Ιωάννα Κωσταδήμα
Σε αγώνα δρόμου για να αποτρέψει τον εφιάλτη της λειψυδρίας στην πρωτεύουσα έχει επιδοθεί η κυβέρνηση, καταλήγοντας -έπειτα από εβδομάδες πυκνών διαβουλεύσεων- σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο τριών φάσεων που θα αποτελέσει τη «γραμμή άμυνας» της Αττικής. Οι επίσημες ανακοινώσεις για το πακέτο έργων και παρεμβάσεων, που φιλοδοξεί να εξασφαλίσει την επάρκεια νερού για τα επόμενα χρόνια, αναμένονται έως τα τέλη Οκτωβρίου στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου.
Κρίσιμη σύσκεψη
Το στίγμα της κυβερνητικής στρατηγικής δόθηκε στην κρίσιμη σύσκεψη της Δευτέρας στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, με τη συμμετοχή του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη, του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου, του γενικού γραμματέα Υδάτων, Πέτρου Βαρελίδη, και της διοίκησης της ΕΥΔΑΠ, Γιώργου Στεργίου και Χάρη Σαχίνη. Σύμφωνα με πληροφορίες, το κλίμα στη συνάντηση ήταν θετικό και οι εμπλεκόμενοι φορείς συμφώνησαν σε ένα σχέδιο παρεμβάσεων που θα υλοποιηθεί σε τρεις φάσεις: βραχυπρόθεσμα μέτρα άμεσης ενίσχυσης, μεσοπρόθεσμες υποδομές και μακροπρόθεσμες στρατηγικές επενδύσεις.
398 εκατ. κ.μ. νερού στους τέσσερις ταμιευτήρες της Αττικής (Εύηνος, Μαραθώνας, Μόρνος και Υλίκη) στις αρχές Οκτωβρίου από 1,1 δισ. κ.μ. τον Οκτώβριο του 2022
Η ανάγκη για ένα τέτοιο σχέδιο αναδεικνύεται από τα ανησυχητικά δεδομένα για τα υδάτινα αποθέματα. Στις αρχές Οκτωβρίου οι τέσσερις ταμιευτήρες της Αττικής -Εύηνος, Μαραθώνας, Μόρνος και Υλίκη- διέθεταν συνολικά μόλις 398 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, εκ των οποίων 173 εκατ. κ.μ. βρίσκονται στον Μόρνο, τον βασικό υδροδοτικό ταμιευτήρα. Πέρυσι την ίδια περίοδο τα αποθέματα ήταν 630 εκατ. κ.μ., ενώ τον Οκτώβριο του 2022 έφταναν το 1,1 δισεκατομμύριο κ.μ. Ο πρόεδρος της ΕΥΔΑΠ, Γιώργος Στεργίου, χαρακτήρισε την κατάσταση «οριακή», επισημαίνοντας ότι «με τα σημερινά δεδομένα, τα διαθέσιμα αποθέματα επαρκούν για έναν χρόνο ακόμη και χωρίς βροχοπτώσεις», στέλνοντας μήνυμα για άμεση δράση.
Αναλυτικά:
1. Η πρώτη φάση του σχεδίου επικεντρώνεται σε παρεμβάσεις που μπορούν να ενισχύσουν γρήγορα τα διαθέσιμα αποθέματα και να λειτουργήσουν ως «ανάσα χρόνου». Ενδεικτικά, στην καρδιά αυτής της στρατηγικής φαίνεται ότι βρίσκονται οι νέες γεωτρήσεις στην περιοχή των Ούγγρων, κοντά στην Παραλίμνη και στην Ανατολική Υλίκη, που αναμένεται να αποδώσουν περίπου 50 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.
50 εκατ. κ.μ. η ετήσια παραγωγή νερού των νέων γεωτρήσεων στην περιοχή των Ούγγρων (κοντά σε Παραλίμνη και Ανατολική Υλίκη)
2. Η δεύτερη φάση του σχεδίου αφορά μεσοπρόθεσμα έργα που μπορούν να δώσουν νέα «εργαλεία» στο υδροδοτικό σύστημα. Κεντρική θέση κατέχουν οι μονάδες αφαλάτωσης -προσωρινές ή μόνιμες- με στόχο την παραγωγή 150.000 έως 200.000 κυβικών μέτρων ημερησίως. Η περιοχή της Θίσβης στη Βοιωτία αναδεικνύεται ως η επικρατέστερη επιλογή, καθώς βρίσκεται μόλις 10 χιλιόμετρα από τον αγωγό που συνδέεται με τον ταμιευτήρα του Μόρνου, επιτρέποντας την ένταξη του παραγόμενου νερού χωρίς σημαντικές νέες υποδομές. Οι αφαλατώσεις θεωρούνται κρίσιμη στρατηγική εφεδρεία, ικανή να ενεργοποιείται σε περιόδους παρατεταμένης ανομβρίας ή κρίσεων.
