Η συζήτηση γύρω από την αντιμετώπιση της ευλογιάς των προβάτων επανέρχεται με ένταση, καθώς η επιζωοτία που πλήττει την ελληνική κτηνοτροφία από τον Αύγουστο του 2024 δεν δείχνει σημάδια κάμψης. Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 275.000 αιγοπρόβατα έχουν θανατωθεί στο πλαίσιο της στρατηγικής εκρίζωσης.
Ωστόσο, η πρόταση για εμβολιασμό των ζώων προκαλεί έντονο προβληματισμό και κάθετη αντίδραση από πλευράς επιστημονικών και κυβερνητικών φορέων.
“Ο εμβολιασμός δεν είναι λύση, είναι παγίδα”
Στελέχη του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), μιλώντας στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, τάσσονται ξεκάθαρα κατά του εμβολιασμού, τονίζοντας πως:
«Η επιλογή του εμβολιασμού δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη ούτε εμπορικά βιώσιμη. Αντίθετα, ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την εξαγωγική ναυαρχίδα της χώρας, τη φέτα ΠΟΠ, και συνολικά για την ελληνική αιγοπροβατοτροφία».
Σύμφωνα με τα ίδια στελέχη, καμία χώρα της Ε.Ε. δεν έχει προχωρήσει σε εμβολιασμό για την ευλογιά, ενώ η πιθανότητα να γίνει η Ελλάδα “πειραματόζωο”, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν, ενέχει δυσανάλογο ρίσκο σε σχέση με το προσδοκώμενο όφελος.
Αρσένου: “Δεν υπάρχουν εγκεκριμένα εμβόλια για την Ευρώπη”
Την ίδια άποψη συμμερίζεται και ο καθηγητής Γεώργιος Αρσένου, Διευθυντής του Εργαστηρίου Ζωικής Παραγωγής & Προστασίας Περιβάλλοντος του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ. Ο κ. Αρσένου δηλώνει:
«Στην Ευρώπη δεν υπάρχουν εγκεκριμένα εμβόλια για την ευλογιά των προβάτων. Ορισμένα εμβόλια χρησιμοποιούνται σε ενδημικές περιοχές εκτός Ε.Ε., αλλά δεν έχουν εγκριθεί από την EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων)».
Επιπλέον, σημειώνει ότι δεν έχουν περάσει από δοκιμές ασφάλειας και δεν πληρούν τις προδιαγραφές της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Η Τουρκία, παρότι εφαρμόζει εμβολιασμούς εδώ και μία δεκαετία, δεν έχει καταφέρει να εξαλείψει την ασθένεια, με την ευλογιά να παραμένει ενδημική.
Κίνδυνος για τη φέτα ΠΟΠ και τις εξαγωγές 1 δισ. ευρώ
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η πιθανή απώλεια του καθεστώτος “ελεύθερης χώρας από ευλογιά”, το οποίο διατηρεί η Ελλάδα. Ο εμβολιασμός θα μπορούσε να προκαλέσει περιορισμούς στις εξαγωγές και να επιδράσει καταλυτικά στην εικόνα του ελληνικού ζωικού κεφαλαίου στο εξωτερικό.
«Η φέτα ΠΟΠ είναι προϊόν στρατηγικής σημασίας με εξαγωγές που ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ ετησίως. Μόνο για το 2024, οι εξαγωγές άγγιξαν τα 785 εκατ. ευρώ», επισημαίνουν στελέχη του ΥΠΑΑΤ.
Ήδη, χώρες όπως η Σερβία έχουν απαγορεύσει την εισαγωγή ελληνικών αιγοπροβατοτροφικών προϊόντων. Με τον εμβολιασμό, χώρες που δεν εφαρμόζουν την αρχή της “περιφερειοποίησης” θα μπορούσαν να μπλοκάρουν τα ελληνικά προϊόντα συνολικά.
Η αποκατάσταση της εξαγωγικής ελευθερίας θα απαιτούσε 8-10 χρόνια, χρονικό διάστημα που – όπως σημειώνουν – καμία οικονομία δεν μπορεί να αντέξει.
Ανύπαρκτο τεστ DIVA και κίνδυνος μαζικών θανατώσεων
Ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα είναι η απουσία ενός αξιόπιστου τεστ DIVA (Differentiating Infected from Vaccinated Animals). Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να διακριθεί αν ένα ζώο φέρει αντισώματα λόγω νόσησης ή λόγω εμβολιασμού.
Ως αποτέλεσμα, οποιοδήποτε θετικό δείγμα θα μπορούσε να οδηγήσει σε σφαγή ολόκληρου του κοπαδιού, ανεξαρτήτως εμβολιαστικής κατάστασης.
Ο εμβολιασμός δεν υποκαθιστά τα μέτρα – και προσθέτει κόστος
Τα στελέχη του ΥΠΑΑΤ υπογραμμίζουν ότι, ακόμη και αν εφαρμοζόταν, ο εμβολιασμός δεν καταργεί τα υπάρχοντα μέτρα εκρίζωσης. Θανατώσεις, απολυμάνσεις, περιορισμοί μετακινήσεων και έλεγχοι παραμένουν απαραίτητα.
Αντιθέτως, η εφαρμογή εμβολιασμού θα προσθέσει επιπλέον γραφειοκρατία και σύγχυση, χωρίς να προσφέρει ουσιαστικό όφελος. Ταυτόχρονα, η κάλυψη του 75% του πληθυσμού των αιγοπροβάτων (για να θεωρηθεί αποτελεσματικός) θα απαιτούσε εκατομμύρια δόσεις, τεράστιους πόρους και ανθρώπινο δυναμικό που δεν υπάρχουν.
Ανθρώπινος παράγοντας και έλλειψη ιχνηλάτησης
Τέλος, ο κ. Αρσένου επεσήμανε ότι η μετάδοση της νόσου είναι ανθρωπογενής, με τους κτηνοτρόφους και τους επαγγελματίες του χώρου να φέρουν την κύρια ευθύνη για την εφαρμογή των μέτρων βιοασφάλειας:
«Δεν υπάρχει ιχνηλάτηση για το ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει από τις εκτροφές. Η μη εφαρμογή των πρωτοκόλλων είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα».
Η στρατηγική εκρίζωσης παραμένει ο μόνος ασφαλής δρόμος
Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και οι ειδικοί του κλάδου συμφωνούν ότι η συνέχιση της στρατηγικής εκρίζωσης είναι αυτή τη στιγμή η μόνη ασφαλής και ρεαλιστική λύση.
«Ο εμβολιασμός είναι ένα πολιτικό στοίχημα με απρόβλεπτο κόστος. Η Ελλάδα δεν μπορεί να θυσιάσει τη φέτα και την κτηνοτροφία της για ένα αβέβαιο αποτέλεσμα», καταλήγουν.
