Προτάσεις

Θερμικός θόλος στην Ευρώπη: Ο σιωπηλός “δολοφόνος” που φέρνει καύσωνες 46°C

Ο θερμικός θόλος πλήττει την Ευρώπη με θερμοκρασίες έως 46°C. Τι είναι το φαινόμενο που οι επιστήμονες αποκαλούν "σιωπηλό δολοφόνο" και πώς επηρεάζει την υγεία μας
15:38 - 1 Ιουλίου 2025

Ο θερμικός θόλος που πλήττει την Ευρώπη φέρνει έναν από τους πιο ακραίους καύσωνες των τελευταίων ετών, με θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 40 βαθμούς Κελσίου σε πολλές χώρες. Το φαινόμενο του θερμικού θόλου έχει οδηγήσει σε ρεκόρ θερμοκρασιών, με την Ισπανία και την Πορτογαλία να καταγράφουν έως και 46 βαθμούς Κελσίου, ενώ η Ιταλία, η Γερμανία και η Βρετανία βιώνουν επίσης έντονα κύματα ζέστης.

Την έννοια και τη σημασία του «θερμικού θόλου», αναλύει ο μετεωρολόγος, Θοδωρής Κολυδάς.

Αναλυτικά η ανάρτηση του Θοδωρή Κολυδά

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως τους θερινούς μήνες, ακούμε όλο και συχνότερα τον όρο #θερμικός_θόλος στα μέσα ενημέρωσης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η φράση αυτή, που προέρχεται από τον αγγλικό όρο #heat_dome, έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής, όχι απαραίτητα επειδή περιγράφει ένα καινούργιο φαινόμενο, αλλά επειδή λειτουργεί ως ελκυστικός τίτλος για τον αναγνώστη ή τον τηλεθεατή. Ωστόσο, πίσω από τη «μόδα» του όρου, υπάρχει μια πραγματική μετεωρολογική κατάσταση, την οποία γνωρίζουμε εδώ και δεκαετίες.

Ο θερμικός θόλος είναι μια κατάσταση στην οποία ένα ισχυρό και στάσιμο βαρομετρικό υψηλό εγκλωβίζει θερμές αέριες μάζες κοντά στην επιφάνεια της Γης, λειτουργώντας σαν καπάκι. Η ατμόσφαιρα σε τέτοιες περιπτώσεις δεν κυκλοφορεί επαρκώς, και η ζέστη παγιδεύεται στις χαμηλότερες στιβάδες, χωρίς να διαφεύγει. Έτσι, παρατηρείται συνεχής άνοδος της θερμοκρασίας, ιδίως όταν υπάρχει και η παράλληλη μεταφορά θερμών αερίων μαζών από περιοχές όπως η Βόρεια Αφρική προς την Ευρώπη.

Οι θερμοκρασίες σήμερα αλλά και το επόμενο τριήμερο στη δυτική Ευρώπη θα φτάνουν τους 36 με 39 βαθμούς, με αυξημένη υγρασία και απουσία ισχυρού πεδίου ανέμων.

Αυτό το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Στην Ελλάδα και σε άλλες μεσογειακές χώρες, η παρουσία σταθερών αντικυκλώνων το καλοκαίρι είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό και επαναλαμβανόμενο γεγονός. Οι παλιοί μετεωρολόγοι και γεωργοί γνώριζαν καλά τις επιδράσεις αυτής της στασιμότητας, χωρίς όμως να χρησιμοποιούν τον όρο «θερμικός θόλος».

Παλαιότερα, μιλούσαμε απλώς για ισχυρά αντικυκλωνικά πεδία ή περίοδους καύσωνα λόγω εισβολής θερμών αερίων μαζών από την Αφρική.Η έντονη χρήση του όρου σήμερα οφείλεται κυρίως στην επιθυμία των μέσων να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του κοινού με έναν καινούργιο και πιο δραματικό όρο. Ωστόσο, είναι σημαντικό να διευκρινίζεται ότι το φαινόμενο δεν είναι νέο και ίσως αυτό που έχει αλλάξει είναι η ένταση και η διάρκεια τέτοιων επεισοδίων τα οποία περιγράφουμε δημόσια.

Συμπερασματικά, ο θερμικός θόλος είναι ένα παλιό, γνωστό μετεωρολογικό φαινόμενο που σήμερα επαναπροσδιορίζεται επικοινωνιακά. Αν και δεν αποτελεί νέο φαινόμενο, η κατανόηση του ρόλου του στην αύξηση των θερμοκρασιών είναι χρήσιμη, ιδιαίτερα καθώς οι επιπτώσεις των ακραίων καιρικών συνθηκών γίνονται ολοένα και πιο έντονες.

