Την πιο εκτεταμένη αναμόρφωση του Κληρονομικού Δικαίου εδώ και 80 χρόνια παρουσίασε χθες το υπουργείο Δικαιοσύνης, εισάγοντας νέους θεσμούς, σύγχρονες διαδικασίες και περισσότερη ευελιξία στις σχέσεις μεταξύ διαθέτη, κληρονόμων και δικαιούχων της περιουσίας. Το νέο νομοσχέδιο, προϊόν πολυετούς επεξεργασίας από ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή υπό τον ομότιμο καθηγητή και ακαδημαϊκό Απόστολο Γεωργιάδη, φιλοδοξεί να προσαρμόσει τον Αστικό Κώδικα στις σύγχρονες κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες.
Κατά την παρουσίαση, ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης, χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «άρτιο επιστημονικό πόνημα», τονίζοντας ότι η αναθεώρηση «ήταν αναγκαία εδώ και δεκαετίες» και εκτιμώντας πως «θα υπηρετήσει την κοινωνία και την οικονομία για τις επόμενες αρκετές δεκαετίες». Ο υφυπουργός Ιωάννης Μπούγας υπογράμμισε ότι οι αλλαγές ενσωματώνουν τις νέες μορφές οικογένειας, μειώνουν τη γραφειοκρατία και διασφαλίζουν την ορθολογική διαχείριση της περιουσίας, δημιουργώντας «άμεσο όφελος για τους πολίτες και την οικονομία».
80 χρόνια είχε να αναμορφωθεί το κληρονομικό δίκαιο στην Ελλάδα
Η σημαντικότερη ίσως καινοτομία είναι η θέσπιση της κληρονομικής σύμβασης, η οποία για πρώτη φορά στην ελληνική έννομη τάξη επιτρέπει στον μελλοντικό κληρονομούμενο και στους κληρονόμους του να ρυθμίζουν από κοινού τις μελλοντικές μεταβιβάσεις περιουσίας. Με τον τρόπο αυτόν καθίσταται εφικτός ο προγραμματισμός της κληρονομικής διαδοχής όσο το πρόσωπο βρίσκεται εν ζωή, με κατοχύρωση των συμφωνηθέντων και προστασία από μεταγενέστερες αμφισβητήσεις.
Όπως προκύπτει από τις νέες ρυθμίσεις, η κληρονομική σύμβαση μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο πρόληψης οικογενειακών διενέξεων, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις σύνθετων περιουσιακών δεδομένων ή μεικτών οικογενειών. Το νομικό πλαίσιο προβλέπει αυστηρές προϋποθέσεις για την κατάρτισή της, με υποχρεωτική συμβολαιογραφική πράξη και διασφαλιστικές δικλίδες για τον κληρονομούμενο, ώστε να αποκλείονται φαινόμενα καταχρηστικής επιρροής.
Συνδυασμένη βούληση
Η μεταρρύθμιση προβλέπει επίσης την εισαγωγή του θεσμού της συνδιαθήκης, ενός εργαλείου που δίνει τη δυνατότητα σε δύο πρόσωπα, κυρίως σε συζύγους ή συμβιούντες, να συντάσσουν κοινή διαθήκη, αποτυπώνοντας τη συνδυασμένη βούλησή τους για τη μοίρα της περιουσίας τους. Έτσι, το νέο πλαίσιο αναγνωρίζει τις σύγχρονες μορφές οικογενειακής ζωής και επιτρέπει την κοινή οργάνωση της περιουσιακής συνέχειας, κάτι που έως σήμερα δεν ήταν εφικτό.
Η συνδιαθήκη θα υπόκειται σε αυστηρή τυπική διαδικασία, με στόχο να παρέχονται εγγυήσεις ασφάλειας και διαφάνειας. Παράλληλα, η δυνατότητα ανάκλησής της θα ρυθμίζεται με τρόπο που αποτρέπει μονομερείς μεταβολές χωρίς ενημέρωση του άλλου διαθέτη.
Κεντρική προτεραιότητα των αλλαγών αποτελεί επίσης η προστασία του επιζώντος συζύγου ή συντρόφου. Σε αυτό το πλαίσιο, ενισχύεται το ποσοστό της κληρονομικής μερίδας που τους αντιστοιχεί, απλουστεύονται διαδικασίες για τη διατήρηση της κατοικίας τους και παρέχονται περισσότερα εργαλεία για τον σχεδιασμό της περιουσιακής διαδοχής εντός του ζευγαριού.
Σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης, στόχος είναι να αντιμετωπιστούν φαινόμενα όπου ο επιζών σύζυγος ή σύντροφος αντιμετωπίζει οικονομική ανασφάλεια ή υποχρεώνεται σε συγκρουσιακές διεκδικήσεις για την περιουσία.
Η μεταρρύθμιση ενσωματώνει επιπλέον τεχνικές αλλαγές που αποσκοπούν σε μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου και σε μείωση των διαφωνιών γύρω από την εγκυρότητα των διαθηκών. Η διαδικασία καθίσταται πιο απλή και πιο προσβάσιμη, ενώ δίνεται έμφαση στη διαφάνεια και την πιστή καταγραφή της πραγματικής βούλησης του διαθέτη.
Το υπουργείο εκτιμά ότι οι νέοι θεσμοί θα λειτουργήσουν προληπτικά, περιορίζοντας τις οικογενειακές εντάσεις που συχνά γεννιούνται μετά τον θάνατο ενός προσώπου. Με την εισαγωγή εργαλείων έγκαιρης συμφωνίας και κοινής λήψης αποφάσεων για την περιουσία, αναμένεται να μειωθεί και ο όγκος των σχετικών δικαστικών υποθέσεων, που τα τελευταία χρόνια εμφανίζει σταθερά αυξητική τάση.
Εφημερίδα Απογευματινή
