Μία νέα διεθνής επιστηµονική έρευνα, που πραγµατοποιήθηκε από το Karolinska Institutet στη Σουηδία, αποκαλύπτει πως οι κακές συνήθειες ύπνου δεν επηρεάζουν µόνο την καθηµερινή µας ενέργεια, αλλά µπορεί να επιταχύνουν τη βιολογική γήρανση του εγκεφάλου. Η µελέτη, που βασίστηκε σε µαγνητικές τοµογραφίες εγκεφάλου και δεδοµένα ύπνου από περισσότερα από 27.000 άτοµα ηλικίας 40 έως 70 ετών, έδειξε ότι όσοι κοιµούνται λιγότερο ή έχουν διαταραγµένο ύπνο εµφανίζουν εγκέφαλους που φαίνονται έως και ένα χρόνο µεγαλύτεροι από την πραγµατική τους ηλικία.
Πέντε παράγοντες
Οι ερευνητές τόνισαν ότι ο ύπνος αποτελεί ένα πολύπλοκο και ζωτικό βιολογικό φαινόµενο, το οποίο παίζει ρόλο-κλειδί στην ανανέωση των εγκεφαλικών κυττάρων και την προστασία από νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Πέντε βασικοί παράγοντες ύπνου εξετάστηκαν: ο χρονότυπος (πρωινός ή βραδινός), η διάρκεια ύπνου, η ύπαρξη αϋπνίας, το ροχαλητό και η υπνηλία κατά τη διάρκεια της ηµέρας.
Οπως εξηγεί µιλώντας στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή» η νευρολόγος Αναστασία Νικολακοπούλου, «η σηµασία του ύπνου για την υγεία και λειτουργία του εγκεφάλου είναι µεγάλη, γιατί κατά τη διάρκειά του συµβαίνουν διεργασίες, όπως η εκκαθάριση και αποβολή των άχρηστων ουσιών που συσσωρεύονται κατά την ηµέρα, η ρύθµιση του µεταβολισµού και των ορµονών, η ρύθµιση της ανοσολογικής λειτουργίας, αλλά και η ενοποίηση της µνήµης». Οπως επισηµαίνει, η κακή ποιότητα ύπνου έχει συνδεθεί µε τη γήρανση του εγκεφάλου και, ως εκ τούτου, µε αυξηµένο κίνδυνο άνοιας και γνωστικής έκπτωσης. «∆ιαταραχές όπως ο διακοπτόµενος ύπνος, η πρόωρη αφύπνιση και η υπνική άπνοια οδηγούν σε συσσώρευση τοξικών ουσιών στον εγκέφαλο, οι οποίες προκαλούν νευροεκφύλιση και βλάπτουν επιπλέον το καρδιοαγγειακό σύστηµα, επηρεάζοντας περαιτέρω την οξυγόνωση και τη θρέψη του εγκεφάλου», προσθέτει.
Τα αποτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι οι άνθρωποι µε πιο υγιή προφίλ ύπνου είχαν εγκέφαλους που ταιριάζουν µε την ηλικία τους, ενώ οι κακές συνήθειες ύπνου συνδέονταν µε σηµαντική επιτάχυνση της εγκεφαλικής γήρανσης. Η µελέτη επεσήµανε επίσης τον ρόλο της φλεγµονής που αυξάνεται λόγω κακού ύπνου και µπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο, ενώ αναφέρθηκε και η δυσλειτουργία του γλυµφατικού συστήµατος, το οποίο καθαρίζει τον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια του ύπνου.
∆οµικές αλλοιώσεις
Σύµφωνα µε τη δρα Νικολακοπούλου, όταν λέµε ότι ο εγκέφαλος «γερνάει» πιο γρήγορα, εννοούµε βιολογικές και δοµικές αλλοιώσεις. «Η γήρανση του εγκεφάλου µετράται µε την εγκεφαλική ατροφία, την απώλεια όγκου εγκεφαλικής ουσίας, τη λέπτυνση του φλοιού, τον µειωµένο όγκο του ιππόκαµπου, τη µείωση της λευκής ουσίας και την αύξηση του όγκου των κοιλιών του εγκεφάλου», εξηγεί. Ολα αυτά, όπως σηµειώνει, έχουν συσχετιστεί µε την κακή ποιότητα ύπνου, καθώς και µε τη συστηµατική φλεγµονή. «Η άνοια, που σχετίζεται µε τις παραπάνω αλλοιώσεις, προκαλεί και δυσλειτουργία του κιρκάδιου ρυθµού, δηλαδή του φυσικού κύκλου ύπνου-αφύπνισης», καταλήγει.
Οι ειδικοί υπογραµµίζουν ότι παρότι η γήρανση του εγκεφάλου είναι αναπόφευκτη, η ποιότητα και η διάρκεια του ύπνου µας µπορούν να επηρεάσουν σηµαντικά την υγεία του εγκεφάλου και την πρόληψη νευροεκφυλιστικών νοσηµάτων.
Το µήνυµα της έρευνας είναι ξεκάθαρο: η βελτίωση των συνηθειών ύπνου, µέσω απλών µέτρων, όπως η τήρηση σταθερού προγράµµατος, η αποφυγή καφεΐνης και η δηµιουργία ήσυχου περιβάλλοντος, µπορεί να συµβάλει στην προστασία της εγκεφαλικής υγείας και στη διατήρηση της νοητικής µας λειτουργίας για περισσότερα χρόνια.
Συµβουλές
Στο ίδιο πνεύµα, η δρ Νικολακοπούλου δίνει συγκεκριµένες πρακτικές συµβουλές: «Η σωστή υγιεινή του ύπνου περιλαµβάνει το να κοιµόµαστε σε σταθερή ώρα, να αποφεύγουµε τον παρατεταµένο ύπνο το µεσηµέρι, να χαλαρώνουµε το βράδυ και να αποφεύγουµε την κατανάλωση βαριών γευµάτων ή δείπνου αργά. Επίσης, πρέπει να αποφεύγεται η παραµονή σε οθόνες -κινητό ή υπολογιστή- καθώς ενεργοποιούν τον εγκέφαλο και δυσκολεύουν την έλευση του ύπνου». Η νευρολόγος τονίζει ακόµη τη σηµασία του σκοτεινού, ήσυχου και δροσερού περιβάλλοντος ύπνου, αλλά και της αποφυγής καφεΐνης και αλκοόλ προ ύπνου. Τέλος, «είναι σηµαντικό να αντιµετωπίζονται οι υπνικές διαταραχές και η υπνική άπνοια µε τη βοήθεια ειδικού και µελέτη ύπνου, όπου είναι απαραίτητο».
ΤΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΑΣ ΤΣΙΠΗ
Κυριακάτικη Απογευματινή