Η δήλωση του Αντόνιο Γκουτιέρες

«Η ακραία ζέστη δεν είναι πλέον ένα σπάνιο γεγονός – έχει γίνει η νέα κανονικότητα», διεμήνυσε από τη διάσκεψη του ΟΗΕ στη Σεβίλλη ο γενικός γραμματέας, Αντόνιο Γκουτέρες.

Γιατί ο θερμικός θόλος αποκαλείται “σιωπηλός δολοφόνος”

Οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν τον θερμικός θόλο ως “σιωπηλό δολοφόνο”, καθώς αυξάνει δραματικά τους θανάτους από τη ζέστη. Οι πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους:

• Ηλικιωμένοι με μειωμένη ικανότητα θερμορύθμισης
• Μικρά παιδιά των οποίων το σώμα υπερθερμαίνεται γρηγορότερα
• Έγκυες γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις του θερμικού θόλου

Παράλληλα με τους κινδύνους για την υγεία, ο θερμικός θόλος εντείνει τις συνθήκες ξηρασίας και πυρκαγιών, με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζει την αγροτική παραγωγή και την οικολογική ισορροπία των πληγεισών περιοχών.

Την έννοια και τη σημασία του θερμικού θόλου αναλύει ο μετεωρολόγος Θοδωρής Κολυδάς, τονίζοντας τη σπουδαιότητα της κατανόησης αυτού του φαινομένου για την προστασία της δημόσιας υγείας.

Γαλλία

Ο καύσωνας που πλήττει τη Γαλλία θα φτάσει σήμερα στην κορύφωσή του, ενώ η θερμοκρασία στην Πορτογαλία και την Ισπανία αναμένεται να σημειώσει μικρή πτώση, καθώς η νότια Ευρώπη επηρεάζεται από ένα κύμα ζέστης που συνήθως δεν παρατηρείται τόσο νωρίς το καλοκαίρι.

Το Παρίσι έχει τεθεί σήμερα σε κόκκινο συναγερμό – τον πιο υψηλό. Η προηγούμενη φορά που είχε κηρυχθεί ο ύψιστος συναγερμός στη γαλλική πρωτεύουσα ήταν πριν πέντε χρόνια, από τις 7 ως τις 12 Αυγούστου του 2020.

Λόγω των ακραίων θερμοκρασιών έχουν επιβληθεί αυστηροί περιορισμοί στην κίνηση των αυτοκινήτων, ενώ η κορυφή του Πύργου του Άιφελ θα παραμείνει κλειστή για τους τουρίστες ως την Τετάρτη.

Συνολικά 16 από τα 96 γαλλικά μητροπολιτικά διαμερίσματα, δηλαδή οι περιοχές που συνορεύουν με την πρωτεύουσα και άλλες που βρίσκονται κυρίως νοτιοδυτικά της πόλης, βρίσκονται σε κόκκινο συναγερμό την Τρίτη, με τη θερμοκρασία να αναμένεται να φτάσει ως τους 41° Κελσίου.

Ο κόκκινος συναγερμός για καύσωνα είναι το υψηλότερο επίπεδο υγειονομικού συναγερμού στη Γαλλία (μετά το κίτρινο και το πορτοκαλί) και επιτρέπει στις αρχές να ενεργήσουν και να περιορίσουν ορισμένες δραστηριότητες. Αντιστοιχεί σε έναν ακραίο καύσωνα, σπάνιο για τη διάρκειά του, την έντασή του, το γεωγραφικό εύρος του, ο οποίος έχει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία του συνόλου του πληθυσμού.

Γενική σύσταση προς όλους: «μην βγαίνετε έξω τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας (11:00 με 14:00) και προσπαθήστε να βρίσκεστε σε ένα δροσερό ή κλιματιζόμενο περιβάλλον δύο με τρεις ώρες την ημέρα».

Αφού βίωσε χθες την πιο ζεστή νύχτα και μέρα που έχει καταγραφεί ποτέ για τον μήνα Ιούνιο, η Γαλλία θα πρέπει να αναμένει «την κορύφωση αυτού του επεισοδίου» με πολύ υψηλές θερμοκρασίες την Τρίτη, προειδοποίησε ο Αντριέν Βαρνάν, μετεωρολόγος της Météo-France.

Μόνο στις περιοχές που βρίσκονται κοντά στη Μάγχη και τα βελγικά σύνορα η θερμοκρασία θα διατηρηθεί κάτω από τους 34° Κελσίου.

Περίπου 1.350 δημόσια σχολεία, σε σύνολο 45.000, αναμένεται να αναστείλουν μερικώς ή πλήρως τη λειτουργία τους σήμερα, διπλάσιος αριθμός σε σχέση με χθες, σύμφωνα με το γαλλικό υπουργείο Παιδείας.

