Η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ουκρανίας (HUR) αναφέρει ότι η Ρωσία αυξάνει και ενισχύει τη στρατιωτική της παρουσία στην Αρμενία, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία.
Σύμφωνα με την HUR είναι εντολή του ρωσικού στρατού να αυξήσει τη στρατιωτική του παρουσία σε βάση στην Αρμενία, δύο ημέρες αφότου το Ερεβάν διέψευσε την πρώτη προειδοποίηση του Κιέβου για μια τέτοια κίνηση.
Στις 5 Ιουλίου, οι ουκρανικές στρατιωτικές υπηρεσίες πληροφοριών δήλωσαν ότι η Μόσχα αύξανε τις δυνάμεις της στη βάση Γκιουμρί για να ασκήσει μεγαλύτερη επιρροή στον Νότιο Καύκασο και να «αποσταθεροποιήσει την παγκόσμια κατάσταση ασφάλειας».
Το Υπουργείο Εξωτερικών της Αρμενίας διέψευσε τον ισχυρισμό .
Σύμφωνα με την HUR η ανάπτυξη ρωσικών στρατευμάτων στην Αρμενία αποτελεί «μέρος μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής του Κρεμλίνου που στοχεύει στην αποσταθεροποίηση της παγκόσμιας ασφάλειας».«Παράλληλα με την υποδαύλιση μιας διεθνούς σύγκρουσης, η Μόσχα ενισχύει τη στρατιωτική της παρουσία στον Καύκασο.
Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, είναι πολύ πιθανό η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Ρωσίας να είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου στην περιοχή.
Γιατί είναι σημαντική η στρατιωτική βάση του Γκιουμρί;
Το Γκιουμρί είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στην Αρμενία με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων. Βρίσκεται περίπου 100 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πρωτεύουσας Ερεβάν, στρατηγικά μόλις 3,5 χιλιόμετρα μακριά από τα σύνορα με την Τουρκία, τον στενότερο σύμμαχο του Αζερμπαϊτζάν.
Η Αρμενία και η Ρωσία ίδρυσαν εκεί την 102η Στρατιωτική Βάση τη δεκαετία του 1990 με την ιδέα ότι οι Ρώσοι στρατιώτες θα ήταν σε θέση να προστατεύσουν τα σύνορα με την Τουρκία, αλλά και να αναπτυχθούν γρήγορα στην περιοχή του Καραμπάχ σε περίπτωση στρατιωτικής κίνησης του Αζερμπαϊτζάν.
Η 102η στρατιωτική βάση στο Γκιουμρί είναι η μεγαλύτερη ρωσική στρατιωτική εγκατάσταση στον Νότιο Καύκασο. Φιλοξενεί έως και 5.000 άτομα προσωπικό. Η βάση περιλαμβάνει μαχητικά αεροσκάφη MiG-29 και συστήματα αεράμυνας S-300.
Αλλά καθώς η Αρμενία πιέζει τώρα για την ομαλοποίηση των σχέσεών της με το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία, η ρωσική βάση θεωρείται ότι δεν εξυπηρετεί πλέον τα συμφέροντα του Ερεβάν.
Η Αρμενία επιδιώκει ακόμη και να ανοίξει ξανά τα κοινά σύνορά της με την Τουρκία, κάτι που θα βελτίωνε τις σχέσεις και θα βοηθούσε στην άμβλυνση της απομόνωσης της χώρας.
Η Τουρκία, στενός σύμμαχος του Αζερμπαϊτζάν, έκλεισε το σημείο διέλευσης των συνόρων το 1993 σε ένδειξη αλληλεγγύης προς το Μπακού για τη συνεχιζόμενη σύγκρουση στην περιοχή του Καραμπάχ.
Με την άνευ προηγουμένου κλιμάκωση μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Ρωσίας, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι θα υποστηρίξει τις ειρηνευτικές προσπάθειες της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν.
