ΤΗΣ ΧΡΥΣΑΣ ΠΑΛΙΕΡΑΚΗ
Στην Ελλάδα, η σχέση µε το σώµα και η αυτοεικόνα αποτελούν πεδίo έντονης κοινωνικής και ψυχολογικής σύγκρουσης. Από τη µία, το ιδανικό σώµα, όπως παρουσιάζεται από τα µέσα ενηµέρωσης και τις διαφηµίσεις, συχνά προβάλλει µια εικόνα «σκηνοθετηµένης τελειότητας». Από την άλλη, πολλοί νέοι βιώνουν έντονη δυσαρέσκεια για το δικό τους σώµα, επιδιώκοντας διαρκώς να το προσαρµόσουν σε πρότυπα που συχνά είναι ανέφικτα ή ακόµη και επιβλαβή.
Ερευνες στην Ελλάδα αποκαλύπτουν το βάθος του φαινοµένου. Σε δείγµα Ελλήνων που συµµετείχαν σε προγράµµατα άσκησης και φυσικής κατάστασης βρέθηκε ότι το social physique anxiety (άγχος για το πώς φαίνεται το σώµα στους άλλους) συνδέεται αρνητικά µε την αυτοεκτίµηση και την ικανοποίηση από την εικόνα σώµατος.
Σύµφωνα µε τη µελέτη που δηµοσιεύτηκε στο «EJCOP Journal», η δυσαρέσκεια για το σώµα σε έφηβους και ενήλικους σχετίζεται µε αυξηµένο υπαρξιακό άγχος και µειωµένη ικανοποίηση από τη ζωή, δείχνοντας πως η εικόνα σώµατος είναι βαθύτατα ψυχολογική υπόθεση.
Επιπλέον, σε έρευνα που δηµοσιεύθηκε στο «PubMed», και αφορά γυναίκες στην Ελλάδα, αναδείχθηκε ότι αρνητικά σχόλια από γονείς ή συντρόφους, πίεση από το φιλικό περιβάλλον, αλλά και οι επιδράσεις των social media συµβάλλουν σε αισθήµατα αµφιβολίας, υπερβολικής διατροφικής καταστολής, υπερβολικής άσκησης ή και σκέψεις για αισθητικές επεµβάσεις.
Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν ότι στην ελληνική πραγµατικότητα δεν πρόκειται απλά για «κινήσεις µόδας» γύρω από το σώµα· υπάρχει µια πραγµατική ψυχολογική ένταση, που σε ορισµένες περιπτώσεις οδηγεί σε διατροφικές διαταραχές ή άλλες µορφές δυσφορίας.
Μια νέα µατιά
Πριν φτάσουµε στις λεγόµενες «γρήγορες λύσεις» για απώλεια βάρους, έχει ενδιαφέρον να δούµε πώς οι ίδιοι οι ειδικοί αντιλαµβάνονται σήµερα τη σχέση των Ελλήνων µε το φαγητό και το σώµα τους. Η Μαρίνα Μουρατίδη, διαιτολόγος – διατροφολόγος, από το διαιτολογικό γραφείο The Nutress, µιλάει στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή» και αποκαλύπτει ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται µια σταδιακή αλλαγή προς πιο συνειδητές επιλογές. «Οι άνθρωποι που έρχονται στο γραφείο δεν αναζητούν πλέον µόνο τη “γρήγορη δίαιτα”, αλλά ενδιαφέρονται για µια πιο υγιή και βιώσιµη σχέση µε το φαγητό. Υπάρχει µεγαλύτερη ευαισθητοποίηση γύρω από τη συναισθηµατική πείνα, την εικόνα σώµατος και τη διατροφή ως τρόπο ζωής», λέει, προσθέτοντας όµως ότι «η ανάγκη για άµεσα αποτελέσµατα παραµένει και συχνά δυσκολεύει τη µακροπρόθεσµη αλλαγή».
