Με τη χρήση λεπτομερών Ψηφιακών Μοντέλων Εδάφους από το Ελληνικό Κτηματολόγιο, επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών σε συνεργασία με ερευνητές από τη Νέα Ζηλανδία χαρτογράφησαν ολόκληρη τη χώρα, αποκαλύπτοντας εκατοντάδες νέα σεισμικά ρήγματα και αποτυπώνοντας με μεγαλύτερη ακρίβεια τα ήδη γνωστά. Το αποτέλεσμα της εργασίας αυτής είναι η δημιουργία της AFG (Active Faults Greece), της πρώτης βάσης ενεργών ρηγμάτων στην Ελλάδα που βασίζεται στο σεισμικό αποτύπωμα των ρηγμάτων στο ανάγλυφο και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Scientific Data.
Η γεωλογική μηχανή πίσω από το τοπίο
Η διεθνής επιστημονική ομάδα, με συμμετοχή των Dr John Begg, Δρ Βασιλικής Μουσλοπούλου, Dr Dave Heron και Prof. Andy Nicol, επισημαίνει ότι η Ελλάδα, σφηνωμένη ανάμεσα σε Ευρασία και Αφρική, παραμορφώνεται συνεχώς λόγω των τεκτονικών κινήσεων. Τα ενεργά ρήγματα που διαμορφώνουν το ανάγλυφο παραμένουν συχνά κρυμμένα κάτω από βλάστηση, αστικά τοπία ή νεότερα ιζήματα, καθιστώντας την λεπτομερή χαρτογράφηση απαραίτητη για την κατανόηση της σεισμικής επικινδυνότητας της χώρας.
Η βάση δεδομένων AFG
Η AFG παρέχει τον πρώτο πανελλαδικό χάρτη ενεργών ρηγμάτων με κλίμακα 1:25.000, καταγράφοντας 3.815 ίχνη που ομαδοποιούνται σε 892 ρήγματα, με περισσότερα από τα μισά να χαρτογραφούνται για πρώτη φορά. Στη βάση περιλαμβάνονται επίσης 35 επιφανειακές διαρρήξεις συνδεδεμένες με ιστορικούς σεισμούς. Κάθε ρήγμα ταξινομείται ως ενεργό, πιθανώς ενεργό ή αβέβαιο, ανάλογα με την πρόσφατη παραμόρφωση του ανάγλυφου και την αναγνωρισιμότητα των ιχνών του. Περισσότερα από 2.000 ίχνη χαρακτηρίζονται ενεργά, ενώ περίπου 1.600 ως πιθανώς ενεργά, με τα περισσότερα να επηρεάζουν τη ροή ποταμών, την εναπόθεση ιζημάτων και τη διαμόρφωση των γεωμορφολογικών ορίων.
Η τεχνολογία και η εμπειρία του γεωλόγου
Η μελέτη βασίζεται σε Ψηφιακά Μοντέλα Υψομέτρου (DEMs), τα οποία επιτρέπουν την τρισδιάστατη απεικόνιση της επιφάνειας της γης, απογυμνωμένης από βλάστηση και πόλεις. Όπως επισημαίνει ο Dr John Begg, η τεχνολογία χρειάζεται το έμπειρο μάτι του γεωλόγου για να διακρίνει πραγματικά τεκτονικά μέτωπα από φυσικές διαβρώσεις. Η συνδυαστική χρήση DEMs με επιτόπιες παρατηρήσεις και ιστορικά δεδομένα σεισμών αποτελεί τη δύναμη της AFG.
Πρακτικές εφαρμογές για την ασφάλεια
Η κύρια ερευνήτρια Δρ Βασιλική Μουσλοπούλου τονίζει ότι η χαρτογράφηση ενεργών ρηγμάτων έχει άμεσες επιπτώσεις στην ασφάλεια και τη βιωσιμότητα υποδομών, όπως οδικών αξόνων, γεφυρών, φραγμάτων και ενεργειακών μονάδων. Η AFG, συνδυασμένη με καταγραφές σεισμών και παραμορφώσεις του εδάφους, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τα ελληνικά μοντέλα σεισμικής επικινδυνότητας.
Διαδραστικός χάρτης για όλους
Η βάση δεδομένων είναι ελεύθερα προσβάσιμη και μέσα από διαδραστικό χάρτη κάθε μηχανικός, ερευνητής ή πολίτης μπορεί να γνωρίζει την τοποθεσία και τα χαρακτηριστικά των ενεργών ρηγμάτων γύρω του. Η AFG φιλοδοξεί να αποτελέσει πρότυπο για άλλες σεισμικά ενεργές χώρες, αξιοποιώντας ψηφιακά τοπία για την αναγνώριση ενεργών ρηγμάτων.
Μπορείτε διαβάσετε τη δημοσίευση στα Αγγλικά εδώ: https://www.nature.com/articles/s41597-025-06283-z , ενώ τον διαδραστικό χάρτη μπορείτε να τον δείτε εδώ: https://experience.arcgis.com/experience/a6c85b1edf9d4d17a3f01a70cef6d2b2
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
