Η 47η προεδρία επιδιώκει την ολιστική αναδιάταξη του διεθνούς συστήµατος για τη διατήρηση και την ενίσχυση της ηγεµονίας των ΗΠΑ. Την εποχή της αµερικανικής παγκόσµιας κυριαρχίας της µονοπολικής στιγµής, που διήρκεσε για σχεδόν 20 χρόνια, διαδέχθηκε το µεταβαλλόµενο, ρευστό και συγκρουσιακό πολυπολικό σύστηµα, το οποίο βρίσκεται ακόµη σε διαµόρφωση.
Οι στρατηγικές στη δεύτερη θητεία Ντόναλντ Τραµπ στοχοθετούν στην παγκόσµια ηγεσία που πρωτίστως σχετίζεται µε την αποδυνάµωση και την αποσύνδεση του «Απεχθούς Αξονα» που συγκροτείται από τις τρεις µεγάλες παραδοσιακές χερσαίες δυνάµεις: Ρωσία, Κίνα, Ιράν. Στο πλαίσιο της ανακατανοµής ισχύος και του επαναπροσδιορισµού συµφερόντων, η Μέση Ανατολή αποτελεί το υποσύστηµα που οι ΗΠΑ επιδιώκουν να αναδιαµορφώσουν στη βάση της δυναµικής και της νέας κατάστασης που λαµβάνει χώρα µετά τη 7η Οκτωβρίου 2023. Το Ισραήλ έχει αλλάξει άρδην τα δεδοµένα στην περιοχή που ήταν παγιωµένα για δεκαετίες.
Η «Νέα Μέση Ανατολή», που επαγγέλθηκαν τρεις Αµερικανοί πρόεδροι (Τζορτζ Μπους, Τζορτζ Ουόκερ Μπους και Μπαράκ Οµπάµα) στο παρελθόν, δείχνει στην παρούσα φάση να είναι κοντά όσο ποτέ άλλοτε στην υλοποίησή της. Το Ισραήλ είναι το κυρίαρχο κράτος το οποίο αναλαµβάνει εκ µέρους των ΗΠΑ να αλλάξει ριζικά και µακροχρόνια τον χάρτη της περιοχής, διαµορφώνοντας νέες ισορροπίες. Το Ιράν δεν µπορεί να έχει πια status περιφερειακής δύναµης. Σε αυτό το πλαίσιο δίνονται δύο επιλογές: είτε θα γίνει ένα «κανονικό» έθνος-κράτος χωρίς µετα-αυτοκρατορικές επιδιώξεις, κακόβουλη επιρροή και προβολή σκληρής ισχύος (βαλλιστικό οπλοστάσιο και πυρηνικό πρόγραµµα) είτε θα αναγκαστεί να έρθει σε µετωπική σύγκρουση µε το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.
Ο Ντόναλντ Τραµπ εφαρµόζει συνδυαστικά εδώ και πέντε µήνες τις τέσσερις επιλογές που έχει αναφορικά µε την αντιµετώπιση του ιρανικού προβλήµατος: α) Αλλαγή καθεστώτος εκ των έσω. β) Απ’ ευθείας διαπραγµατεύσεις. γ) Μέγιστη πίεση. δ) Επίθεση στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Υστερα από το αδιέξοδο των διαπραγµατεύσεων δύο µηνών για το πυρηνικό πρόγραµµα, οι ΗΠΑ συναίνεσαν ώστε το Ισραήλ να προχωρήσει σε µεγάλης κλίµακας στρατιωτική επέµβαση, περιλαµβάνοντας και πυρηνικές εγκαταστάσεις, µε στόχο τη συνθηκολόγηση του Ιράν ως ελάχιστο και την αλλαγή του καθεστώτος ως µέγιστο. Το Ιράν είναι η αιτία της περιφερειακής αστάθειας στη Μέση Ανατολή. Ενα αποδυναµωµένο εξωτερικά και εύθραυστο εσωτερικά Ιράν είναι στρατηγική ήττα τόσο για την Κίνα όσο και για τη Ρωσία.
Οι ΗΠΑ ουσιαστικά δοκιµάζουν τη συνοχή της ετερόκλιτης συµµαχίας Ρωσίας – Κίνας – Ιράν. Για τις ΗΠΑ η Μέση Ανατολή δεν είναι στον ίδιο βαθµό κοµβικής στρατηγικής σηµασίας, όπως ήταν στο παρελθόν. Αδιαµφισβήτητα ιεραρχικά κατώτερη από τις περιοχές του Ινδο-Ειρηνικού και της Ωκεανίας, που συγκεντρώνουν µεγαλύτερη προσοχή στον πολιτικό σχεδιασµό τους. Ο Μπαράκ Οµπάµα το 2011 διακήρυξε τη «Στροφή προς την Ασία» για την αντιµετώπιση της Κίνας, όπου και ακολουθείται απαρέγκλιτα και συνεκτικά από όλες τις µεταγενέστερες προεδρίες. Ωστόσο η διαδικασία µετάβασης του κέντρου βάρους της αµερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην Ανατολική Ασία δεν έχει ακόµη ολοκληρωθεί, εφόσον οι ΗΠΑ αναγκάζονται να δεσµεύουν πολύτιµους πόρους στη Μέση Ανατολή.
Είναι το διεθνές υποσύστηµα όπου έχει συνδεθεί µε τις τραγωδίες της εξωτερικής πολιτικής τους. Ο Ντόναλντ Τραµπ επιθυµεί διακαώς να είναι ο πρόεδρος, ο οποίος θα κάνει τη συγκεκριµένη περιοχή πιο ειρηνική, λιγότερη συγκρουσιακή, µε χαµηλότερα επίπεδα αντιαµερικανισµού και µε το όσο το δυνατόν λιγότερο ενεργή ανάµιξη των ΗΠΑ στα προβλήµατά της.
Αυτή η στόχευση περνά µέσω ενός παντοδύναµου Ισραήλ, το όποιο ως πληρεξούσιος των ΗΠΑ θα συνεχίσει να ενεργεί συντεταγµένα εκ µέρους τους, και του Ιράν, όπου µε περιορισµένη περιφερειακή επιρροή δεν θα είναι ριζοσπαστικοποιηµένο, αλλά ενσωµατωµένο στο modus vivendi της «Νέας Μέσης Ανατολής». Ο πόλεµος των 12 ηµερών µεταξύ Ισραήλ και Ιράν δεν ήταν παρά παράγωγο της αµερικανικής πολιτικής στην περιοχή που την αναδιαµορφώνει ολιστικά.
Πέτρος Τασιός / Κυριακάτικη Απογευματινή