Αυτό το 50ο κύμα καύσωνα που καταγράφεται από το 1947, το 33ο του 20ου αιώνα, αποδίδεται στην κλιματική αλλαγή, η οποία αυξάνει την ένταση και τη συχνότητα των καυσώνων.

Γερμανία

Την πιο ζεστή μέρα του έτους μέχρι τώρα διανύει σήμερα η Γερμανία, με θερμοκρασίες που φθάνουν έως και τους 38 βαθμούς Κελσίου στα δυτικά και στα νοτιοδυτικά της χώρας. Η αυριανή μέρα αναμένεται μάλιστα ακόμη πιο ζεστή.

Η κορύφωση του καύσωνα ωστόσο αναμένεται αύριο, με την Μετεωρολογική Υπηρεσία να προβλέπει μέγιστες θερμοκρασίες μεταξύ 34 και 38 βαθμών. Ανεξάρτητοι μετεωρολόγοι δεν αποκλείουν ακόμη και το ενδεχόμενο να καταρριφθεί το ρεκόρ όλων των εποχών για την Γερμανία, οι 41,2 βαθμοί που καταγράφηκαν τον Ιούλιο του 2019 στην Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία.

Οι κατά τόπους αρχές λαμβάνουν ειδικά μέτρα για τον καύσωνα, ανοίγοντας κλιματιζόμενες αίθουσες για τους πολίτες και καλώντας τις ευπαθείς ομάδες να παραμείνουν σε κλειστούς και δροσερούς χώρους. Ειδικοί προειδοποιούν να αποφεύγεται η σωματική άσκηση σε εξωτερικούς χώρους, ενώ τα περισσότερα σχολεία περιορίζουν τις ώρες διδασκαλίας ώστε τα παιδιά να επιστρέφουν στο σπίτι πριν από τις θερμές ώρες της ημέρας.

Ιβηρική χερσόνησος

Στο μεταξύ στην Πορτογαλία παρατηρείται σήμερα μικρή πτώση της θερμοκρασίας: έπειτα από δύο ημέρες κόκκινου συναγερμού σε αρκετές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Λισαβόνας, ο συναγερμός υποβαθμίστηκε σε πορτοκαλί επίπεδο και αφορά μόνο οκτώ περιοχές που βρίσκονται πιο μακριά από τις ακτές.

Ωστόσο η θερμοκρασία θα πλησιάσει τους 40° Κελσίου στο Καστέλο Μπράνκο, στην κεντρική Πορτογαλία, στη Μπέζα και την Εβόρα, στα νότια, ενώ στη Λισαβόνα αναμένεται να φτάσει τους 34° Κελσίου.

Και στην Ισπανία, όπου η θερμοκρασία έφτασε τους 46° Κελσίου το Σάββατο, ρεκόρ για τον Ιούνιο, αναμένεται μικρή πτώση της θερμοκρασίας σε ορισμένες περιοχές της χώρας, σύμφωνα με την εθνική μετεωρολογική υπηρεσία (AEMET).

Παρά ταύτα στα κεντρικά και νότια της χώρας η θερμοκρασία θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα και σε κάποιες περιοχές, όπως η Σεβίλλη θα ξεπεράσει τους 40° Κελσίου.

Βρετανία

Κίτρινος συναγερμός έχει σημάνει στη Βρετανία, λόγω των ασυνήθιστα υψηλών θερμοκρασιών που πλήττουν πολλές περιοχές της χώρας.

Άνθρωποι αναζητούν δροσιά στον ποταμό Darent, καθώς εκδόθηκε κίτρινη προειδοποίηση για καύσωνα στο Eyensford της Βρετανίας – Φωτ.: REUTERS/Kevin Coombs
Το Γουίμπλεντον κατέγραψε χθες, Δευτέρα την πιο ζεστή εναρκτήρια ημέρα του, αλλά η πρωτοφανής ζέστη για τα βρετανικά δεδομένα δεν εμπόδισε τους παίκτες να αγωνιστούν και τους θεατές να τους παρακολουθήσουν.

Ακόμη και πριν από το μεσημέρι, οι θερμοκρασίες στα γήπεδα άγγιξαν σχεδόντους 30 βαθμούς (29,7 βαθμούς Κελσίου), σύμφωνα με το Met Office, ξεπερνώντας το τουρνουά του 2001 και καθιστώντας τη χθεσινή ως τη θερμότερη «αυλαία»στην 147χρονη ιστορία του grand slam.

Υψηλές θερμοκρασίες 33 ή 34 βαθμών Κελσίου αναμένονται και σήμερα, Τρίτη – πλησιάζοντας το ιστορικό ρεκόρ ζέστης των 35,7 βαθμούς Κελσίου την 1η Ιουλίου 2015, στο Γουίμπλεντον.

Περισσότερες Ειδήσεις

Σχετικα Αρθρα

Τελευταία άρθρα στη κατηγορία Κόσμος