Η υπόγεια πυρηνική εγκατάσταση του Φορντό στο Ιράν βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο της διεθνούς ανησυχίας, μετά από δηλώσεις του Ισραηλινού πρέσβη στις Ηνωμένες Πολιτείες, Γιεχιέλ Λάιτερ, ο οποίος υποστήριξε τα ξημερώματα της Τρίτης ότι μόνο οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα να την καταστρέψουν.
Το Φορντό είναι χτισμένο βαθιά μέσα σε ορεινή περιοχή κοντά στην ιρανική πόλη Κομ και θεωρείται ένα από τα πιο απρόσβλητα σημεία του πυρηνικού προγράμματος της χώρας. Η κατασκευή του κάτω από την επιφάνεια της γης έχει γίνει με σκοπό να αντέχει ακόμη και σε ισχυρά αεροπορικά πλήγματα.
Το άκρως απόρρητο και αυστηρά φυλασσόμενο συγκρότημα κοντά στην πόλη Κομ έχει προκαλέσει έντονες εικασίες σχετικά με τον χαρακτήρα και την έκτασή του, από τη στιγμή που αποκαλύφθηκε δημόσια το 2009.
Αν και δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα το βάθος στο οποίο βρίσκεται, εκτιμάται ότι φτάνει τα 80 με 90 μέτρα κάτω από το έδαφος και περιβάλλεται από στρώματα σκληρού βράχου, τα οποία λειτουργούν ως φυσική ασπίδα προστασίας. Στο εσωτερικό της εγκατάστασης λειτουργούν προηγμένα μηχανήματα φυγοκέντρησης που εμπλουτίζουν ουράνιο σε επίπεδα κοντά σε εκείνα που απαιτούνται για στρατιωτική χρήση, προκαλώντας έντονη ανησυχία στη διεθνή κοινότητα για τις πραγματικές προθέσεις της Τεχεράνης. Παρ’ όλα αυτά, η ιρανική ηγεσία συνεχίζει να διαβεβαιώνει ότι δεν επιδιώκει την απόκτηση πυρηνικών όπλων.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους έχουν αποφύγει να αποκαλύψουν συγκεκριμένες λεπτομέρειες για το πότε ξεκίνησε η κατασκευή της εγκατάστασης στο Φορντό. Ωστόσο, διαθέσιμες δορυφορικές εικόνες καταγράφουν δραστηριότητα στον χώρο ήδη από το 2004, αποτυπώνοντας δύο λευκές, τετράγωνες κατασκευές στα σημεία όπου σήμερα βρίσκονται οι είσοδοι των υπόγειων σηράγγων. Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA), από την πλευρά της, έχει στη διάθεσή της υλικό που χρονολογείται από το 2002 και δείχνει πρώιμες οικοδομικές εργασίες.
«Η εγκατάσταση του Φορντό ξεκίνησε ουσιαστικά στο πλαίσιο αυτού που αποκαλούμε ‘πυρηνικό πρόγραμμα εξπρές’ των αρχών της δεκαετίας του 2000», αναφέρει ο Ντέιβιντ Άλμπραϊτ, επικεφαλής του Ινστιτούτου για την Επιστήμη και τη Διεθνή Ασφάλεια στην Ουάσιγκτον. «Ο στόχος ήταν να παραχθεί ουράνιο οπλικής καθαρότητας στη μονάδα αυτή, αξιοποιώντας ως βάση το χαμηλά εμπλουτισμένο ουράνιο που προερχόταν από το πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα».
Προστατευμένο ακόμη και από τις ισχυρότερες βόμβες
Σύμφωνα με πρόσφατες εκθέσεις της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA), το Ιράν έχει αυξήσει σημαντικά την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου στις εγκαταστάσεις του Φορντό, φτάνοντας σε επίπεδα εμπλουτισμού της τάξης του 60%. Η εγκατάσταση, σύμφωνα με την IAEA και ανεξάρτητους ειδικούς, διαθέτει πλέον περίπου 2.700 φυγοκεντρητές.
Το αμερικανικό ινστιτούτο ISIS (Institute for Science and International Security) υπολογίζει ότι, με τα υπάρχοντα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου στο 60%, το Ιράν είναι σε θέση να παραγάγει μέσα σε μόλις τρεις εβδομάδες περίπου 233 κιλά ουρανίου οπλικής καθαρότητας – ποσότητα αρκετή για την κατασκευή έως και εννέα πυρηνικών όπλων, μόνο από τη μονάδα του Φορντό.
Γι’ αυτόν τον λόγο, το Φορντό αποτελεί έναν από τους πιο κρίσιμους στόχους στις ισραηλινές προσπάθειες περιορισμού ή εξουδετέρωσης του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Το ερώτημα όμως παραμένει: είναι δυνατή η καταστροφή του;
Μιλώντας τη Δευτέρα στο Merit TV, ο Ισραηλινός πρέσβης στις ΗΠΑ, Γιεχιέλ Λάιτερ, δήλωσε ότι μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν τη στρατιωτική ισχύ και τα όπλα που απαιτούνται για την προσβολή της εγκατάστασης από αέρος.
Σύμφωνα με μελέτη του Μαρτίου από το βρετανικό think tank Royal United Services Institute (RUSI), μια αεροπορική επίθεση στο Φορντό είναι σχεδόν αδύνατη για το Ισραήλ, καθώς απαιτεί τεράστια στρατιωτική υποστήριξη, ενδεχομένως από τις ΗΠΑ.
Ακόμη και οι αμερικανικές GBU-57, γνωστές ως “massive ordnance penetrator” και θεωρούμενες οι πιο ισχυρές διατρητικές βόμβες στον κόσμο, έχουν διεισδυτική ικανότητα έως 60 μέτρα βάθος — ενώ οι κύριες υποδομές του Φορντό βρίσκονται, σύμφωνα με εκτιμήσεις, σε βάθος 80 έως 90 μέτρων. Επιπλέον, οι βόμβες GBU-57 μπορούν να μεταφερθούν μόνο από τα στρατηγικά βομβαρδιστικά B-2 stealth της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ — αεροσκάφη που το Ισραήλ δεν διαθέτει, ακόμη και αν του παραχωρηθούν οι συγκεκριμένες βόμβες.
Πολλοί αναλυτές συμφωνούν ότι ακόμη και μια ενδεχόμενη αμερικανική επιχείρηση θα απαιτούσε επαναλαμβανόμενα πλήγματα, καθώς ένα μόνο χτύπημα δύσκολα θα επαρκούσε για την ολοκληρωτική καταστροφή της εγκατάστασης.
Ως εναλλακτικό στρατιωτικό σενάριο, ειδικοί προτείνουν την προσβολή των εισόδων των σηράγγων και την καταστροφή του συστήματος εξαερισμού. Μια τέτοια επιχείρηση θα μπορούσε να παραλύσει προσωρινά τη λειτουργία της εγκατάστασης, καθώς θα απαιτούσε μήνες για την αποκατάσταση της ηλεκτροδότησης και των προσβάσεων.
Διαβάστε επίσης:
