Η ραγδαία είσοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινή ζωή και ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η Ορθόδοξη Θεολογία στην ηθική και μεταφυσική της νέας εποχής, αποτέλεσαν τον άξονα της διημερίδας «Τεχνητή Νοημοσύνη και Ορθόδοξη Θεολογία» (27–28 Νοεμβρίου), η οποία ξεκίνησε στο Σπίτι της Κύπρου / Κέντρο Πολιτισμού.
Η ορθόδοξη θεολογία ως «χώρος κριτικής θεώρησης»
Στο εναρκτήριο μήνυμά του, ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα, Σταύρος Αυγουστίδης, τόνισε ότι η τεχνολογική έκρηξη των τελευταίων ετών προκαλεί εύλογες ανησυχίες για το μέλλον του ανθρώπου και της κοινωνίας. Η Ορθόδοξη Θεολογία, σημείωσε, θέτει στο επίκεντρο το πρόσωπο, την ελευθερία και την πνευματική διάσταση του ανθρώπου – υπενθυμίζοντας ότι η τεχνολογία οφείλει να υπηρετεί τον άνθρωπο και όχι το αντίστροφο.
Ο πρέσβης υπογράμμισε ότι ο διάλογος ανάμεσα στην Τεχνητή Νοημοσύνη και την ορθόδοξη σκέψη μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός ηθικού και ανθρωποκεντρικού πλαισίου, καθώς και να απαντήσει στο βασικό ερώτημα: τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος στη νέα τεχνολογική εποχή.
«Πνευματικός οδικός χάρτης» για τον σύγχρονο άνθρωπο
Ο ειδικός γραμματέας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού της ελληνικής κυβέρνησης, Γιάννης Μαστρογεωργίου, επεσήμανε ότι η ΤΝ επηρεάζει ήδη βαθιά τον άνθρωπο ως ψυχοσωματική οντότητα. Ζήτησε σαφή διάκριση των κατάλληλων εφαρμογών της τεχνολογίας στο πλαίσιο της Εκκλησίας, τονίζοντας ότι μπορεί να λειτουργήσει ως χρήσιμο εργαλείο στην οργάνωση ενοριών και στη μετάδοση του μηνύματος.
Ωστόσο, δήλωσε επιφυλακτικός ως προς κάθε χρήση που θα επιχειρούσε να υποκαταστήσει τον ποιμένα. Η ΤΝ, είπε, μπορεί να συμβάλει κυρίως στη «ανανοηματοδότηση της ορθοδοξίας», προσφέροντας νέους τρόπους πρόσληψης του πατερικού λόγου και στηρίζοντας τον σύγχρονο άνθρωπο μέσα σε μια εποχή ταχύτατων αλλαγών.
Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου: «Η τεχνολογία δεν μετριέται με το κέρδος αλλά με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια»
Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, κ.κ. Γεώργιος, μίλησε για την αβεβαιότητα που συνοδεύει κάθε νέα εποχή. Υπενθύμισε ότι, όπως και σε παλαιότερες επαναστάσεις – βιομηχανική και επιστημονική – έτσι και σήμερα χρειάζεται προβληματισμός και κριτήριο.
Τόνισε ότι η Ορθόδοξη Πίστη μπορεί να λειτουργήσει ως πυξίδα, καθώς «η αληθινή πρόοδος μετριέται στο κατά πόσον ενισχύεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια». Η ΤΝ δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη δημιουργικότητα, το συναίσθημα ή την ηθική κρίση του ανθρώπου, σημείωσε, ξεκαθαρίζοντας ότι η τεχνολογία χρειάζεται πάντα ανθρώπινη εποπτεία.
Η Εκκλησία της Ελλάδος: «Υπάρχει φόβος και γι’ αυτό χρειάζεται διάλογος»
Ο εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών, Σεβ. Επίσκοπος Χριστουπόλεως Βαρνάβας – Θεοχάρης, ανέφερε ότι η Ιερά Σύνοδος δίνει ιδιαίτερο βάρος στο ζήτημα της τεχνολογίας. Η συζήτηση γύρω από τα ρυθμιστικά πλαίσια και τους κανόνες χρήσης της ΤΝ, όπως είπε, δείχνει ότι η κοινωνία ανησυχεί και προσπαθεί να κατανοήσει τις επιπτώσεις της. Για αυτό, κάθε ευκαιρία ανοιχτού διαλόγου είναι πολύτιμη.
Η βιοηθική προσεγγίζει την ΤΝ
Ο πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου, Κωνσταντίνος Ν. Φελλάς, τόνισε ότι, όπως οι Πατέρες διαχώρισαν θεολογία, φιλοσοφία και επιστήμη χωρίς σύγκρουση, έτσι και σήμερα ο άνθρωπος καλείται σε μια ενότητα ψυχοσωματική και ηθική απέναντι στις προκλήσεις της ΤΝ.
Η ορθόδοξη θεολογία, σημείωσε, μπορεί να προσφέρει ηθικό υπόβαθρο και να χαράξει όρια χρήσης όχι για να περιορίσει την τεχνολογία, αλλά για να τη στρέψει στην υπηρεσία του ανθρώπου.
Ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής, Χαράλαμπος Τσέκερης, συμπλήρωσε ότι παρά τον τεχνολογικό κορεσμό της εποχής μας, ο άνθρωπος αναζητά σήμερα περισσότερο από ποτέ νόημα και ταυτότητα. Η Ορθόδοξη Θεολογία, είπε, μπορεί να βοηθήσει στον πνευματικό αναστοχασμό απέναντι στις ηθικές προκλήσεις της τεχνολογίας.
Η εναρκτήρια διάλεξη: Η «σωτηριολογική ανάταξη της τεχνολογίας»
Ο διευθυντής σύνταξης του περιοδικού «Θεολογία», Αλέξανδρος Κατσιάρας, στην κεντρική ομιλία του ανέλυσε την ιστορική πορεία που οδήγησε στη σύγχρονη πεποίθηση ότι η γνώση αξίζει μόνο όταν αποδίδει πρακτικό αποτέλεσμα. Η αποθέωση της χρησιμοθηρίας, εξήγησε, οδηγεί σε μία εσφαλμένη «σωτηριολογία της τεχνικής», όπου η τεχνολογία αντιμετωπίζεται σχεδόν ως μέσο υπέρβασης της ανθρώπινης αδυναμίας ή ακόμα και του θανάτου.
Ο κ. Κατσιάρας επεσήμανε ότι η ορθόδοξη οντολογία υπενθυμίζει πως η «όντως ζωή» δεν είναι θέμα βιολογικής βελτίωσης, αλλά τρόπου υπάρξεως. Η τεχνολογία δεν αποτελεί λύτρωση· χρειάζεται επίγνωση, όρια και πνευματική νοηματοδότηση.