Η ίδια παρατηρεί ότι η σχέση των Ελλήνων µε το σώµα τους είναι συχνά αντιφατική. «Από τη µία υπάρχει µεγαλύτερη αποδοχή της διαφορετικότητας, από την άλλη τα πρότυπα του “τέλειου σώµατος” εξακολουθούν να επηρεάζουν έντονα. Πολλοί προσεγγίζουν τη διατροφή τους µε ενοχές ή πίεση, αντί µε φροντίδα. Η αλλαγή ξεκινά όταν κάποιος µάθει να ακούει το σώµα του και να το σέβεται, αντί να το πολεµά», υπογραµµίζει.
Η κ. Μουρατίδη επισηµαίνει επίσης ότι η ιατρική παρέµβαση, είτε πρόκειται για φάρµακα είτε για βαριατρικές επεµβάσεις, έχει τη θέση της µόνο όταν υπάρχει πραγµατική ανάγκη και πάντα µε την παρακολούθηση ειδικών. «Υπάρχει όµως ο κίνδυνος να θεωρηθούν αυτά “γρήγορες λύσεις”, το “µαγικό φίλτρο” που θα λύσει τα προβλήµατα. Η απώλεια βάρους δεν είναι µόνο βιολογικό ζήτηµα, αλλά και συναισθηµατικό και κοινωνικό. Αν οι ιατρικές παρεµβάσεις δεν συνοδεύονται από αλλαγή στις συνήθειες και στη σκέψη, τα αποτελέσµατα δύσκολα διατηρούνται».
Τονίζει επίσης τη σηµασία της ψυχολογίας στην πορεία αλλαγής. Πολλοί άνθρωποι τρώνε συναισθηµατικά, µέσα στους γρήγορους ρυθµούς της ζωής, για να διαχειριστούν το άγχος, τη µοναξιά ή την κούραση. «Είναι σηµαντικό να θυµόµαστε ότι το συναισθηµατικό φαγητό δεν είναι “κακό” ή “προβληµατικό”. Είναι φυσιολογικό, αρκεί να µην αποτελεί τον µοναδικό τρόπο διαχείρισης των συναισθηµάτων µας. Η ουσία είναι να µάθουµε να τρώµε µε ενσυνειδητότητα, να αφουγκραζόµαστε το σώµα µας και να βλέπουµε τη διατροφή ως πράξη φροντίδας και αγάπης, όχι ως τιµωρία ή στέρηση».
Μέσο αποκατάστασης
Μέσα σε αυτή τη συζήτηση, η εµπειρία ανθρώπων που έχουν προχωρήσει σε βαριατρικό χειρουργείο δείχνει µια διαφορετική διάσταση του θέµατος. Η Κατερίνα Ηλιάκη, που υποβλήθηκε σε επέµβαση απώλειας βάρους, µιλά στην «Κυριακάτικη Α» και περιγράφει την απόφασή της ως βαθιά προσωπική και µακριά από κάθε έννοια «εύκολης λύσης». Οπως λέει, «η απόφαση δεν ήταν εύκολη ούτε βιαστική. Είχα περάσει πολλά χρόνια δοκιµάζοντας δίαιτες και διαφορετικές προσεγγίσεις χωρίς αποτέλεσµα σε βάθος χρόνου. Το χειρουργείο ήταν για µένα µια πράξη αυτοφροντίδας, µια ευκαιρία να ξεκινήσω ξανά µε άλλους όρους».
Η εµπειρία της δείχνει ότι η απώλεια βάρους µέσω βαριατρικής επέµβασης δεν είναι µόνο σωµατική υπόθεση, αλλά και ψυχολογική διαδικασία επαναπροσδιορισµού. «Η αλλαγή είναι µεγάλη και σε πολλά επίπεδα. Ψυχολογικά είναι µια διαδροµή που σε κάνει να γνωρίσεις ξανά τον εαυτό σου. ∆εν είναι απλώς µια αλλαγή εµφάνισης, αλλά µια εσωτερική επανεκκίνηση», σηµειώνει. Στο δικό της βλέµµα, η επέµβαση δεν λειτούργησε ως λύση µαταιοδοξίας, αλλά ως µέσο αποκατάστασης της υγείας και της αυτοπεποίθησης.
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή»