Το χρονικό της σύγκρουσης
Αναλυτές εκτιμούν πως η σύγκρουση Ρωσίας Αζερμπαιτζάν δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Το Αζερμπαϊτζάν, ισχυρίζονται, είχε σχεδιάσει εδώ και καιρό μια στροφή μακριά από τη ρωσική επιρροή και περίμενε μόνο την κατάλληλη αφορμή. Στο νέο αυτό πλαίσιο, δεν αποκλείεται να ενταθούν οι δεσμοί του Μπακού με την Ουκρανία, γεγονός που αναμένεται να ικανοποιήσει ιδιαίτερα τις δυτικές δυνάμεις που επιδιώκουν στενότερη συνεργασία με την κυβέρνηση Αλίγιεφ.
Το αυταρχικό και βαθιά κλεπτοκρατικό καθεστώς του Μπακού είχε μέχρι πρότινος καταφέρει να διατηρεί πολύπλευρες σχέσεις, τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρείχε υδρογονάνθρακες στην Ε.Ε., ενώ η Μόσχα τηρούσε επιδεικτική ουδετερότητα κατά τον πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ, που κατέληξε σε ανακατάληψη της περιοχής από τις αζερικές δυνάμεις και σε βίαιη απομάκρυνση του αρμενικού πληθυσμού.
Σήμερα, όμως, το γεωπολιτικό σκηνικό έχει αλλάξει. Η Αρμενία του Νικόλ Πασινιάν επιδιώκει επαναπροσέγγιση με την Τουρκία του Ερντογάν και απομακρύνεται από τη Ρωσία. Έτσι, το Αζερμπαϊτζάν δεν έχει πια λόγο να διατηρεί ισορροπίες – και επιλέγει ενεργητικά την ενίσχυση των δεσμών του με δυνάμεις που θα του προσφέρουν μεγαλύτερη γεωπολιτική ελευθερία.
Την ίδια ώρα, το Αζερμπαϊτζάν απολαμβάνει στενές σχέσεις τόσο με την Τουρκία όσο και με το Ισραήλ – δύο χώρες που παρά τις πρόσφατες εντάσεις τους, πραγματοποίησαν συνομιλίες επί αζερικού εδάφους ώστε να αποτραπεί κλιμάκωση στο συριακό μέτωπο, όπου πλέον οι δυνάμεις τους βρίσκονται σε άμεση επαφή.
Η γεωγραφική θέση του Αζερμπαϊτζάν το καθιστά ιδιαίτερα χρήσιμο – ίσως και επικίνδυνο – για το Ιράν. Στο εσωτερικό της Ισλαμικής Δημοκρατίας ζει μια πολυπληθής αζερική κοινότητα, που υπολογίζεται περίπου στο 20% του πληθυσμού, δηλαδή περισσότερη από τον πληθυσμό του ίδιου του Αζερμπαϊτζάν. Αυτή η δημογραφική πραγματικότητα εντείνει την ανησυχία στην Τεχεράνη, καθώς ενδέχεται να αποτελέσει όχημα αποσταθεροποίησης.
Μάλιστα, σύμφωνα με ιρανικές πηγές, το Ισραήλ έχει εγκαταστήσει βάσεις drone τόσο στο Αζερμπαϊτζάν όσο και στο βόρειο Ιράκ, προετοιμαζόμενο για πιθανή αναμέτρηση με το Ιράν, μετά τον σύντομο αλλά εντατικό Πόλεμο των Δώδεκα Ημερών. Ταυτόχρονα, φιλοκυβερνητικά αζερικά μέσα έχουν εντείνει τις επιθέσεις τους κατά του Ιράν και του Ανώτατου Ηγέτη Χαμενεΐ.
Η δήλωση του Βλαντίμιρ Πούτιν στο Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, ότι «το Ιράν αντιμετωπίζει τους ίδιους εχθρούς που αντιμετωπίζουμε κι εμείς», φανερώνει τις ευρύτερες συγκρούσεις που επηρεάζουν και καθορίζουν τις διμερείς σχέσεις στον Καύκασο.
