Η 25η Δεκεμβρίου του 1909 κατέχει το ρεκόρ της πιο κρύας ημέρας Χριστουγέννων στην Αθήνα, σύμφωνα με τις μακροχρόνιες μετρήσεις του ιστορικού μετεωρολογικού σταθμού του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο Θησείο, ο οποίος λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1890.
Όπως επισημαίνει το ClimateHub, ο κόμβος πληροφόρησης για τις ενεργειακές και κλιματικές εξελίξεις στην Ελλάδα, η πιθανότητα χιονόπτωσης στην πρωτεύουσα ανήμερα τα Χριστούγεννα είναι εξαιρετικά μικρή, δεδομένου ότι η μέση θερμοκρασία του Δεκεμβρίου κυμαίνεται γύρω στους 10 βαθμούς Κελσίου.
Ρεκόρ ψύχους στις 25 Δεκεμβρίου 1909
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει η επιστημονική ομάδα του ClimateHub, η ημερήσια μέση θερμοκρασία την ημέρα των Χριστουγέννων του 1909 δεν ξεπέρασε τους 4 βαθμούς Κελσίου, ενώ κατά τη διάρκεια της νύχτας έπεσε στους 2 βαθμούς.
Το συγκεκριμένο ρεκόρ παραμένει αμετάβλητο ακόμη και αν ληφθεί υπόψη η μέση θερμοκρασία του τριημέρου 24–26 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. Αξίζει να σημειωθεί ότι τότε ίσχυε ακόμη το Ιουλιανό ημερολόγιο, γεγονός που αντιστοιχεί στη 7η Ιανουαρίου 1910 με βάση το σημερινό ημερολόγιο.
Άλλες ιδιαίτερα ψυχρές χρονιές
Ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες καταγράφηκαν επίσης τα Χριστούγεννα των ετών 1933, 1937, 1953, 1986, 1987 και 1992, με τη μέση θερμοκρασία να κυμαίνεται κοντά στους 5 βαθμούς Κελσίου και το ψύχος να είναι εντονότερο τις νυχτερινές ώρες.
Παρά τις χαμηλές θερμοκρασίες, το χιόνι στο κέντρο της Αθήνας δεν ήταν πάντα δεδομένο. Ωστόσο, καταγεγραμμένες χιονοπτώσεις σημειώθηκαν, μεταξύ άλλων, τα έτη 1903, 1906, 1907, 1913, 1915, 1936, 1948, 1949, 1962, 1968, 1991 και 1992.
Η βαρυχειμωνιά της Κατοχής
Ξεχωριστή αναφορά γίνεται στον σκληρό χειμώνα της περιόδου 1941–1942, όταν η Αθήνα βίωσε συνεχόμενες νύχτες με θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν για περίπου δέκα ημέρες. Η χαμηλότερη τιμή καταγράφηκε στις 2 Ιανουαρίου 1942, με -4,4 βαθμούς Κελσίου.
Η παγωνιά εκείνης της περιόδου επιδείνωσε τις ήδη εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες ζωής του πληθυσμού, ο οποίος δοκιμαζόταν από την πείνα και τις στερήσεις της Κατοχής.
Τι δείχνουν τα σύγχρονα κλιματικά μοντέλα
Χρησιμοποιώντας σύγχρονα εργαλεία επαν-ανάλυσης του παρελθόντος κλίματος, οι επιστήμονες του ClimateHub αποτύπωσαν τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο τα Χριστούγεννα του 1909.
Τα δεδομένα καταδεικνύουν ψυχρή εισβολή από τα βορειοανατολικά, η οποία επηρέασε μεγάλο μέρος της χώρας, από το Αιγαίο έως την Κρήτη. Ενδεικτικά, στη Σύρο η μέγιστη θερμοκρασία ανήμερα τα Χριστούγεννα έφτασε τους 9 βαθμούς, ενώ στη Λαμία δεν ξεπέρασε τους 4, με αρνητικές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Όταν τα Χριστούγεννα θύμιζαν άνοιξη
Στον αντίποδα των ακραίων ψυχρών επεισοδίων βρίσκονται χρονιές με ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα Χριστούγεννα του 2010, όταν η ημερήσια μέση θερμοκρασία έφτασε τους 17 βαθμούς και η μέγιστη τους 19, ενώ την παραμονή άγγιξε τους 22 βαθμούς Κελσίου.
Ανοιξιάτικες συνθήκες επικράτησαν επίσης τα Χριστούγεννα του 1927, του 1995 και πρόσφατα το 2023, επιβεβαιώνοντας τη μεγάλη μεταβλητότητα του καιρού στην Αθήνα κατά την εορταστική περίοδο.
Ο ρόλος του ClimateHub
Το ClimateHub συντονίζεται από την ομάδα NOA-ReACT του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ και υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Συνεργασίας της Υπηρεσίας Παρακολούθησης Κλιματικής Αλλαγής Copernicus (C3S), συμβάλλοντας στην κατανόηση της κλιματικής ιστορίας και των σύγχρονων τάσεων.
