Μια αιφνιδιαστική διπλωματική πρωτοβουλία φέρεται να εξετάζει η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, σύμφωνα με ρεπορτάζ του CNN, με αντικείμενο το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Όπως αποκαλύπτουν τέσσερις ανεξάρτητες πηγές με γνώση των συνομιλιών, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει συζητήσει το ενδεχόμενο να βοηθήσει την Τεχεράνη να αποκτήσει πρόσβαση σε χρηματοδότηση ύψους έως και 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων, στο πλαίσιο συμφωνίας για την ανάπτυξη ειρηνικού πυρηνικού προγράμματος, την άρση κυρώσεων και την αποδέσμευση «παγωμένων» ιρανικών κεφαλαίων.
Η πρόταση εντάσσεται σε ευρύτερες παρασκηνιακές προσπάθειες της Ουάσινγκτον να επαναφέρει το Ιράν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Παρά τις πρόσφατες συγκρούσεις στην περιοχή, οι επαφές μεταξύ Αμερικανών, Ιρανών και περιφερειακών παραγόντων – κυρίως με τη μεσολάβηση του Κατάρ – συνεχίζονται εντατικά, όπως επιβεβαιώνουν πηγές του CNN. Οι συνομιλίες αναζωπυρώθηκαν αμέσως μετά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός ανάμεσα σε Ιράν και Ισραήλ.
Ο αδιαπραγμάτευτος όρος
Οι αμερικανικές προτάσεις τελούν υπό την αυστηρή προϋπόθεση του πλήρους τερματισμού κάθε δραστηριότητας εμπλουτισμού ουρανίου από πλευράς Τεχεράνης – όρος που η ιρανική πλευρά απορρίπτει εδώ και καιρό, θεωρώντας τον παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας. Ωστόσο, όπως αποκάλυψαν δύο πηγές στο CNN, τουλάχιστον ένα προσχέδιο συμφωνίας περιλαμβάνει σημαντικά κίνητρα για το Ιράν, μεταξύ των οποίων και εκτενής οικονομική στήριξη.
Σε κλειστή συνάντηση στον Λευκό Οίκο την περασμένη Παρασκευή, μία ημέρα πριν τις αμερικανικές επιδρομές σε ιρανικές εγκαταστάσεις, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ συζήτησε με Άραβες συμμάχους το ενδεχόμενο επένδυσης 20-30 δισ. δολαρίων σε νέα, μη εμπλουτισμένη πυρηνική υποδομή για ειρηνική χρήση. Οι ΗΠΑ δεν θα χρηματοδοτήσουν άμεσα το έργο, προτιμώντας να επωμιστούν το κόστος οι σύμμαχοι στον Κόλπο.
Πρόταση ανακατασκευής της εγκατάστασης στο Φορντό
Μία από τις ιδέες που εξετάζονται περιλαμβάνει την πλήρη ανακατασκευή της εγκατάστασης του Φορντό – η οποία χτυπήθηκε πρόσφατα από αμερικανικές δυνάμεις – και τη μετατροπή της σε μη στρατιωτική μονάδα. Οι ΗΠΑ, σύμφωνα με τον Γουίτκοφ, προτείνουν ένα μοντέλο παρόμοιο με εκείνο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, που περιλαμβάνει ειρηνική χρήση πυρηνικής ενέργειας χωρίς εμπλουτισμό.
Άλλα κίνητρα περιλαμβάνουν την πιθανή άρση κυρώσεων και την αποδέσμευση 6 δισ. δολαρίων από δεσμευμένους λογαριασμούς, εφόσον το Ιράν συμμορφωθεί με τους όρους. Παράλληλα, η αμερικανική πλευρά επανέλαβε την πρόθεσή της να ηγηθεί των διαπραγματεύσεων, εφόσον υπάρξει πρόοδος.
Πιθανή συνάντηση ΗΠΑ – Ιράν
Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε την Τετάρτη πως αναμένει συνάντηση με την ιρανική πλευρά την επόμενη εβδομάδα, αν και από την Τεχεράνη δεν υπήρξε επιβεβαίωση. Πηγές αναφέρουν πως οι λεπτομέρειες βρίσκονται ακόμη υπό διαμόρφωση και δεν έχουν οριστεί ημερομηνίες.
Παράλληλα, ενώ ο ίδιος ο πρόεδρος υποβάθμισε δημόσια την ανάγκη για συμφωνία, λέγοντας πως «δεν με νοιάζει αν έχω συμφωνία ή όχι», συνεργάτες του τονίζουν πως ένας διπλωματικός συμβιβασμός είναι κρίσιμος για τη διατήρηση της κατάπαυσης του πυρός στη Μέση Ανατολή.
Ο ρόλος του Κατάρ και το κλίμα αβεβαιότητας
Κεντρικό ρόλο στη διαμεσολάβηση των συνομιλιών και της κατάπαυσης του πυρός διαδραματίζει το Κατάρ, το οποίο συνεχίζει επαφές με την Τεχεράνη εκ μέρους της Ουάσινγκτον. Οι προσδοκίες στην αμερικανική κυβέρνηση είναι συγκρατημένες, με πηγές να εκτιμούν ότι το Ιράν ενδέχεται πλέον να εξετάζει σοβαρά την απόκτηση πυρηνικού όπλου, ειδικά μετά την ψήφιση νόμου για τον τερματισμό της συνεργασίας με τον ΟΗΕ στον τομέα της πυρηνικής επιτήρησης.
Πριν τις ισραηλινές επιδρομές, είχαν προηγηθεί πέντε γύροι συνομιλιών μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν. Έκτος γύρος επρόκειτο να διεξαχθεί στο Ομάν, ωστόσο οι εξελίξεις με τις επιθέσεις ανέστειλαν προσωρινά τη διαδικασία.
Ο υπουργός Εξωτερικών και σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Μάρκο Ρούμπιο υπογράμμισε ότι για να προχωρήσει οποιαδήποτε συμφωνία, απαιτείται απευθείας διάλογος μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, χωρίς τη διαμεσολάβηση τρίτων. Ο Γουίτκοφ, πάντως, δήλωσε την Τετάρτη ότι υπάρχουν «ενδείξεις» πως η Τεχεράνη είναι ανοιχτή στο ενδεχόμενο.
