Το 2020, Έλληνας γιατρός ειδικευμένος στον παιδικό καρκίνο, ο οποίος μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας, εντόπισε τη μετάλλαξη TP53 σε τρία παιδιά της ίδιας οικογένειας. Και τα τρία είχαν γεννηθεί με τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης σε ελληνικές κλινικές, χρησιμοποιώντας σπέρμα από Δανό δότη. Ένα από τα παιδιά έχει ήδη νοσήσει από καρκίνο.
Τρία χρόνια αργότερα, ο ίδιος γιατρός εντόπισε και τέταρτο παιδί στην Ελλάδα που είχε συλληφθεί με σπέρμα του ίδιου δότη και έφερε την ίδια επικίνδυνη μετάλλαξη.
Παρά τα σοβαρά αυτά ευρήματα, οι ελληνικές Αρχές δεν ανταποκρίθηκαν σε αιτήματα για πρόσβαση σε στοιχεία, επικαλούμενες ζητήματα νομικού απορρήτου. Ωστόσο, οι πληροφορίες δείχνουν ότι συνολικά επτά κλινικές στη χώρα είχαν προμηθευτεί το συγκεκριμένο βιολογικό υλικό.
Η ευρωπαϊκή διάσταση: 197 παιδιά από τον ίδιο δότη
Η υπόθεση παίρνει πανευρωπαϊκές διαστάσεις, καθώς δημοσιογραφική έρευνα 14 δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων, μεταξύ των οποίων και το BBC, αποκάλυψε ότι ο συγκεκριμένος δότης έχει αποκτήσει τουλάχιστον 197 παιδιά σε όλη την Ευρώπη.
Ορισμένα από αυτά έχουν ήδη φύγει από τη ζωή, ενώ για όσα έφεραν τη μετάλλαξη, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου κατά τη διάρκεια της ζωής τους είναι εξαιρετικά αυξημένος.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος της Δανίας αναγνώρισε ότι το σπέρμα χρησιμοποιήθηκε για τη γέννηση υπερβολικά πολλών παιδιών σε ορισμένες χώρες, παρά τους εθνικούς περιορισμούς που υφίστανται σε κάθε κράτος. Σύμφωνα με στοιχεία, μόνο στη Δανία γεννήθηκαν 99 παιδιά μέσω του ίδιου δότη.
A sperm donor who unknowingly harboured a genetic mutation that dramatically raises the risk of cancer has fathered at least 197 children across Europe, a major investigation has revealed.
The sperm was not sold to UK clinics, but the BBC can confirm a “very small” number of… pic.twitter.com/WbGtKMbni5
— BBC Breakfast (@BBCBreakfast) December 10, 2025
Πώς ξέφυγε η μετάλλαξη από τους ελέγχους
Ο δότης, γνωστός με το ψευδώνυμο «Κγελντ», άρχισε να δωρίζει σπέρμα το 2005 όσο ήταν φοιτητής και συνέχισε για περίπου 17 χρόνια. Ήταν υγιής και είχε περάσει όλους τους προβλεπόμενους ελέγχους. Ωστόσο, όπως αποκάλυψε η έρευνα, ένα μέρος των κυττάρων του έφερε μια σπάνια μετάλλαξη στο γονίδιο TP53, η οποία δεν εμφανιζόταν στο υπόλοιπο σώμα του και δεν εντοπιζόταν με τους διαθέσιμους τότε γενετικούς ελέγχους.
Μέχρι και το 20% του σπέρματός του περιείχε τη μεταλλαγμένη μορφή του γονιδίου, γεγονός που σημαίνει ότι κάθε παιδί που συλλαμβανόταν από τέτοιο σπερματοζωάριο έφερε το ελάττωμα σε όλα του τα κύτταρα.
Η πρώτη ειδοποίηση προς την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος έγινε το 2020, όταν διαπιστώθηκε μετάλλαξη σε παιδί με καρκίνο. Η διάθεση του σπέρματος διακόπηκε προσωρινά, ωστόσο οι έλεγχοι δεν εντόπισαν τη σπάνια μετάλλαξη και οι πωλήσεις συνεχίστηκαν. Μόνο το 2023, μετά από νέα περίπτωση ασθενούς παιδιού, διαπιστώθηκε ότι ο δότης ήταν υγιής φορέας, και η διάθεση του σπέρματος μπλοκαρίστηκε οριστικά.
A Danish sperm donor whose sperm cells contained a cancer-causing gene mutation fathered at least 197 children across 14 countries in Europe, a major investigation has foundhttps://t.co/E5kpqOcUYI
— RTÉ News (@rtenews) December 10, 2025
Κανονισμοί που δεν επαρκούν και ανάγκη για διεθνή έλεγχο
Από το 2006 έως το 2022, το σπέρμα του δότη πουλήθηκε σε 67 κλινικές σε 14 χώρες. Παρά το γεγονός ότι κάθε χώρα επιβάλλει όρια στον αριθμό των παιδιών ανά δότη, δεν υπάρχει διεθνής κανονισμός που να περιορίζει το σύνολο των απογόνων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος έχει πλέον ορίσει ως μέγιστο όριο τις 75 οικογένειες ανά δότη, ωστόσο η υπόθεση αναδεικνύει σοβαρά κενά στο σύστημα ελέγχων και στη διασυνοριακή διαχείριση του γενετικού υλικού.
Η έρευνα συνεχίζεται, ενώ οι οικογένειες σε όλη την Ευρώπη αναζητούν απαντήσεις για τις συνέπειες μιας γενετικής μετάλλαξης που διέφυγε επί χρόνια από τον κλινικό έλεγχο.