150.000-200.000 κ.μ. ημερησίως η παραγωγή από τις μονάδες αφαλάτωσης
3. Η τρίτη φάση αφορά τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές επενδύσεις που μπορούν να αλλάξουν ριζικά το υδροδοτικό μέλλον της Αττικής. Στο επίκεντρο βρίσκεται το έργο σύνδεσης της λίμνης Κρεμαστών -της μεγαλύτερης τεχνητής λίμνης της χώρας- με τον ταμιευτήρα του Εύηνου. Το σχέδιο περιλαμβάνει δύο σήραγγες μεταφοράς νερού, μία μήκους 12 χιλιομέτρων από τον Κρικελοπόταμο και μία 7 χιλιομέτρων από τον Καρπενησιώτη. Μέσω αυτών θα αξιοποιηθούν υδατικοί πόροι που σήμερα παραμένουν αναξιοποίητοι, προσφέροντας κρίσιμη εφεδρεία σε περιόδους ξηρασίας. Το έργο, με εκτιμώμενο κόστος 500 εκατ. ευρώ, έχει ήδη ολοκληρωμένη προμελέτη και, εφόσον ξεκινήσει σύντομα, η πρώτη φάση εκτιμάται ότι μπορεί να ολοκληρωθεί έως το 2028-2029.
12+7 χλμ. το μήκος των δύο σηράγγων μεταφοράς νερού από Κρικελοπόταμο και Καρπενησιώτη
Κώδωνας κίνδυνου
Ο συνολικός προϋπολογισμός για την υλοποίηση των τριών βασικών αξόνων του σχεδίου -από τις γεωτρήσεις και τις μονάδες αφαλάτωσης έως το έργο σύνδεσης της λίμνης Κρεμαστών- εκτιμάται ότι προσεγγίζει τα 700 εκατομμύρια ευρώ. Ο πρόεδρος της ΕΥΔΑΠ, Γιώργος Στεργίου, μιλώντας στα Παραπολιτικά 90,1 FM, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, τονίζοντας ότι «με τα σημερινά δεδομένα, τα διαθέσιμα αποθέματα επαρκούν για περίπου έναν χρόνο, ακόμη και αν δεν πέσει ούτε μία σταγόνα βροχής», υπογραμμίζοντας την ανάγκη άμεσης κινητοποίησης και επιτάχυνσης των έργων.
Πάντως, ολόκληρη η χώρα θα χρειαστεί να επενδύσει πάνω από 10 δισ. ευρώ έως το 2030 για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και την ανάπτυξη των απαιτούμενων υποδομών, με το ερώτημα της χρηματοδότησης να παραμένει ανοιχτό. Με δεδομένο ότι ο κρατικός προϋπολογισμός δεν διαθέτει επαρκές δημοσιονομικό περιθώριο, το ΥΠΕΝ και η ΕΥΔΑΠ εξετάζουν λύσεις που περιλαμβάνουν τη μόχλευση ευρωπαϊκών ταμείων, την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων και την ενισχυμένη συμμετοχή των παρόχων.
Σε δεύτερο χρόνο στο προσκήνιο αναμένεται να επανέλθει και η συζήτηση για την αναδιοργάνωση των φορέων διαχείρισης των υδάτων. Το σχέδιο για τη δημιουργία ενός ενιαίου φορέα, που θα συγκέντρωνε όλες τις αρμοδιότητες και θα αναλάμβανε τον κεντρικό σχεδιασμό, έχει προς το παρόν «παγώσει» λόγω θεσμικών και οργανωτικών δυσκολιών. Ωστόσο, θεωρείται πως η συγκέντρωση των αρμοδιοτήτων είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική εποπτεία του συστήματος, όπως τόνισε πρόσφατα ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης.
Με τις πρώτες σταγόνες της φετινής βροχόπτωσης να έχουν πέσει, το βλέμμα στρέφεται τώρα στις ανακοινώσεις της κυβέρνησης εντός του Οκτωβρίου. Το πολυεπίπεδο σχέδιο που επεξεργάζονται ΥΠΕΝ και ΕΥΔΑΠ αποτελεί την πιο συντονισμένη προσπάθεια των τελευταίων ετών για να διασφαλιστεί ότι η Αττική δεν θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη κρίση λειψυδρίας – ένα στοίχημα που η πρωτεύουσα δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει.
– Παρά τις πολλές βροχές που προκάλεσαν τις τελευταίες ημέρες τα δύο βαρομετρικά χαμηλά τα οποία πέρασαν από τη χώρα, στον Μόρνο τα ύψη βροχής δεν ξεπέρασαν τα 40 χιλιοστά. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τον μετεωρολόγο Νίκο Καντερέ, «βαρομετρικά χαμηλά που έρχονται από τα δυτικά πρέπει να είναι πολύ ισχυρά για να ξεπεράσουν δύο τρεις ορεινούς όγκους, όπως της Αιτωλοακαρνανίας και των νησιών του Ιονίου, ώστε να πέσουν πολλά νερά στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης απορροής του Μόρνου».
Εφημερίδα Απογευματινή
