Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι θα καταθέσει νέο νομοσχέδιο στο κοινοβούλιο, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τις ανησυχίες που έχουν προκαλέσει διεθνώς οι πρόσφατες αλλαγές στη λειτουργία των θεσμών κατά της διαφθοράς.
Η απόφαση έρχεται στον απόηχο της ψήφισης νόμου ο οποίος, σύμφωνα με επικριτές, περιορίζει την ανεξαρτησία του Εθνικού Γραφείου Καταπολέμησης της Διαφθοράς και της Εξειδικευμένης Εισαγγελίας για τη Διαφθορά, τοποθετώντας τους θεσμούς αυτούς υπό τον έλεγχο του γενικού εισαγγελέα.
Διεθνής και εσωτερική κατακραυγή
Η νέα νομοθεσία προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις εντός και εκτός Ουκρανίας. Χιλιάδες πολίτες διαδήλωσαν στο Κίεβο, το Λβιβ, τη Ντνίπρο και την Οδησσό, κατηγορώντας την κυβέρνηση για υπονόμευση της δημοκρατίας. Συνθήματα όπως «Επιλέξαμε Ευρώπη, όχι απολυταρχία» κυριάρχησαν στις κινητοποιήσεις, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν οι μαζικότερες μετά την έναρξη του πολέμου, το 2022.
Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Γαλλία και διπλωματικοί εκπρόσωποι της G7 εξέφρασαν δημόσια την ανησυχία τους για το πλήγμα που δέχεται η ανεξαρτησία των φορέων κατά της διαφθοράς. Η Ε.Ε. συνέδεσε μάλιστα την πρόοδο στη διαφάνεια με τη συνέχιση της οικονομικής στήριξης και της ενταξιακής πορείας της Ουκρανίας.
Υπόσχεση αναθεώρησης από τον Ζελένσκι
Σε τηλεοπτική του παρέμβαση, ο πρόεδρος Ζελένσκι δεσμεύτηκε ότι θα διατηρηθούν όλα τα πρότυπα ανεξαρτησίας των θεσμών και ανακοίνωσε την κατάθεση νέου νομοσχεδίου. Υπερασπίστηκε την απόφασή του να μεταβιβάσει περισσότερες αρμοδιότητες στον γενικό εισαγγελέα, Ρουσλάν Κράβτσενκο, ισχυριζόμενος ότι στόχος είναι η απαλλαγή των μηχανισμών από «ρωσική επιρροή».
Παράλληλα, επέκρινε την αδράνεια της υπάρχουσας υποδομής κατά της διαφθοράς, σημειώνοντας ότι σημαντικές υποθέσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα επί χρόνια.
Ευρωπαϊκή πίεση και διπλωματικές αντιδράσεις
Η Ευρωπαία επίτροπος Διεύρυνσης, Μάρτα Κος, χαρακτήρισε την ψήφιση του νόμου «σοβαρό βήμα προς τα πίσω» και προειδοποίησε ότι η διατήρηση της ανεξαρτησίας των θεσμών είναι απαραίτητη για την ευρωπαϊκή πορεία της Ουκρανίας.
Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Τάρας Κάτσκα, απάντησε πως η ουκρανική κυβέρνηση δεν θα κάνει καμία υποχώρηση στη μάχη κατά της διαφθοράς, διαβεβαιώνοντας ότι οι κρίσιμες λειτουργίες των θεσμών παραμένουν ανέπαφες.
Ο Γάλλος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μπενζαμέν Χαντάντ, κάλεσε το Κίεβο να αναθεωρήσει την απόφαση και άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να ανατραπεί η ρύθμιση.
Προβληματισμός για το μέλλον της μεταρρυθμιστικής πορείας
Οι επικριτές της κυβέρνησης τονίζουν πως η νέα νομοθεσία απειλεί να ακυρώσει τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες μιας δεκαετίας, οι οποίες ξεκίνησαν με την πτώση του φιλορώσου προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς το 2014. Τονίζουν πως η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και των θεσμών κατά της διαφθοράς είναι κρίσιμες όχι μόνο για τη δημοκρατία, αλλά και για την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας.
Ο πρώην ΥΠΕΞ Ντμίτρο Κουλέμπα σχολίασε πως πρόκειται για «κακή μέρα για την Ουκρανία», καλώντας τον Ζελένσκι να επιλέξει αν θα σταθεί στο πλευρό του ουκρανικού λαού ή όχι.
