Του Μητροπολίτη Σιγκαπούρης και Νότιας Ασίας Κωνσταντίνου
Πάλι βρεθήκαμε μπροστά σε εικόνες που πονάνε το μυαλό και βαραίνουν το στομάχι. Μηχανήματα, καρότσες, ανυψωτικά, μέσα στην Αγια-Σοφιά. Στον ζωντανό εκείνο ύμνο της ανθρώπινης δημιουργίας. Στην αρχόντισσα της Κωνσταντινούπολης. Στο καύχημα κάθε εποχής που μας θυμίζει ακόμη τι θα πει ιερότητα και δέος. Βέβαια, ο Τούρκος υπουργός Πολιτισμού μάς καθησύχασε: Όλα έγιναν, λέει, «με υπολογισμούς». Το μωσαϊκό δεν απειλείται, το δάπεδο είναι ασφαλές, όλα υπό έλεγχο. Ασφαλώς. Και εγώ, όταν παραπατώ πάνω σε γυαλιστερό πάτωμα, λέω πως πειραματίζομαι με την ισορροπία.
Είναι εντυπωσιακό πώς οι λαοί μπορούν να δημιουργήσουν στόλους, να κουμαντάρουν αυτοκρατορίες, να κινούν στρατούς, μα αδυνατούν να καλλιεργήσουν την πιο απλή ανθρώπινη σχέση: Τον σεβασμό προς κάτι που δεν τους ανήκει. Η Αγια-Σοφιά μοιάζει με εκείνη τη γυναίκα που κατακτήθηκε από πολλούς αλλά δεν ένιωσε ποτέ αγάπη. Όλοι την ήθελαν, κανείς δεν τη φρόντισε. Τη διεκδίκησαν σαν τρόπαιο. Ως τεκμήριο δύναμης. Ποτέ, όμως, ως πηγή αγάπης και συγκίνησης.
Ας είμαστε ειλικρινείς. Αυτός που δημιουργεί έναν τόπο μπορεί να τον πονέσει βαθιά. Μόνο εκείνος που τον ζυμώνει με τον ιδρώτα του, που ακουμπά πάνω του την ανάσα του, αντέχει να τον λατρεύει. Ο κυρίαρχος επιβάλλει κατοχή. Ο δημιουργός βλέπει αντανάκλαση. Και αυτή η ανεπανάληπτη συνάντηση τέχνης και πίστης αδικήθηκε για ακόμη μία φορά από ανθρώπους που μπέρδεψαν τη διαχείριση με τη βεβήλωση.
Ας μη φαινόμαστε άμοιροι. Και εμείς στην Ελλάδα έχουμε παρόμοιες ενοχές. Δυστυχώς, κι εμείς αφήσαμε να γκρεμιστούν αρχαία, να λερωθούν μάρμαρα, να γίνουν σημαντικά μνημεία χώροι εκδηλώσεων. Δεν κάνουμε τους σωτήρες. Αναγνωρίζουμε την ευθύνη μας χωρίς προφάσεις περί «πολιτισμένων παρεμβάσεων». Τουλάχιστον, σε εμάς έχει απομείνει η ντροπή. Να στήνεις γερανοφόρα όμως, μέσα σε μνημείο δεν είναι φροντίδα, είναι προσβολή. Είναι σαν να σπρώχνεις βυτιοφόρο στο σαλόνι για να ποτίσεις τα λουλούδια στο βάζο. Δεν χρειάζεται τεχνικό σχέδιο. Χρειάζεται ενσυναίσθηση. Κάτι δυσεύρετο, σχεδόν εξωτικό στις μέρες μας.
Οι ανακοινώσεις περί «προστατευτικών υλικών» και «αντοχών φορτίου» είναι οι νέες προσευχές μιας κοινωνίας που λατρεύει τους αριθμούς και αγνοεί τις έννοιες. Το δάπεδο αυτό δεν στηρίζει απλώς βάρος. Κρατά ιστορίες, ψαλμωδίες, πόνο, δημιουργία, μνήμες αιώνων. Και αυτά δεν μπαίνουν στη ζυγαριά. Μετρούνται σε ευαισθησία, όχι σε τόνους. Ο πολιτισμός δεν είναι δίπλωμα ή αξίωμα. Αποτελεί στάση ύπαρξης. Ούτε αποκτιέται με κανονισμούς ούτε επιβάλλεται με διατάγματα. Αν δεν τον ρούφηξες μαζί με το γάλα σου, δεν θα στον χαρίσει καμία επιτροπή αποκατάστασης.
Η Αγια-Σοφιά θα αντέξει, επειδή δεν φτιάχτηκε μόνο από πωρόλιθο, μάρμαρο και χρυσό, αλλά από ψυχή. Και η ψυχή δεν φθείρεται. Εμείς όμως, που παριστάνουμε τους θεματοφύλακες, ας κοιταχτούμε λίγο στην αντανάκλασή της. Γιατί όταν δεν σέβεσαι τα ιερά των άλλων, είναι επειδή δεν έχεις ιερό μέσα σου. Και τότε, καμιά πλατφόρμα είκοσι πέντε τόνων δε σώζει την πνευματική σου κατάρρευση.
Εφημερίδα Απογευματινή
