάζεσαι το τελευταίο τους δημιούργημα. Και αν δεν το έχεις; Είσαι εκτός. Δεν έχει σημασία αν το προηγούμενο μοντέλο σου λειτουργεί ακόμα τέλεια. Όταν όμως τα νέα iPhones κοστίζουν όσο δύο μισθοί, ξαφνικά το «ανήκειν» γίνεται πολυτέλεια. Και πολλοί μένουν απ’ έξω, νιώθοντας πιο μακριά από την «πρόοδο» από ποτέ.
Η τεχνολογία, θα έλεγες, φτιάχτηκε για να λύνει προβλήματα. Αλλά στις μέρες μας μοιάζει να δημιουργεί περισσότερα. Οι μεγάλες εταιρείες ξέρουν πώς να καλλιεργούν την ανασφάλεια. Σε πείθουν ότι το κινητό σου, που λειτουργεί άψογα, είναι ξεπερασμένο. Ότι αν δεν αναβαθμιστείς, μένεις πίσω. Δεν αγοράζεις το νέο μοντέλο επειδή το χρειάζεσαι. Το παίρνεις για να μην αισθάνεσαι «παρωχημένος». Και έτσι, το παιχνίδι συνεχίζεται.
Ας μην κοροϊδευόμαστε. Ένα iPhone δεν είναι απλώς μια συσκευή. Είναι το νέο σύμβολο κύρους. Σαν τα πολυτελή ρολόγια κάποτε ή τα αυτοκίνητα, με τα οποία έκαναν επίδειξη πλούτου. Σήμερα, αν το smartphone σου δεν είναι «το τελευταίο», το μήνυμα είναι σαφές. Δεν ανήκεις στην ελίτ. Και όσο οι συσκευές γίνονται πιο ακριβές, τόσο μεγαλώνει το χάσμα ανάμεσα σε αυτούς που μπορούν να τις αποκτήσουν και σε αυτούς που δεν μπορούν.
Ο καταναλωτής βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Από τη μια, θέλει να αισθάνεται μέρος της εποχής του. Από την άλλη, δεν αντέχει να ακολουθεί τις εξωφρενικές τιμές. Η πίεση, η διαφήμιση, η κοινωνική επιβεβαίωση, τον εγκλωβίζουν σε έναν ατελείωτο κύκλο καταναλωτισμού. Και έτσι, η τεχνολογία -αντί για εργαλείο- γίνεται βαρίδι.
Το ερώτημα είναι ξεκάθαρο: Πρέπει η τεχνολογία να είναι για λίγους; Τα smartphones δεν είναι πια πολυτέλεια. Είναι απαραίτητα για τη δουλειά, την επικοινωνία, την εκπαίδευση. Αντί οι εταιρείες να επιτείνουν την ανισότητα, μήπως ήρθε η ώρα να κάνουν τα προϊόντα τους προσιτά; Η Apple μας υπενθυμίζει κάθε χρόνο ότι η τεχνολογία δεν είναι πια μόνο εργαλείο. Είναι ο καθρέφτης των κοινωνικών μας διαφορών. Και ίσως να ήρθε η στιγμή να σκεφτούμε την πρόοδο διαφορετικά. Όχι ως προνόμιο λίγων, αλλά ως δικαίωμα όλων.
Εφημερίδα Απογευματινή-
ΓΡΑΦΕΙ
ο Μητροπολίτης Σιγκαπούρης και Νοτίου Ασίας Κωνσταντίνος
