Μια νέα πρωτοβουλία για την ενίσχυση της προσπάθειας κατά της εμπορίας ανθρώπων παρουσίασε πρόσφατα το ΚΜΟΠ – Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) και τον οργανισμό SolidarityNow. Πρόκειται για επτά πρακτικούς οδηγούς τσέπης, που στοχεύουν να παρέχουν άμεση καθοδήγηση σε επαγγελματίες πρώτης γραμμής για την αναγνώριση και προστασία πιθανών θυμάτων εμπορίας ανθρώπων.
Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση επαγγελματικών ομάδων
Η έκδοση των οδηγών έχει ως στόχο να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες που, λόγω της εργασίας τους, είναι πιθανό να έρθουν σε επαφή με θύματα εμπορίας ανθρώπων. Οι οδηγοί βοηθούν στην αναγνώριση ενδείξεων και στην άμεση ενημέρωση των αρμόδιων αρχών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, στην Ευρώπη καταγράφηκαν 10.793 θύματα το 2023, ενώ παγκοσμίως το 2022 ο αριθμός ανήλθε σε 74.785. Στην Ελλάδα, όπου οι αναφορές παρουσιάζουν αυξητική πορεία μετά τη δημιουργία του Εθνικού Μηχανισμού Αναφοράς για την Προστασία Θυμάτων Εμπορίας Ανθρώπων, καταγράφηκαν 533 θύματα το 2023 και 465 το 2024.
Εξειδικευμένοι οδηγοί για κάθε επαγγελματικό κλάδο
Κάθε οδηγός περιλαμβάνει χρήσιμες, συνοπτικές και εφαρμόσιμες πληροφορίες που βοηθούν τους επαγγελματίες να εντοπίζουν ύποπτες περιπτώσεις, να ενεργούν με ασφάλεια και σεβασμό και να ενημερώνουν εγκαίρως τους αρμόδιους φορείς.
Οι οδηγοί απευθύνονται σε διαφορετικούς κλάδους, μεταξύ των οποίων:
Εκπαίδευση
Επιθεώρηση Εργασίας
Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης
Τουρισμός
Θαλάσσιες μεταφορές
Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
Αερομεταφορές
Η εργασιακή εκμετάλλευση κυρίαρχη μορφή εμπορίας
Όπως αναφέρει η έκθεση του Εθνικού Μηχανισμού Αναφοράς (ΕΜΑ) για το 2024, 465 νέες περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων καταγράφηκαν μέσα στη χρονιά. Για πρώτη φορά από το 2019, η εργασιακή εκμετάλλευση αναδείχθηκε ως η επικρατούσα μορφή με 214 περιπτώσεις συνολικά.
Η πλειονότητα των περιστατικών αφορούσε εκμετάλλευση στην οικιακή εργασία (84 περιπτώσεις) και στον αγροτικό τομέα (78 περιπτώσεις). Η αύξηση αυτή ευθυγραμμίζεται με τη γενικότερη τάση ανόδου που παρατηρείται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε ό,τι αφορά το φύλο των θυμάτων, οι γυναίκες κατέγραψαν ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά (96 περιπτώσεις) σε σχέση με τους άνδρες (80 περιπτώσεις). Οι γυναίκες εντοπίστηκαν κυρίως ως οικιακές βοηθοί ή φροντίστριες, ενώ οι άνδρες εργάζονταν κυρίως σε αγροτικές εργασίες.
Αστυνομικές επιχειρήσεις και εντοπισμός θυμάτων
Οι ελληνικές αρχές συνέβαλαν καθοριστικά στον εντοπισμό θυμάτων μέσω οργανωμένων αστυνομικών επιχειρήσεων που στόχευαν στη σύλληψη δραστών και απελευθέρωση θυμάτων. Σε 20 περιπτώσεις καταγράφηκε συμμετοχή της Επιθεώρησης Εργασίας, ενώ τρεις μεγάλες επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ. οδήγησαν στην εξάρθρωση κυκλωμάτων αλλοδαπών δραστών που εκμεταλλεύονταν πολίτες τρίτων χωρών σε αγροτικές περιοχές.
Σεξουαλική εκμετάλλευση και αναγκαστική επαιτεία
Αναφορικά με τις 22 περιπτώσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης που καταγράφηκαν στην Ελλάδα, οκτώ γυναίκες προέρχονταν από χώρες της Νότιας Αμερικής (Κολομβία, Βραζιλία, Βενεζουέλα). Οι γυναίκες αυτές εντοπίστηκαν ύστερα από επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ. Το φαινόμενο είχε παρατηρηθεί και το προηγούμενο έτος, παραμένοντας ωστόσο σε μειωμένη ένταση το 2024.
Όσον αφορά την αναγκαστική επαιτεία ανηλίκων, η πλειονότητα των θυμάτων ήταν παιδιά ελληνικής ιθαγένειας, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΜΑ.
«Ένα σημαντικό εργαλείο για την άμεση δράση»
Η Νεφέλη Παπαγιαννάκου, Senior Project Manager του ΚΜΟΠ, δήλωσε ότι οι οδηγοί τσέπης αποτελούν
«ένα ουσιαστικό βήμα για την ενίσχυση της ετοιμότητας και της αποτελεσματικότητας των επαγγελματιών στον εντοπισμό ενδείξεων εμπορίας ανθρώπων».
Όπως πρόσθεσε, οι οδηγοί «προσφέρουν άμεσες και πρακτικές πληροφορίες προσαρμοσμένες στις ανάγκες κάθε κλάδου, ενδυναμώνοντας τους επαγγελματίες και ενισχύοντας τη συνεργασία για την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας».
Ενδείξεις που μπορούν να κινητοποιήσουν τους πολίτες
Οι ειδικοί τονίζουν ότι υπάρχουν σημάδια τα οποία μπορεί να υποδηλώνουν πιθανή εμπορία ανθρώπων. Ενδεικτικά, αν ένα άτομο:
συνοδεύεται από κάποιον που φαίνεται να το ελέγχει,
αγνοεί σε ποια πόλη βρίσκεται,
δεν μιλά ελληνικά, αλλά γνωρίζει λέξεις σχετικές με την εργασία του,
φέρει σημάδια κακοποίησης,
φαίνεται υπό την επήρεια ουσιών,
δεν διαθέτει ταυτότητα ή διαβατήριο,
ή δίνει απαντήσεις που μοιάζουν υπαγορευμένες,
τότε είναι σημαντικό οι πολίτες να ειδοποιήσουν τις αρμόδιες αρχές.
Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία “Procap”
Οι οδηγοί τσέπης αποτελούν μέρος της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας «Procap – Προστασία θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, ανάπτυξη ικανοτήτων και υποστήριξη σε βασικούς κοινωνικούς εταίρους», την οποία συντονίζει το ΚΜΟΠ, σε συνεργασία με το ΕΚΚΑ και το SolidarityNow. Το έργο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του προγράμματος Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης 2021–2027.
